Ai sẽ là người lãnh đạo một thế giới tự do?

Tổng thống Mỹ dường như không còn là sự lựa chọn hiển nhiên nữa. Ngay cả chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ, với những tuyên bố đầy hoài nghi như "toàn thế giới được củng cố nhờ sự đổi mới và lãnh đạo của Mỹ", đã thừa nhận sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa các cường quốc. 

Và tất nhiên "Nước Mỹ trước tiên" là khẩu hiệu của một nhà lãnh đạo quốc gia chứ không phải của toàn cầu.

Vậy nếu không phải là Donald Trump, thì ai mới là ứng viên sáng giá cho vị trí này?

Cụm từ "lãnh đạo của thế giới tự do" xuất hiện lần đầu trong Thế chiến thứ I và đã được sử dụng thường xuyên trong các ấn phẩm sách báo bằng tiếng Anh từ cuối những năm 1930 và nhiều nhất vào thời điểm cao trào của Chiến tranh Lạnh đầu những năm 1960.

Sau đó, tần suất xuất hiện của cụm từ này đã giảm dần từ giữa những năm 1970, khi Liên Xô tan rã và lại trở nên phổ biến vào cuối năm 2007, ngay trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Cụm từ này thông thường được gán cho tổng thống Mỹ, nhưng điều này không còn đúng sau khi tổng thống Trump đắc cử. Theo đó, một số chuyên gia đã thảo luận vị trí này liệu có thể được một chính trị gia khác được kính trọng trên toàn cầu đảm nhận, chẳng hạn như Thủ tướng Đức Angela Merkel. 

Tháng 9 vừa qua, bà Hillary Clinton, người thua cuộc trong cuộc đua vào Nhà Trắng, đã nhận mình là "nhà lãnh đạo quan trọng nhất trong thế giới tự do hiện nay".

Tuy nhiên, bà Merkel có lẽ cũng không phù hợp. Với thất bại trong cuộc bầu cử gần đây, bà đã bị kéo vào cuộc đàm phán dài nhất trong lịch sử hậu Thế chiến II của Đức. 

Ngay cả khi đã trở lại đỉnh cao, vai trò lãnh đạo toàn cầu cũng sẽ không nằm trong ưu tiên của nhiệm kỳ cuối cùng của bà. 

Bên cạnh đó, bà Markel luôn tỏ ra quan tâm nhiều hơn đến việc định hình Liên minh châu Âu và lợi ích của nước Đức hơn là dẫn đầu thế giới, cho dù nó có tự do hay không.

Các nhà lãnh đạo châu Âu khác cũng không đủ điều kiện. Hầu như tất cả đều đang dẫn dắt những liên minh không ổn định và tập trung vào các chương trình nghị sự trong khối, trong khi những lãnh đạo khác - chủ yếu ở Đông Âu - lại không quan tâm đến việc trở thành một phần của bất kỳ trật tự tự do nào.

Ngoại lệ duy nhất đáng chú ý là Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Tuy nhiên, ở tuổi 40, ông vẫn chưa chứng tỏ được nhiều điều trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ. Ngoài ra, bản thân nước Pháp vốn đã tồn tại quá nhiều vấn đề về thể chế và kinh tế để có thể trở thành nhà lãnh đạo toàn cầu đáng tin cậy.

Các quan chức cấp cao của EU có thể được lựa chọn. Với việc là khối thịnh vượng chung lớn nhất thế giới và có một lịch sử nhất quán về bảo vệ các giá trị tự do.

Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker và Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Donald Tusk, dường như không có khả năng giúp hàn gắn EU chứ chưa đề cập đến việc lãnh đạo thế giới. 

Họ là các nhà đàm phán và hòa giải chứ không phải các nhà lãnh đạo. Và EU, với tất cả sức mạnh kinh tế, là một liên minh hòa bình, vì vậy vai trò của nó trong việc giải quyết xung đột toàn cầu sẽ vẫn hạn chế.

Một trường hợp khác là Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Đó là một người yêu thích tự do, được biết đến như "niềm hy vọng của thế giới tự do" của thế giới. Khác với tổng thống Mỹ Donald Trump, ông đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chống lại biến đổi khí hậu, ủng hộ nhập cư và nâng cao bình đẳng giới. 

Ông cũng đã tăng chi tiêu quân sự của Canada. Tuy nhiên, Canada sẽ không dễ dàng thay thế vị trí của nước láng giềng hùng mạnh, và thủ tướng Trudeau, trên thực tế, cũng không được lòng người dân Canada (mức độ ủng hộ của ông chưa tới 50%).

Tuy nhiên, một thế giới tự do vẫn hiện hữu. Và không có một nhà lãnh đạo đáng tin cậy nào có thể đảm đương vị trí dẫn dắt thế giới đó.