Chia sẻ tại buổi Họp báo công bố Báo cáo Kinh tế vĩ mô quý IV và cả năm 2017 sáng nay, bà Lan cho biết, khi hàng hoá các nước được mở cửa vào Việt Nam sẽ đặt ra thách thức rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất cũng như chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp trong nước để cạnh tranh với các sản phẩm nước ngoài.
Năm 2017 là cột mốc đánh giá 10 năm Việt Nam tham gia WTO, 2 năm thực hiện Cộng đồng kinh tế ASEAN và sau một thời gian thực hiện hiệp định thương mại tự do với Hàn Quốc, tất cả những hội nhập này đang tiếp tục dồn sức ép lên cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan."Mặc dù con số các doanh nghiệp thành lập mới tăng lên nhưng nhưng tôi thấy lo hơn về số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường. Hiện số doanh nghiệp ra khỏi thị trường đang rất cao. Trong khi đó, đây mới là nhưng doanh nghiệp đã có thời gian hoạt động nhất định, có đóng góp nhất định đối với nền kinh tế thì đến bây giờ họ không đứng nổi nữa vì chịu sức ép quá nặng nề", bà Lan chia sẻ.
Mặt khác, theo bà Lan, trong khi áp lực cạnh tranh từ hội nhập kinh tế ngày càng tăng lên thì trong nước, việc cố gắng cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ vẫn trong tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, chuyển biến chưa được như kỳ vọng.
Môi trường kinh doanh đối với doanh nghiệp vẫn còn vô vàn trở ngại. Đặc biệt là về thuế, phí, chi phí không chính thức vẫn tăng cao khiến doanh nghiệp ngày càng gặp khó khăn và buộc phải rút khỏi thị trường.
"Đặc biệt, mới đây có vẻ như Bộ Tài chính vẫn đang muốn bảo vệ đề xuất tăng hàng loạt sắc thuế của mình dù đã bị phản đối quyết liệt trong năm 2017. Nếu tiếp tục tăng thuế như vậy, trong tương lai môi trường kinh doanh của Việt Nam sẽ ra sao, sức chịu đựng của nền kinh tế nội địa và các doanh nghiệp sẽ như thế nào?", chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đặt câu hỏi.
Nói rõ hơn về vấn đề này, TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, năm 2018 là một năm hội nhập, năm bản lề, các hiệp định thương mại tự do Việt Nam ký với các nước khác sẽ bắt đầu được thực hiện một cách nghiêm túc.
Kết quả tất yếu là thuế suất hàng nhập khẩu tại nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, ASEAN vào Việt Nam sẽ xuống 0%. Điều này sẽ gây sức ép rất lớn đối với nguồn thu ngân sách của Nhà nước. Khoản thu từ thuế nhập khẩu khoảng 15 nghìn tỷ đồng/năm có nguy cơ giảm rất nghiêm trọng.
Theo ông Doanh, đây là một trong những nguyên nhân lý giải vì sao Bộ Tài chính có sáng kiến tăng thuế đối với một loạt các mặt hàng, lĩnh vực trong nước để tìm nguồn thu mới trám vào khoản thuế thiếu hụt do thực hiện các hiệp định thương mại tư do.
"Đây cũng là hồi chuông báo động về tình hình kinh tế. Năm 2018 sẽ không phải là một năm dễ dàng đối với Việt Nam khi chúng ta phải chịu rất nhiều sức ép từ trong nước và quốc tế", ông Doanh nói.
Theo ông Doanh, Việt Nam phải biến sức ép đó thành động lực cải cách thể chế, cải cách bộ máy hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Có như vậy mới có thể tăng trưởng kinh tế.
Dự báo về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2018, TS. Nguyễn Đức Thành Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) cũng cho rằng, ba vấn đề nội tại cố hữu của nền kinh tế hiện nay nếu chưa được giải quyết triệt để sẽ vẫn là lực cản đối với nền kinh tế trong năm tới.
TS. Nguyễn Đức ThànhThứ nhất, động lực tăng trưởng kinh tế vẫn chưa đến từ việc tăng năng suất lao động. Năng suất lao động của Việt Nam còn ở mức thấp so với các nước trong khu vực.
Nếu không có những biện pháp tổng thể giúp nâng cao năng suất lao động trong tương lai gần, trong bối cảnh cơ cấu dân số vàng sắp đi qua, Việt Nam sẽ khó có thể duy trì được đà tăng trưởng như hiện nay.
Bên cạnh đó, lợi thế về lao động giá rẻ sẽ ngày càng mất đi do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Trong bối cảnh tài nguyên ngày càng cạn kiệt, sản xuất của ngành công nghiệp khai khoáng tiếp tục suy giảm, công nghiệp chế tạo chưa tạo ra được những đột phá mới, nông nghiệp vẫn đứng trước nhiều rủi ro lớn do tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu, áp lực tăng trưởng cho năm 2018 thực sự là một thách thức lớn.
Thứ hai, thâm hụt ngân sách và nợ công tăng cao vẫn tiếp tục là vấn đề nghiêm trọng cản trở nền kinh tế. Trong khi nguồn vốn chi đầu tư công vẫn còn hạn chế, chi thường xuyên vẫn ở mức cao tạo gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Trong bối cảnh Việt Nam đã tốt nghiệp vốn vay ODA, các nhà tài trợ nước ngoài sẽ lần lượt rút dần và chỉ cho vay với các mức lãi suất kém ưu đãi hơn, Việt Nam sẽ cần sử dụng nhiều hơn nguồn nội lực của mình làm động lực cho tăng trưởng.
Thứ ba, việc phụ thuộc nhiều vào nền kinh tế thế giới và khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài cũng tạo ra nhiều bất trắc tiềm ẩn cho nền kinh tế.
Đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế thế giới năm 2018 có thể đối mặt với nhiều rủi ro bất định lớn liên quan đến địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại của một số nước lớn cũng như sự thay đổi ngày càng nhanh của khoa học công nghệ trên thế giới.
