Bước vào cao điểm mùa hè năm 2023, việc thiếu điện cung ứng cho sinh hoạt và sản xuất kinh doanh đã không còn là "nguy cơ" mà đã trở thành vấn đề nan giải của ngành điện lực.
Trao đổi tại buổi họp báo của Bộ Công thương chiều 7/6, ông Trần Đình Nhân, Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết trong 4 tháng đầu năm, tình hình cung cấp điện tương đối ổn định. Tuy nhiên, từ đầu tháng 5 đến nay, tình trạng thiếu điện đã diễn ra rất nghiêm trọng.
Trong khi tại miền Trung và miền Nam vẫn đảm bảo được cung ứng điện thì nhiều địa phương miền Bắc đã buộc phải cắt điện luân phiên vì không đảm bảo đủ cung ứng.
Dẫn số liệu cụ thể cho việc thiếu điện của miền Bắc, ông Trần Việt Hòa, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) cho biết, tổng công suất khả dụng của hệ thống điện miền Bắc (bao gồm cả điện nhập khẩu) có thể huy động để đáp ứng nhu cầu phụ tải điện chỉ đạt mức 17.500-17.900MW (khoảng 59,2% công suất lắp đặt). Công suất này đã bao gồm khoảng từ 2.500 - 2.700MW truyền tải từ miền Nam và miền Trung ra Bắc.
Trong khi đó, trong những ngày hè nắng nóng cao điểm, nhu cầu sử dụng điện ở khu vực miền Bắc có thể lên mức 23.500 - 24.000MW.
Như vậy, hệ thống điện miền Bắc sẽ thiếu hụt khoảng 4.350MW. Sản lượng không đáp ứng được trung bình ngày của miền Bắc là khoảng 30,9 triệu kWh, ngày cao nhất có thể lên tới 50,8 triệu kWh.
Lý giải nguyên nhân của việc thiếu hụt điện, lãnh đạo Bộ Công thương cho rằng, thứ nhất là do nắng nóng kỷ lục đã xảy ra tại nhiều địa phương trên cả nước làm tăng nhu cầu tiêu thụ điện sinh hoạt của người dân.
Trong khi đó, lưu lượng nước về các hồ thủy điện lại rất thấp, đặc biệt là tại các hồ thủy điện miền Bắc như Lai Châu, Sơn La, Tuyên Quang, Bản Chát, Hủa Na, Thác Bà. Riêng hai hồ thủy điện Lai Châu và Sơn La hiện đã xuống dưới mực nước chết. Chỉ duy có hồ thủy điện Hòa Bình còn nước, nhưng cũng chỉ có thể duy trì phát điện đến ngày 12 - 13/6.
Bên cạnh đó, về các nguồn điện khác, cuối tháng 5 vừa qua, nguồn than nhập khẩu về chậm hơn nhu cầu thực tế cũng ảnh hưởng đến hoạt động phát điện. Ngoài ra, do nắng nóng, các tổ máy hoạt động tối đa công suất trong thời gian dài dẫn đến những sự cố về thiết bị. Tính đến ngày 6/6, nguồn nhiệt điện than miền Bắc chỉ huy động được 11.934 MW chiếm 76,6% công suất lắp.
Mặt khác, khả năng truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc qua đường dây 500 kV Bắc - Trung luôn ở ngưỡng giới hạn cao (giới hạn tối đa từ 2.500MW đến 2.700MW) dẫn đến thiếu vắng nguồn cung điện cho miền Bắc.
Tăng cường các giải pháp tiết kiệm điện
Bàn về các giải pháp đối phó với tình trạng thiếu hụt nguồn cung điện, lãnh đạo Bộ Công thương cho biết, trước mắt, trong những ngày vừa qua EVN đã tiến hành điều tiết giảm phụ tải tại miền Bắc. Ngày 5/6 vừa qua, tổng công suất phụ tải tiết giảm là 3.609MW, trong đó tiết giảm phụ tải công nghiệp lớn nhất khoảng 1.423MW, tiết giảm phụ tải sinh hoạt lớn nhất là 1.264MW.
Về quy mô cắt giảm điện ở khu vực miền Bắc và số giờ cắt giảm điện, Bộ Công thương sẽ phân bổ cho các cơ quan điện lực từng tỉnh, điện lực địa phương sẽ xây dựng kế hoạch theo thứ tự ưu tiên từng loại khách hàng. Việc cắt giảm sẽ tùy theo từng địa phương, căn cứ thực tế xã hội của địa phương như sinh hoạt dân cư, thương mại dịch vụ, các phụ tải sản xuất mặt hàng thiết yếu như nước sạch, chế biến thực phẩm, cơ sở sản xuất sử dụng nhiều lao động...
Về cách thức tiết giảm điện trong thời gian qua, đại diện EVN cho biết ngay từ đầu tháng 6, EVN đã triển khai theo đúng Thông tư 34 và thực hiện mức tiết giảm khoảng 30% công suất, tương đương 6-10% sản lượng tiêu thụ ở miền Bắc.
Việc thực hiện tốt các giải pháp tiết kiệm điện sẽ có thể khắc phục được vấn đề thiếu điện, đảm bảo được cung ứng điện cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân.
Ngoài các giải pháp tiết kiệm điện, trước đó, Bộ Công thương cũng đã có giải pháp tăng cường sản xuất điện. Với điện than, Bộ Công thương chỉ đạo tăng sản lượng than cho cấp điện, điều tiết việc cung cấp than để tăng lượng than cho phát điện khoảng 300 nghìn tấn cho tháng 5 và khoảng 100 nghìn tấn cho mỗi tháng tiếp theo (tháng 6, tháng 7); tăng 18% lượng khí cấp khu vực Đông Nam Bộ và 8% lượng khí cấp khu vực Tây Nam Bộ cho sản xuất điện.
Cùng với đó, Bộ Công thương và các bộ ngành liên quan sẽ khẩn trương đưa các nhà máy năng lượng tái tạo chuyển tiếp vào vận hành, nối lưới để có thể phát điện ngay lên hệ thống điện quốc gia.
Tính đến 31/5/2023, hiện đã có 7 dự án/phần dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp với tổng công suất 430MW đã chính thức được phát điện thương mại lên lưới. Ngoài ra, có 40 dự án chuyển tiếp đã được Bộ Công thương phê duyệt giá tạm và hiện nay đang khẩn trương hoàn tất các thủ tục để có thể phát điện lên lưới.
59/85 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 3.389MW đã gửi hồ sơ cho Công ty Mua bán điện (EVNEPTC) để đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện. Trong đó có 50 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 2.751MW đã đề nghị giá tạm bằng 50% giá trần của khung giá (theo Quyết định số 21 Bộ Công Thương). EVN và chủ đầu tư đã hoàn thành đàm phán giá và ký tắt hợp đồng mua bán điện (PPA) với 46/50 dự án.
19 dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp đã được cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nghiệm thu công trình/một phần công trình. 27 dự án chuyển tiếp đã được cấp giấy phép hoạt động điện lực toàn nhà máy/một phần nhà máy; 22 dự án chuyển tiếp đã có quyết định gia hạn chủ trương đầu tư.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn 26/85 dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp với tổng công suất khoảng 1.346MW chưa gửi hồ sơ đến EVN để đàm phán giá điện.
