Gam màu hồng của nền kinh tế số

Ví von thương mại điện tử, kinh tế số trong 5 tháng qua tại Việt Nam như gam màu hồng len lỏi khắp các lĩnh vực, TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhấn mạnh, dù ảo số đến đâu thì cuối cùng bản chất của kinh tế số vẫn là bản sao của thế giới thực.

"Nếu thế giới thực không vận hành thì mảng kĩ thuật số không thể tồn tại và phát triển, dù đằng sau bản sao đấy là những nhà toán học thông minh, nhà bác học lỗi lạc và cả hệ thống trí tuệ nhân tạo khổng lồ thông minh nhất trên đời", ông Võ Trí Thành nói.

"Uber vừa rồi phải cắt giảm 600 - 700 nhân công ở Ấn Độ vì thua lỗ nặng. Như vậy, dù mô hình kinh tế ứng dụng công nghệ nào cũng phải gắn với chiến lược thực của mỗi doanh nghiệp và doanh nghiệp đó phải biết chọn bản sao nào của thế giới thực để tham gia cuộc chơi", vị chuyên gia chỉ rõ.

Không hài lòng với hạ tầng công nghệ của Việt Nam sẽ kéo theo việc phát triển kinh tế số và thương mại điện tử chậm phát triển, TS Võ Trí Thành dẫn thực tế của bản thân trong 2 tháng vừa qua, khi tham dự nhiều cuộc hội thảo trực tuyến đã bộc lộ các mô hình hội thảo trực tuyến với đường truyền có vấn đề.

Theo ông, vấn đề ở đây không phải việc tổ chức, doanh nghiệp đã sử dụng mạng 3G, 4G hay 5G mà không hài lòng với tốc độ đường truyền và độ an toàn của đường truyền cũng như các tiêu chuẩn, tiêu chí để đánh giá giao diện online.

"Đơn cử như hệ thống giáo dục trực tuyến chưa được đánh giá chất lượng, nhiều người dân phản hồi tiêu cực. Chưa ai cấp chứng chỉ cho mô hình đào tạo trực tuyến này. Ngoài ra nền tảng mềm phía sau phương pháp này còn rất thiếu", TS Võ Trí Thành đánh giá.

Mặc dù thừa nhận quá trình chuyển đổi số trong thời gian dịch Covid-19 ở Việt Nam đã có những bước đột phá trong 5 tháng qua, ngoài quá trình kinh tế số vốn là một xu hướng tất yếu, song TS Võ Trí Thành vẫn đề cập đến 3 nguyên nhân mà trong đó chỉ có 1 nguyên nhân được coi là tích cực.

Theo ông, nguyên nhân đầu tiên khiến thương mại điện tử phát triển nhanh trong quá trình dịch bệnh phải kể đến, đó là nhờ chính sách "cực chẳng đã" khi Việt Nam phải thực hiện chủ trương chống dịch Covid-19 và cách ly biên giới trong nội tại quốc gia và giữa các quốc gia. 

"Thành công của thương mại điện tử trong chống dịch là nhờ một nguyên nhân không hề mong muốn, nhờ một chính sách không hề ai muốn có, đó là giãn cách xã hội", ông Thành nói.

Điểm sáng thứ hai và cũng là nguyên nhân thứ yếu trong phát triển kinh tế số là nỗi sợ hãi. Sợ hãi dịch bệnh của xã hội khiến giao dịch online tăng lên. "Thương mại điện tử tiến lên không thể nhờ vào sự sợ hãi mà phải phát triển bằng tình yêu, sự gắn bó đoàn kết và sự dịch chuyển xu hướng tiêu dùng", TS Võ Trí Thành nêu quan điểm.

Lý do thứ 3 đó là trong thời gian chống dịch, việc xử lý các nhiệm vụ, chỉ thị rất cần tốc độ, việc triển khai các chỉ thị cần phải nhanh và muốn nhanh thì việc tăng cường giải quyết bằng công nghệ số hóa, kinh tế số, vận hành thương mại điện tử đã được tận dụng để giải quyết. "Nguyên nhân này được đánh giá là tích cực bởi có sự triển khai đồng bộ, nhanh và hiệu quả", vị chuyên gia khuyến khích.

Còn theo TS Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thương mại điện tử giúp doanh nghiệp tăng được việc tiếp cận đầu vào và đầu ra, mở rộng khả năng quảng bá, tiếp thị khách hàng mà không cần tăng chi phí tương ứng. Đặc biệt, thời gian dành cho thực hiện giao dịch thương mại điện tử không giới hạn đối với khách hàng toàn cầu với tốc độ giao dịch nhanh nhất, hiệu quả nhất, tận dụng được mọi nguồn lực.

"Thương mại điện tử giúp doanh nghiệp nâng cao được sức cạnh tranh, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua việc tiết kiệm chi phí trong thuê mặt bằng, nhân công, quảng cáo cũng như dịch vụ bán hàng", vị chuyên gia chia sẻ.

Dẫn báo cáo gần đây của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), ông cho biết, dịch Covid-19 đã giúp doanh số bán hàng của doanh nghiệp cho khách hàng cá nhân tăng lên đỉnh điểm, đặc biệt làm tăng doanh số bán hàng giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp.

Kết quả khảo sát của tạp chí Nikkei mới đây với 4.273 doanh nghiệp, khách hàng trong thời gian từ 19/3 - 19/4/2020 đối với vùng châu Á - Thái Bình Dương cho thấy, có đến 52% ý kiến được hỏi sẽ tăng mua hàng online; 32% ý kiếnkhẳng định là không thay đổi phương pháp mua sắm và chỉ có khoảng 10 % ý kiến không tin tưởng vào thương mại điện tử.