Toyota Motor và Honda Motor đã ngừng xuất khẩu sang Việt Nam kể từ đầu năm sau khi các hãng này phải tuân thủ các quy tắc kiểm tra nghiêm ngặt về các loại xe nhập khẩu.
Quy định mới này có hiệu lực ngay khi Việt Nam bãi bỏ thuế nhập khẩu ô tô theo quy định chung từ Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) từ 30% về mức 0% từ ngày 1/1, chậm hơn hai năm so với các nước phát triển khác của khối.
Toyota cho biết hôm thứ Ba (16/1) rằng họ đã ngừng quá trình sản xuất để xuất khẩu sang thị trường Việt Nam. Toyota hiện có nhà máy sản xuất tại Việt Nam, nhưng lại nhập khẩu khoảng 1/5 lượng xe (1.000 chiếc) mỗi tháng từ Thái Lan, Indonesia và Nhật Bản để bán trên thị trường Việt Nam. Các mẫu xe nhập khẩu bao gồm các dòng xe tải Hilux, xe thể thao Fortuner và xe hạng sang Lexus.
"Thị trường Việt Nam tăng trưởng chậm lại vào năm ngoái bởi lý do người tiêu dùng chờ động thái cắt giảm thuế", Chủ tịch Toyota Motor Thái Lan Michinobu Sugata cho biết.
Thực tế, doanh số bán ô tô tại Việt Nam từ tháng 1 đến tháng 11 giảm 10% trong năm 2017 xuống còn 245.000 chiếc. "Chúng tôi dự đoán doanh số sẽ có bước nhảy vọt lớn vào năm 2018 nhưng với những rào cản phi thuế quan do chính phủ Việt Nam đưa ra, chúng tôi không thể xuất khẩu ra thị trường", ông nói.
Vào tháng 10, Chính phủ đưa ra Nghị định 116 công bố vào tháng 10 yêu cầu việc kiểm tra an toàn và khí thải phải được thực hiện đối với từng lô xe ô tô được nhập khẩu. Trước đó, chỉ những lô nhập khẩu đầu tiên của mỗi dòng xe mới mới phải tiến hành kiểm tra.
Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (JCCI) tại Việt Nam cho biết, việc kiểm tra phát thải có thể mất hai tháng và chi phí lên tới 10.000 USD. "Nó sẽ gây lãng phí rất lớn về thời gian và tiền bạc", JCCI nhận định.
Nghị định 116 cũng yêu cầu tất cả các mẫu xe phải có chứng chỉ VTA. Đây là chứng nhận cho thấy các dòng xe đáp ứng được các tiêu chuẩn của nước nhập khẩu.
Kể từ khi Nghị định được ban hành vào tháng 10, Chính phủ các nhà xuất khẩu ô tô lớn như Nhật Bản, Thái Lan và Mỹ đã bày tỏ mối quan ngại rằng doanh nghiệp của họ sẽ khó có thể thể tiếp tục bán vào thị trường Việt Nam. Họ cũng cho rằng nghị định trên có thể vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Các nhà sản xuất ô tô khác cũng đã bị bất ngờ bởi động thái này. Honda đã chuyển việc sản xuất CR-V, mẫu SUV chính của mình, từ thị trường Việt Nam sang Thái Lan vào tháng 1. Trước đó, linh kiện được nhập từ Thái Lan được lắp ráp và hoàn thiện tại Việt Nam. Honda cho rằng họ có thể dùng lợi thế mức thuế nhập bằng 0 để củng cố tất cả hoạt động sản xuất các dòng SUV tại Thái Lan nhằm tiết kiệm chi phí.
Honda đã bị ảnh hưởng lớn từ quyết định này. Theo đó, hoạt động sản xuất các loại xe xuất khẩu cho thị trường Việt Nam đã bị đình chỉ từ đầu tháng 1.
Honda kỳ vọng nhập khẩu 10.000 chiếc CRV trong năm 2018 – tăng 70% so với sản lượng sản xuất tại Việt Nam trong năm ngoái, đặc biệt là với dòng CRV mới ra mắt.
"Dòng CRV mới rất được ưa thích và chúng tôi đã nhận 200 đơn đặt hàng. Tuy nhiên, những chiếc xe này sẽ không được nhập khẩu cho tới ít nhất là tháng 4", một chủ đại lý xe ô tô ở Hà Nội cho biết.
Người chủ đại lý này đã bắt đầu trưng bày mô hình CR-V mới nhất tại đại lý của mình vào thứ Ba (16/1), đây là một trong những chiếc trong đợt nhập khẩu đầu tiên từ Thái Lan vào tháng 12 trước khi nghị định kể trên được áp dụng. Honda phải trả thuế suất 30%.
Mitsubishi Motor cũng đã ngừng sản xuất dòng xe SUV Pajero Sports cho thị trường Việt Nam ở Thái Lan. Hãng Ford – đơn vị cũng xuất khẩu xe hơi tới Việt Nam nói rằng: "Chúng tôi tiếp tục bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng mà nghị định về kiểm tra khí thải an toàn đối với các dòng xe nhập khẩu mà Chính phủ Việt Nam công bố".
