Hai tác nhân chính đe dọa ô nhiễm môi trường biển

Sự việc nhà máy Formosa xả thải trực tiếp ra biển năm 2016 đã dóng lên hồi chuông cảnh báo về môi trường biển và đại dương. Nhiều giải pháp khắc phục và duy trì bảo vệ môi trường biển đã được triển khai mạnh mẽ. Những giải pháp về huy động tài chính, nâng cao nhận thức, ban hành thể chế, chính sách… cho thấy hiệu quả tốt.

Theo kết quả quan trắc môi trường, chất lượng nước ven biển của Việt Nam còn khá tốt, với các giá trị thông số đặc trưng đều nằm trong giới hạn cho phép. Hiện tượng nguy cơ môi trường có xuất hiện nhưng chỉ mang tính thời điểm. Chất lượng môi trường nước biển tương đối ổn định và ít biến động qua các năm.

Việt Nam cũng được đánh giá là quốc gia có mức độ đa dạng sinh học biển cao, với nhiều hệ sinh thái đặc trưng như vùng cửa biển, rừng ngập mặn, rặng san hô, đầm phá…

Tuy nhiên, hiện tượng ô nhiễm cục bộ vẫn tồn tại ở nhiều địa phương, đặc biệt là vùng nuôi trồng thủy sản, cửa sông, cảng biển. Mặt khác, những sự cố về môi trường như doanh nghiệp xả thải trái phép, vận tải biển làm tràn dầu cùng với tác động của biến đổi khí hậu cũng là những yếu tố đe dọa tới môi trường biển.

Báo cáo hiện trạng môi trường biển và hải đảo quốc gia 2016 – 2020 chỉ ra, đối với nguồn phát thải trên biển, nhiều hoạt động kinh tế biển bao gồm nuôi trồng thủy hải sản và du lịch gây ra mức độ tác động mạnh nhất tới môi trường biển.

Theo đó, có tới 70% các điểm du lịch trong nước tập trung ven biển, kéo theo sự phát triển của các loại hình dịch vụ lưu trú, ăn uống, nghỉ dưỡng, tắm biển, gây ra áp lực lớn lên hạ tầng đô thị, gia tăng sự phát sinh rác thải và làm thay đổi cảnh quan ven biển.

Hoạt động nuôi trồng thủy hải sản là nguồn phát sinh của những chất thải hữu cơ và cả hóa chất dư thừa, đặc biệt đối với những cơ sở sản xuất, nuôi trồng nhỏ lẻ, hộ gia đình. Điều này xuất phát từ sự thiếu sót về ý thức, kiến thức và nguồn lực về sử dụng hóa chất, kháng sinh, xử lý chất thải.

Ô nhiễm hữu cơ tuy chỉ mang tính cực bộ nhưng khá cao, vượt mức cho phép, ở những địa điểm tập trung đông dân cư, trải dài từ Bắc tới Nam.

Các nguồn phát thải trên đất liền, bao gồm nguồn thải từ sinh hoạt, hoạt động công nghiệp là tác nhân đe dọa đến môi trường biển, trong đó phải kể đến rác thải nhựa. Theo ước tính, Việt Nam đứng thứ 4 các quốc gia xả thải nhiều nhựa nhất ra đại dương, với khoảng hơn 700 nghìn tấn rác nhựa đổ ra biển mỗi năm.

Báo cáo nhận định, sự gia tăng các nguồn phát thải khiến môi trường biển có xu hướng giảm dần về chất lượng, gây thiệt hại tới sinh kế của người dân, phát triển kinh tế biển cũng như đa dạng sinh học.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Trần Hồng Hà mới đây đã ký Công văn số 4944/BTNMT-TCBHĐVN công bố Báo cáo hiện trạng môi trường biển và hải đảo quốc gia giai đoạn 2016 - 2020.
Đây là báo cáo đầu tiên về hiện trạng môi trường biển quốc gia, được xây dựng sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2015 có hiệu lực. 
Báo cáo được kỳ vọng sẽ là cơ sở giúp triển khai các nhóm giải pháp bảo vệ môi trường biển hiệu quả trong thời gian tới, hỗ trợ đắc lực thực thi Luật Bảo vệ môi trường 2020, dự kiến có hiệu lực kể từ năm 2022.