"Xây thành cao - đào hào sâu, tích lương, xưng vương chậm" - đây là lời góp ý của Lý Thiện Trường (sau này làm tướng quốc Đại Minh) cho Chu Nguyên Chương, Hoàng đế sáng lập nhà Minh Trung Quốc (triều đại cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến năm 1644).
Hoàng đế Chu Nguyên Chương khi nghe câu nói này như đã tìm thấy được cái la bàn để không chệch hướng đi trong cả quá trình lập nên đại nghiệp, để ông từ người nông dân nghèo lãnh đạo nhiều cuộc khởi nghĩa chiến thắng lập nên triều đại Minh phát triển huy hoàng gần 300 năm sau đó.
Với kinh nghiệm gần 10 năm tham gia cố vấn cho nhiều công ty khởi nghiệp, chúng ta cùng phân tích hàm ý sâu sắc của câu nói trên nhằm tìm thấy triết lý áp dụng cho khởi nghiệp thành công.
Thời gian qua, rất nhiều gương mặt đình đám ở những tập đoàn lớn thành lập các công ty khởi nghiệp công nghệ đi gọi vốn đến 70 lần đều âm thầm ra về tay trắng mới thấy được sự khốc liệt của khởi nghiệp. Do vậy, thông qua bài viết này nhằm truyền tải một thông điệp của người xưa khi lập quốc vào chuyện khởi sự doanh nghiệp ngày nay.
Khi vừa khởi nghiệp, hầu hết thực lực còn rất yếu, đối thủ cạnh tranh vừa nhiều lại nội lực mạnh hơn hẳn. Trong khi đó, người khởi sự thì hành động thực tiễn và kinh nghiệm không nhiều, dù có tìm hiểu hay đào tạo trước đó cũng chỉ là trên lý thuyết.
Do vậy, khi khởi nghiệp không nên quá ồn ào, hoành tráng ngay từ đầu mà phải làm từ những bước căn bản nhất, nếu không sẽ dễ dàng thất bại, khai trương rầm rộ nhưng mới qua một thời gian ngắn đã âm thầm đóng cửa; mang theo những món nợ khổng lồ, sang chấn tâm lý và không bao giờ dám quay lại khởi nghiệp lần nữa.
Xây thành cao, đào hào sâu
Khi lập nghiệp, đầu tiên nên chọn một vị trí để đặt bản doanh (hay đặt văn phòng công ty, nơi sản xuất...), cố gắng làm sao tận dụng tốt nhất việc tiết giảm tối đa chi phí này vì đây là chi phí cố định hàng tháng. Nếu thuê ngay những trụ sở diện tích lớn thì nhất định hàng tháng phải trả một khoản chi phí quá sức, nên tận dụng những địa điểm có sẵn hoặc thuê với chi phí thấp.
Cũng có thể thuê kho xưởng rồi thiết kế linh hoạt làm văn phòng (tỷ phú Bill Gates đã từng làm thế khi bắt đầu với văn phòng làm việc của mình, thuê một không gian nhỏ trong nhà xưởng ).
Tuy nhiên, cần chú ý, dù nơi nhỏ, ít chi phí nhưng phải chọn vị trí thật dễ giao dịch, dễ tìm kiếm cho khách hàng (đây vừa nghệ thuật trong việc sắp xếp vừa là kỳ công chịu khó lục tìm cho được nơi đáp ứng tiêu chí trên).
Khi đã có được văn phòng (đó chính là “thành” trong câu nói trên), cố gắng xây dựng vững chắc, hoạt động và mở rộng dần, cải tạo dần để trở nên nơi làm việc thật thoải mái, đẹp và an toàn. Đào hào sâu (hào là một con kênh sâu, rộng, khô hoặc chứa đầy nước, được đào và bao quanh một cung điện, công sự, tòa nhà hoặc hoàng thành, trong lịch sử để làm nên tuyến phòng thủ vững chắc hơn.) là cố gắng tạo nên một hệ sinh thái làm việc chung quanh vị trí đặt văn phòng; khai thác hết những khách hàng gần đó. Làm chủ, làm người dẫn đầu về lĩnh vực của mình khởi nghiệp xung quanh vùng này… rồi mới mở rộng dần ra các khu vực xa xôi hơn.
Tích lương
Người khởi nghiệp cần tích lũy tiền bạc, nhân lực ngày càng nhiều; tiết chế các khoản chi cố định để tiết kiệm được lượng tiền mặt ngày càng dồi dào. Bên cạnh đó ;à nâng cao khoa học kỹ thuật, máy móc hiện đại, tính sáng tạo càng lúc càng cao trong từng sản phẩm tạo ra. Đặc biệt nâng lương và tạo môi trường làm việc tốt để giữ người giỏi trung thành với công ty và thu hút được nhiều nhân tài về với mình. Giai đoạn này dài ngắn tùy vào thuật lãnh đạo của người đứng đầu nhưng nhất định những công ty khởi nghiệp phải kiên định, kiên trì làm, không hấp tấp mà phô trương thanh thế sớm.
Xưng vương chậm
Đây được xem là vấn đề thời điểm để chứng tỏ doanh nghiệp lọt vào top đứng đầu trong lĩnh vực của mình. Một doanh nghiệp hàng đầu là doanh nghiệp sẽ bị tất cả nhìn vào, sự cạnh tranh "chĩa mũi giáo” vào đó. Do vậy, tại sao công ty còn non trẻ phải xuất hiện hay khẳng định tên tuổi thật chậm? Khi đã đủ đầy về tiền, nhân lực lẫn kỹ thuật, công nghệ, thị trường mới dần khuếch trương thanh thế.
Quá trình để để đi đến xưng vương, xưng bá cũng mất ít nhất 15 đến 30 năm sau một quá trình khởi nghiệp dài, xây dựng vất vả (hiện nay có một số doanh nghiệp công nghệ, doanh nghiệp theo mô hình kinh tế chia sẻ thì quá trình này có thể rút ngắn xuống 5, 10 năm và trở thành những công ty kỳ lân ). Thành công không phải luôn giản đơn mà phải có sách lược, mưu trí bên cạnh dũng khí và tính cần cù kiên nhẫn, nhất định không bỏ cuộc nữa chừng hay nóng vội thể hiện mình. Đương nhiên bên cạnh đó rất cần một chút may mắn, đúng thời điểm (thời vận), gặp đúng người hợp tác tâm đầu ý hợp và cần một nền kinh tế vĩ mô ổn định phát triển, một thị trường đang cần sản phẩm mà mình khởi nghiệp.
Qua những phân tích trên chúng ta có thể thấy, muốn gọi vốn thành công thì đầu tiên người khởi nghiệp nên phải “tự lực tự cường”, “thắt lưng buộc bụng”, “nếm mật nằm gai”, chịu qua bao nhiêu gian khổ để hình thành cho được hình hài doanh nghiệp mình sinh ra. Nuôi nó lớn lên một chút với vóc dáng của một đứa con tinh thần “khỏe mạnh, đẹp đẽ” (đó chính là: dòng tiền chạy tốt, lợi nhuận, tính sáng tạo, hướng mở rộng thị trường trong tương lai, cách nhân rộng mô hình, bộ nhận dạng thương hiệu ưu việt.. trong đó phải kể đến đội ngũ nhân sự tài năng ) để làm nền tảng , sự hấp dẫn cho các nhà đầu tư tìm đến rót vốn .
Hiện đang có hơn 30 quỹ tài trợ vốn, đầu tư vốn cho khởi nghiệp có nhiều hoạt động tại Việt Nam. Một con số không nhỏ bên cạnh các quỹ ở nhiều nước Châu Á xung quanh, đặc biệt Singapore (rất nhiều công ty trong nước đã gọi vốn thành công tại quốc gia này). Trong đó, những quỹ hàng đầu có thể kể đến như Dragon Capital, Mekong Capital, Vina Capital Foudation, CyberAgent Ventures (CAV), FPT Ventures, Kusto Việt Nam, Prosperous Vietnam Investment (PVNI)…
Người khởi nghiệp thì rất nhiều nhưng thành đại sự thì rất ít, theo thống kê chỉ khoảng 5% khởi nghiệp thành công. Chúng ta rất cần chung tay cùng nhau để nâng tỷ lệ này lên trên 10% tại Việt Nam, để giúp quốc gia hùng cường về kinh tế.
