Vào đúng ngày nhà báo Việt Nam 21/6, 9 doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực hàng tiêu dùng và bao bì tại Việt Nam đã chung tay thành lập Liên minh tái chế bao bì Việt Nam (PRO Vietnam), với mục tiêu tái chế toàn bộ bao bì của các doanh nghiệp thành viên vào năm 2030. Một hình ảnh thật đẹp nhằm hướng tới nền kinh tế tuần hoàn theo chiến lược Chính phủ đã đặt ra.
Tiến tới 2030 tất cả sản phẩm của công ty thành viên được thu gom và tái chế
Theo báo cáo của Jambeck, Việt Nam hiện đang nằm trong tốp 5 quốc gia tạo ra nhiều rác thải nhựa đại dương nhất thế giới, tương đương 280.000 tấn mỗi năm. Trong khi đó, lượng rác thải rắn tại các đô thị của Việt Nam được dự đoán sẽ tăng 38% trong giai đoạn 2016-2030, tương đương mức từ 11,6 triệu tấn lên tới 15,9 triệu tấn.
Đây là mức tăng nhanh thứ tư châu Á, theo báo cáo What a waste 2.0 của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố năm 2018. Trong khi đó, Việt Nam vẫn dựa chủ yếu vào nguồn nhập khẩu phế liệu nhựa và giấy để làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp tái chế, ước tính 80% lượng phế liệu nhựa và 57% nguyên liệu giấy tái chế nhập khẩu từ nước ngoài.
Với sự gia tăng lượng rác thải bao bì ngày càng lớn, hệ thống quản lý rác thải Việt Nam chưa hiệu quả, không phù hợp do thiếu cơ sở hạ tầng tái chế, cần sự chung tay của cả Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân vì mục tiêu chung có lợi cho môi trường, 9 công ty tiên phong đã sáng lập PRO Vietnam bao gồm Coca Cola, FrieslandCampina, La Vie, Nestlé, NutiFood, Suntory PepsiCo, Tetra Pak, TH Group và URC Việt Nam.
Ông Phạm Phú Ngọc Trai đã được 9 doanh nghiệp trên tín nhiệm đề cử làm Chủ tịch Liên minh tái chế bao bì Việt Nam. Chia sẻ về mục tiêu của liên minh đầy ý nghĩa này, ông Phạm Phú Ngọc Trai nhấn mạnh: "Bao bì nhựa góp phần đóng gói dễ dàng, tuy nhiên cùng thời gian lượng rác thải nhựa khổng lồ đã trở thành gánh nặng. Việt Nam đứng thứ 4 toàn cầu về rác thải nhựa, lại dựa chủ yếu nhập khẩu nhựa và giấy, nên rác thải bao bì ngày càng lớn, cần có sự hợp tác quyết liệt và đồng bộ của các doanh nghiệp hàng đầu và Chính phủ.
Để phát triển một doanh nghiệp bền vững, chúng tôi phải luôn có trách nhiệm với xã hội và môi trường, hướng tới một Việt Nam xanh, sạch và đẹp. Ý thức rõ vai trò công dân tiến bộ, liên minh bao gồm các tập đoàn đa quốc gia và Việt Nam đã ra đời. Trên thương trường là đối thủ cạnh tranh nhưng đã cùng nhau bắt tay thành lập Liên minh tái chế bao bì Việt Nam.
PRO Vietnam là tổ chức phi lợi nhuận, đồng hành cùng nỗ lực của Chính phủ để bảo vệ môi trường, tạo ra nền kinh tế tuần hoàn, tham vọng tất cả các sản phẩm của công ty được thu gom và tái chế đến 2030, khuyến khích người tiêu dùng thu gom đưa vào tái chế. Chúng tôi tin rằng khi cả xã hội cùng chung tay hành động hướng đến mục tiêu chung sẽ đạt được nhanh hơn là hành động riêng lẻ, PRO Vietnam luôn chào đón những công ty và các bên liên quan khác tại Việt nam tham gia vào sáng kiến này
PRO Vietnam dựa trên 4 trụ cột hoạt động chính để hiện thực hoá tham vọng của liên minh này: Thứ nhất là nâng cao nhận thức người tiêu dùng về bao bì tái chế và phân loại rác; thứ hai làm vững mạnh hệ sinh thái thu gom bao bì sẵn có; thứ ba hỗ trợ các chương trình tái chế của nhà máy xử lý và và nhà máy sản xuất nguyên liệu tái chế; thứ tư hợp tác với chính phủ trong khía cạnh “Recycle- Tái chế” của bộ nguyên tắc 3R (Reduce- Giảm thiểu, Reuse- Tái sử dụng, Recycle-Tái chế) thông qua quan hệ đối tác công tư tự nguyện độc đáo, nhằm cải thiện điều kiện sinh kế và tạo việc làm cho các cá nhân và danh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bao bì sau tiêu dùng.
Bên cạnh đó, PRO Vietnam cũng sẽ phối hợp với các trung tâm nghiên cứu của các trường đại học nhằm tìm ra giải pháp phù hợp với môi trường của Việt Nam.
Trước mắt, PRO Vietnam sẽ khởi động thí điểm nhiều phương thức thu gom bao bì tại TP.HCM, sau đó là Hà Nội và mở rộng quy mô sang các tỉnh. Tập trung vào việc tái chế và bắt đầu một vòng đời mới cho bao bì sản phẩm, trong đó các doanh nghiệp sẽ phải tìm ra phương thức hiệu quả nhất để tối ưu hóa giá trị của rác thải bao bì.
Hành trình biến mô hình kinh tế bền vững trên thành hiện thực sẽ gặp nhiều thách thức, một trong số đó là nhận thức và khả năng tiếp cận với tái chế bao bì của cộng đồng. Ông Jeffrey Fielkow, CEO của Tetra Pak Việt Nam cho rằng: "Để vượt qua chướng ngại này, cần sự chung tay của người tiêu dùng, doanh nghiệp, giới truyền thông và toàn xã hội, đó chính là phương thức hiệu quả và đem lại hiệu quả nhanh hơn hẳn những nỗ lực riêng lẻ và rời rạc như trước đây".
Ông Phan Xuân Dũng, Uỷ viên Trung ưng Đảng, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội đã bày tỏ sự cam kết đồng hành của toàn bộ máy chính trị với PRO Vietnam: “Vấn đề rác thải nhựa là một trong những thách thức môi trường lớn nhất thế giới. Việt Nam đang đối mặt với tái chế rác thải, đặc biệt rác thải bao bì nhựa. Các loại bao bì sử dụng 1 lần chỉ tính riêng vỏ hộp sữa thải trung bình từ 10-15 tỷ hộp/năm. Số lượng gia tăng nhanh như vậy nếu không có biệp pháp đồng bộ sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng khôn lường cho môi trường toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, để xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, không thể không có sự chung tay của toàn xã hội và nỗ lực của mỗi chúng ta. Để các thế hệ tương lai Việt Nam được sống chung trong môi trường an toàn, xanh, bền vững, đã đến lúc phải có sự chung tay để xử lý rác thải bao bì. Hôm nay, tôi vui mừng chứng kiến 9 công ty lớn chung tay vì sự nghiệp này. Hoan nghênh việc làm tiên phong đầy ý nghĩa của 9 công ty hàng đầu, sự ủng hộ nỗ lực của bộ máy chính trị, chúng tôi đã, đang và tiếp tục đồng hành, cam kết sẵn sàng ủng hộ những nỗ lực tuyệt vời của PRO Vietnam, tiến tới 2030 hoàn thành việc tái chế 100% các rác thải bao bì của mình”.
Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI Việt Nam cũng đã chuyển hoa và lời chúc mừng sự ra mắt của liên minh từ Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tới buổi lễ ra mắt trang trọng này: “Phát triển bền vững đang là tầm nhìn mới của các Chính phủ, doanh nghiệp. Có rất nhiều cơ hội và thách thức trên con đường phát triển bền vững, mô hình kinh tế tuần hoàn là giải pháp tổng thể để đối phó thách thức này, không chỉ chống lại biến đổi khí hậu mà còn là động lực, tạo ra thị trường 4.500 tỷ USD và hàng trăm triệu công ăn việc làm trong tương lai.
Nhận thức được điều này, Chính phủ Việt Nam đã có chủ trương thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, với việc thành lập Uỷ ban về phát triển bền vững, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh. Ngày 27/3 năm nay, làm việc với Phó thủ tướng Vũ Đức Đam, chúng tôi đã báo cáo thành lập liên minh tái chế rác thải nhựa. Phó thủ Tướng rất khuyến khích, coi đó là nhiệm vụ trung tâm của hội đồng. Ngày 9/6, Thủ tướng chính thức phát động toàn quốc thu gom rác thải nhựa. Hôm nay là buổi lễ ký kết chính thức, khai sinh liên minh này. Chọn ông Phạm Phú Ngọc Trai là chủ tịch liên minh, tôi nghĩ không có lựa chọn nào thích hợp hơn.
Chọn ngày Nhà báo Việt Nam, một ngày đầy ý nghĩa, để kêu gọi giới truyền thông cùng vào cuộc với doanh nghiệp, Chính phủ, người dân, đưa Việt Nam trở thành nước đi đầu, đi nhanh về xã hội tuần hoàn, bởi Việt Nam có một lý thuyết về tuần hoàn, đó là đạo Phật, với thuyết về Luân Hồi áp dụng cho cả kinh tế và xã hội.
Tôi xin chuyển lời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh liên minh. 9 doanh nghiệp tiên phong đầu tiên theo tâm linh Việt Nam là con số tốt đẹp. Tôi tin 9 ngôi sao này là 9 ngôi sao tiên phong trong hành trình tạo lập nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Nhưng 9 ngôi sao không thể làm sáng cả bầu trời, chỉ là tiên phong để lan toả, giúp toàn xã hội tham gia vào hành trình này để có bầu trời trong sáng. Tại các địa phương, cần hàng triệu doanh nghiệp và con người tham gia vào hành trình thu gom chế biến rác thải dưới sự dẫn dắt của PRO Vietnam.
Phát triển bền vững và xây dựng nền kinh tế tuần hoàn sẽ là sức mạnh cạnh tranh mới của Việt Nam. Phát triển theo hướng bền vững, nhân văn, bảo vệ môi trường là cách để Việt Nam vượt lên. VCCI sẽ sát cánh với PRO Vietnam và anh Phạm Phú Ngọc Trai. Tôi mong liên minh hoạt động thật chuyên nghiệp, thật trách nhiệm với cái tên này”.
Một cuộc họp báo hiếm thấy
Sau lễ ra mắt, một cuộc họp báo hiếm thấy trong lịch sử báo chí Việt Nam, đó là 9 vị CEO của các doanh nghiệp dẫn đầu vốn đang là đối thủ cạnh tranh quyết liệt trên thương trường, đã sát cánh cùng nhau trả lời những câu hỏi từ báo giới, thể hiện sự đồng thuận và quyêt tâm rất cao của liên minh, một hình ảnh thật đẹp và cảm động. Chỉ tiếc là tỷ lệ doanh nghiệp Việt vẫn còn quá ít trong liên minh này.
Chia sẻ về những thách thức đặt ra cho PRO Vietnam, CEO Tetra Pak cho biết: “Thách thức lớn nhất là ý thức làm việc cùng nhau thông qua hợp tác, vấn đề thứ hai là khả năng tiếp cận với hệ thống tái chế, cần chung tay góp sức của cả cộng đồng. Thứ ba là cần hệ thống bền vững. Mục tiêu đặt ra tất cả vật liệu thu gom đạt mức độ tái chế cao nhất. Cuối cùng phải có sự tham gia tất cả các bên, của chính phủ, doanh nghiệp khác. Mục tiêu của chúng tôi là cùng nhau đem lại giải pháp tối ưu nhất cho Việt Nam.
Lễ ký kết thành lập Liên minh tái chế bao bì Việt NamCEO Coca-Cola cũng tỏ ra lo ngại về ý thức của cộng đồng: “Dự án này có rất nhiều thách thức, trong đó gia tăng sự hiểu biết của cộng đồng là thách thức lớn nhất, cần sự hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp, sự chung tay của cộng đồng, người tiêu dùng, để có hệ sinh thái hiệu quả hơn cho tái chế. 9 công ty thành viên, mỗi công ty đều có chương trình tái chế riêng để cùng đóng góp vào chương trình chung của PRO Vietnam. Đây chỉ là bước khởi đầu, trong tương lai sẽ có thêm nhiều công ty đóng góp vào”.
Ông Phạm Phú Ngọc Trai cho biết thêm: “Chúng tôi có hàng vạn công nhân, hàng triệu người tiêu dùng, đây là cơ hội để đóng góp vào truyền thông cho 90 triệu dân được hữu hiệu hơn. Các công ty ở đây đều có chiến lược cam kết với Chính phủ về chương trình lâu dài như TH Group, NutiFood...
Kể về quá trình đóng góp ý tưởng của các CEO từ vài tháng trước đây với rất nhiều cuộc họp và nhận được sự tự nguyện hỗ trợ của nhiều tổ chức, các đơn vị truyền thông, mạng xã hội… CEO Lavie chia sẻ chân thành: “Quá trình thành lập liên minh bắt đầu từ những dự án riêng lẻ của từng công ty, thông qua gặp gỡ trao đổi giữa các CEO, chúng tôi nhận thấy những nỗ lực riêng lẻ rất mất thời gian và công sức mà hiệu quả thấp. Chúng tôi là những CEO rất quan tâm đến cộng đồng, chia sẻ tương lai với Việt Nam, vì chúng tôi cũng có gia đình, con cái. Số lượng thành viên ban đầu chỉ có 4, sau đó tăng lên 9. Hy vọng trong tương lai sẽ ảnh hưởng tốt đến cộng đồng. Suy nghĩ chọn người đứng đầu tổ chức, ban đầu ông Trai từ chối vì có nhiều công việc khác, nhưng vận động cuối cùng ông cũng đồng ý nhận lời và đó thực sự là lựa chọn tốt nhất cho liên minh này”.
Tiết lộ về kinh phí của dự án, CEO Suntory Pepsico cho biết: “Đây là chặng đường rất dài để biến suy nghĩ thành hành động, cần có nguồn lực. Bước khởi đầu được đóng góp từ các thành viên sáng lập, hy vọng trong tương lai sẽ có thêm nguồn lực từ Chính phủ Việt Nam, các nhà sản xuất khác, các tổ chức phi chính phủ và người dân Việt Nam”.
