Việt Nam cần nhiều các vườn ươm khởi nghiệp

Nhiều startup tốn không ít thời gian để hoàn thiện ý tưởng kinh doanh do phải tự mày mò, thu lượm kiến thức về phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, sau khi tham gia vào các vườn ươm khởi nghiệp, những nhà khởi nghiệp trẻ này đã giải quyết được những vấn đề trên.

Những vườn ươm chính là môi trường tạo dựng cho các nhà khởi nghiệp, đặc biệt là các bạn trẻ, nền tảng để hiện thực hóa ý tưởng kinh doanh sao cho nhanh nhất và tốn ít chi phí nhất. Với những hỗ trợ cơ bản từ phía các vườn ươm khởi nghiệp, các bạn trẻ đã có cơ hội tiến gần hơn tới ước mơ và xây dựng vững chắc doanh nghiệp của chính mình.

Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp không tham gia vào những vườn ươm khởi nghiệp của Việt Nam mà họ lại tìm kiếm và tham gia vào những vườn ươm trên thế giới.

Nguyên nhân có thể là do số lượng vườn ươm khởi nghiệp tại Việt Nam còn chưa nhiều, trình độ các vườn ươm vẫn chưa đồng đều, mới chỉ mang tính tập hợp các startup để cùng tương tác, qua đó tạo ra kênh để các quỹ và các nhà đầu tư sau này có thể tiếp xúc với các startup, tính ươm tạo chưa nhiều...

Khái niệm vườn ươm doanh nghiệp bắt đầu xuất hiện từ năm 1959 tại Hoa Kỳ, gắn với sự kiện khai trương Trung tâm công nghiệp Batavia, New York. Tùy thuộc vào cách nhìn nhận về vai trò, chức năng của việc ươm tạo doanh nghiệp trong chính sách phát triển doanh nghiệp và điều kiện kinh tế, khoa học công nghệ từng thời kỳ mà mỗi quốc gia, tổ chức có những quan điểm, cách hiểu khác nhau.

Tại Việt Nam, vườn ươm doanh nghiệp là một mô hình hỗ trợ doanh nghiệp toàn diện được thiết kế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi sự và mới được thành lập phát triển thông qua cung cấp các dịch vụ dùng chung, đào tạo, hỗ trợ tài chính, trang thiết bị và nhà xưởng để các doanh nghiệp phát triển.

Mặc dù còn khá mới mẻ, song đến nay tại Việt Nam đã hình thành một số mô hình vườn ươm hoặc một số tổ chức có chức năng như vườn ươm, chẳng hạn như: Vườn ươm HBI; vườn ươm Doanh nghiệp Công nghệ cao Hòa Lạc của Khu Công nghệ cao Hòa Lạc; vườn ươm do công ty Công nghệ Tin học Tinh Vân thành lập; vườn ươm do công ty FPT thành lập; vườn ươm doanh nghiệp công nghệ cao thuộc Khu Công nghệ cao (Saigon HiTech Park), trung tâm ươm tạo doanh nghiệp công nghệ thuộc Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh, vườn ươm tạo phần mềm Quang Trung...

Các vườn ươm phần lớn tập trung ở các trung tâm lớn như Hà Nội, TP. HCM và chủ yếu là các cơ sở ươm tạo của nhà nước. Gần đây, nhiều vườn ươm được đưa vào hoạt động ở các địa phương như Vườn ươm công nghệ công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc (tại Cần Thơ), Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ Đại học Cần Thơ và nhiều vườn ươm của doanh nghiệp như các không gian làm việc: Up-Co, Dreamplex, Circo, I.Value…

Ông Keith Ippel - Đồng sáng lập và CEO Spring - Canada nhấn mạnh, có ba yếu tố chính để xây dựng một vườn ươm khởi nghiệp, đó là phải có trường đại học, các nhà cố vấn khởi nghiệp và các nhà đầu tư.

"Chỉ cần tìm đủ ba yếu tố này thì có thể vận hành được một vườn ươm khởi nghiệp. Việc điều hành vườn ươm cũng không có gì là khó mà việc khó là quản lý được thất bại, vì quá trình ươm tạo tỷ lệ thất bại rất cao nên nhiều vườn ươm chỉ tập vào những dự án đã có mô hình kinh doanh hiệu quả và đã thành công mà quên đi phần còn lại là những dự án mới bắt đầu hình thành từ ý tưởng", ông Mr. Keith Ippel nói.

Ông Keith cũng chia sẻ những kinh nghiệm trong quá trình điều hành vườn ươm. Ông cho biết: "Người quan trọng nhất trong vườn ươm khởi nghiệp không phải là vị trí điều hành mà là vị trí quản lý cộng đồng. Đây là người đóng vai trò kết nối và nắm được tình hình của các dự án đang được ươm tạo. Một vấn đề nữa là thước đo sự hiểu quả của vườn ươm khởi nghiệp đó là số vốn đã gây dựng được, điều này nói lên sự hứng khởi của thị trường đối với mô hình vườn ươm của bạn,những gì bạn cung cấp. Vốn ở đây bao gồm cả số tiền nợ, số tiền nhà đầu tư và số tiền tài trợ".

Còn theo đại diện VCCI, Việt Nam đang thiếu những vườn ươm và thiếu hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tốt để nuôi dưỡng cộng đồng khởi nghiệp. Giống như gieo mầm ở một vườn cây trên đất trồng, nếu mầm đó được ươm tạo trong một môi trường tốt, có một hệ sinh thái tốt thì sẽ có những cây khỏe mạnh và khả năng đơm hoa kết trái tốt hơn.

Cho đến nay, vườn ươm doanh nghiệp ở Việt Nam vẫn chưa thực sự nhiều. Vì thế, trong chính sách sắp tới, cần đầu tư nhiều hơn cho loại hình này. Tuy nhiên, không có nghĩa việc đó cứ phải do nhà nước đầu tư, mà trên thế giới, khu vực tư nhân đang coi đó là một cơ hội kinh doanh.

Trước hết, cần quay lại vấn đề nhận thức về việc kinh doanh, nhận thức về vai trò của doanh nghiệp trong quá trình phát triển. Khi còn chưa coi doanh nghiệp là động lực của sự phát triển kinh tế, khi chưa nhìn nhận người dân và doanh nghiệp đóng thuế là để vận hành bộ máy nhà nước thì đôi khi những người làm luật, làm chính sách còn chưa nhận thức được trách nhiệm của họ trong quá trình xây dựng luật, cũng như thực thi pháp luật.

Có nghĩa là phải làm sao tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong công việc kinh doanh, phải kiến tạo để hỗ trợ họ phát triển. Mặt khác, doanh nghiệp, các hiệp hội doanh nghiệp cần đưa tiếng nói của mình cùng với chính phủ xây dựng những luật mới, đảm bảo thực thi chính sách là rất quan trọng.