Thủ tướng đề nghị nghiên cứu cơ chế thuế phát thải

Năm 2018, thiên tai liên tiếp xảy ra ở nhiều vùng ở Việt Nam và đặc biệt là nhiệt độ tăng lên mức kỷ lục. Trong báo cáo của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là 1 trong 10 nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu ở châu Á. 

Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã ước tính gần 55% dân số Việt Nam sẽ bị tổn thương trước mối đe dọa từ thiên nhiên. 

Trong khi đó, nhiều người dân vẫn chưa nhận thức được những thách thức này. Nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng ứng phó với thách thức từ thiên tai hay hiện tượng nóng lên toàn cầu cũng như chưa có ý thức góp phần giảm các tác nhân gây biến đổi khí hậu (BĐKH).

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có dân số 20 triệu người, đóng góp khoảng 20% GDP cả nước, nếu tính cả vùng TP.HCM (bao gồm các tỉnh Đông Nam Bộ) thì quy mô GDP vùng ĐBSCL và vùng TPHCM sẽ chiếm hơn 60% GDP cả nước. 

Nếu không có ĐBSCL hay vùng này bị ảnh hưởng thì quy mô GDP của TPHCM không thể giữ được mức 30% của cả nước như hiện nay.

Tuy nhiên, trong 10 năm trở lại đây, 1,7 triệu người đã di cư ra khỏi ĐBSCL trong khi chỉ có 700 nghìn người chuyển đến. Tỷ lệ di cư này gấp đôi trung bình cả nước. 

Tại Hội nghị đánh giá 2 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL ứng phó biến đổi khí hậu diễn ra chiều qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định, "cơ hội và thách thức do chính cách chúng ta nhìn vấn đề. Chẳng hạn, với tình trạng xâm nhập mặn, nếu nhìn cây lúa thì thấy thách thức, nhưng nếu nhìn con tôm thì có thể là cơ hội”.

Bên cạnh đó, Thủ tướng chia sẻ, “lịch sử của loài người, về bản chất là lịch sử của những cuộc chinh phục tự nhiên, không giai đoạn phát triển nào thiên nhiên lại dễ dàng với con người nhưng loài người vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển như ngày nay, đó chính là nhờ bản lĩnh và chất xám của con người.

Nghị quyết 120 đã đặt vấn đề thúc đẩy triết lý phát triển “thuận thiên”, tức là dựa vào các quy luật của tự nhiên để phát triển, không can thiệp thô bạo vào tự nhiên, phá vỡ tính cố kết sẵn có của tự nhiên nhưng điều này không có nghĩa là cam chịu, là chấp nhận số phận hay sự sắp đặt của tạo hóa. Số phận suy vong hay thịnh phát do chính chúng ta quyết định bằng chính hành động của mình. Chứ không phải là “thuận thiên” là xuôi tay hết”.

TP.HCM phải phát huy vai trò “nhạc trưởng”

Phương châm hành động của Chính phủ thời gian tới là: Chính phủ thúc đẩy, doanh nghiệp hành động, người dân hưởng ứng. 

Đối với thị trường đất đai, Thủ tướng đề nghị cần nghiên cứu cơ sở khoa học để bố trí lại đất đai với lúa gạo, trái cây, thủy sản đi liền với công nghiệp chế biến, xây dựng thương hiệu với các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. 

Cần thúc đẩy chuyển đổi đất đai để thích nghi với nhu cầu và mục đích sử dụng đất trước sự biến đổi nhanh và khó lường của thiên nhiên. Nghiên cứu tiếp tục giảm diện tích đất trồng lúa trên cơ sở tăng năng suất.

Về thị trường vốn, đang kém phát triển ở ĐBSCL, Thủ tướng đề nghị thúc đẩy hình thành các quỹ đầu tư, các cơ chế huy động vốn khuyến khích cho vay, giúp chuyển đổi cơ cấu nhanh chóng, tăng cường năng lực cho các thành phần kinh tế. 

Thủ tướng cho rằng, cần xây dựng cơ chế tài chính riêng cho vùng thông qua nguồn lực ngoài nước, vốn ODA và hoàn thiện thể chế về môi trường đầu tư kinh doanh để thu hút đầu tư tư nhân. Quyết tâm xây dựng một chương trình trọng điểm quốc gia cho vùng ĐBSCL để triển khai thực hiện trong nhiệm kỳ tới theo hướng nghiên cứu xây dựng cơ chế ưu tiên phân bổ nguồn lực từ ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2021-2025 cho vùng ĐBSCL.

Theo đó, nghiên cứu đa dạng hóa nguồn lực trung ương, địa phương, ODA, FDI… với cam kết một khoản vốn khoảng 2 tỷ USD tăng thêm so với giai đoạn 2016-2020 và dành riêng cho ĐBSCL để đầu tư các dự án mang tính liên vùng, đang là “điểm nghẽn” phát triển trong lĩnh vực giao thông vận tải, BĐKH phù hợp với quy hoạch vùng được phê duyệt.

Theo Thủ tướng, cần ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng nhiều hơn nữa cho vùng như phải làm cho xong đường cao tốc TP.HCM – Trung Lương – Mỹ Thuận. 

Các địa phương cần thúc đẩy liên kết vùng mạnh mẽ hơn trong ứng phó BĐKH. Trong đó, TP.HCM phải phát huy vai trò “nhạc trưởng” trong điều phối hiệu quả các cơ chế liên kết vùng.

Cũng tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, thời gian qua ngân sách trung ương đã quan tâm nhiều hơn cho vùng này nhưng chưa đủ. ĐBSCL hiện còn thiếu hạ tầng, giao thông, chưa có cảng nước sâu, đường sắt, hệ thống đường thủy chưa phát triển đồng bộ.

Bộ trưởng đề xuất phân bổ 45.000 tỷ đồng (tương đương 2 tỷ USD) cho khu vực này trong 5 năm tới, nhằm đẩy nhanh các dự án cấp bách. Trong đó, một nửa lấy từ ngân sách, còn lại huy động từ những nguồn khác.

Ngoài ra, Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế thuế phát thải để khuyến khích cắt giảm phát thải khí nhà kính, qua đó, giúp huy động nguồn lực hỗ trợ các địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi BĐKH.