'2, 3 con mực': câu chuyện bản quyền remix bài hát?

Mặc dù đã ghi đầy đủ thông tin “lấy cảm hứng” (idea from) từ bài hát “This is America, I guess” của nhà sản xuất nhạc (producer) Eugene Tsai, bài hát của rapper Linh Thộn vẫn bị tác giả Tsai vào bình luận với nội dung đây là tác phẩm vi phạm bản quyền, đồng thời báo cáo Youtube đánh gậy bản quyền bài hát này.

Mắc lỗi vì…. quá hồn nhiên

“2, 3 con mực” là một câu hát trong bài hát “Anh yêu em cực” của tác giả Linh Thộn và Minh Vũ trên Youtube. Câu hát không phải là một cách đếm số con mực như thông thường mà là cách những bạn trẻ Gen Z thể hiện tình yêu với nhau.

Cụ thể, câu hát: “2, 3 con mực/Anh yêu em cực/3 chai tăng lực/Yêu em căng cực” khiến các khán giả Gen Z cảm thấy thích thú vì cách thể hiện đáng yêu, giai điệu bắt tai.

Ngoài ra, hình ảnh MV của bài hát còn rất đẹp, dễ thương. Vì vậy, chỉ hơn nửa tháng đăng tải bài hát, bài hát “Anh yêu em cực” của thí sinh nổi bật của cuộc thi King of Rap đã nhanh chóng nổi như cồn trên Youtube và được sử dụng rất nhiều trên những video xu hướng của TikTok với nội dung các bạn trẻ thể hiện cảm xúc lãng mạn dành cho nhau một cách nhí nhảnh, đáng yêu.

Trước hết, nói về nguồn gốc, bài hát “Anh yêu em cực” của tác giả Linh Thộn liên quan đến hai tác phẩm: “This is America” của rapper Donald Glover (nghệ danh Childish Gambino), và “This is America, I guess” của tác giả Eugene Tsai.

Tác phẩm “This is America” là tác phẩm được phát hành đầu tiên, và “This is America, I guess” là tác phẩm phái sinh, làm lại của bài hát này, chỉ thay đổi phần âm điệu khiến cho bài hát nhanh hơn, dồn dập hơn. Nếu nghe lần đầu, người nghe sẽ khó mà liên hệ 2 bài hát được vì tiết tấu, âm điệu quá khác biệt.

Trong tác phẩm này, Tsai đã giữ nguyên lời bài hát, sử dụng hình vẽ một người đàn ông có râu ria, đang nhảy múa, tương đối giống so với tác phẩm gốc. Tuy vậy, trong phần mô tả bài hát này, Eugene Tsai cũng đã liệt kê nghệ sĩ Childish Gambino và có giấy phép âm nhạc của các nhà sản xuất âm nhạc quốc tế. Chứng tỏ rằng họ đã có được sự đồng ý từ bên đại diện của nghệ sĩ này để sản xuất ra bản remix của bài hát.

Trong khi đó, tác phẩm “Anh yêu em cực” là bài hát phái sinh của tác phẩm thứ hai - “This is America, I guess” của Tsai sử dụng giai điệu của tác phẩm này với một chút biến tấu. Nhưng thay vì dùng lời Anh, tác giả Linh Thộn đã tự sáng tác lời tiếng Việt và sử dụng phần hình ảnh hoàn toàn khác trong bài.

Khi đăng tải bài hát này lên Youtube, tác giả Linh Thộn đã ghi rõ trong phần thông tin mô tả rằng đây là một sản phẩm lấy ý tưởng từ bài hát “This is America, I guess” của Tsai. Tuy nhiên, thí sinh bán kết King of Rap đã phạm phải một lỗi không đáng có trong lĩnh vực sáng tạo: không xin phép tác giả trước khi đăng tải và sử dụng với mục đích thương mại.

Và điều gì cần đến cũng phải đến, khi tác phẩm đã phủ sóng đủ nhiều nơi, ngày 18/10, tác giả của bài hát “This is America, I guess” đã vào tận video “Anh yêu em cực” và để lại bình luận như sau: “Hey man, just because you put “idea from” doesn’t mean you can completely rip off my beat from my remix” (Tạm dịch: “Anh bạn à, không phải là anh chỉ cần ghi một dòng “lấy ý tưởng từ (tác phẩm của tôi)” thì có nghĩa là anh được phép tách hết phần beat ra khỏi bản phối gốc của tôi đâu nhé”).

Ngay sau đó, Tsai đã đánh gậy bản quyền bài hát “Anh yêu em cực” của Linh Thộn khiến rapper này không thể công khai bài hát này trong một thời gian ngắn.

Bài học cho những nhà sáng tạo

Cùng ngày, sau khi tác phẩm của mình bị tác giả Tsai đánh gậy bản quyền, rapper Linh Thộn cũng đã liên hệ với tác giả của “This is America, I guess” để tìm hướng giải quyết.

Theo lời giải thích của Linh Thộn với Tsai, "2, 3 con mực" chỉ là một đoạn nhạc ngẫu hứng được làm để tặng người yêu, và việc anh lấy beat từ producer người Canada đã được anh công khai trong phần thông tin ca khúc.

Thế nhưng, việc mô tả rằng bài hát này có "ý tưởng ăn trộm từ…" ở dưới video ca khúc thể hiện sự không tôn trọng chủ nhân đoạn beat cũng như khán giả. Linh Thộn nhận rằng đây là một sai sót của bản thân mình. Cũng trong bài đăng giải thích, Linh Thộn khẳng định anh và nhà sản xuất người Canada đã giải quyết mọi chuyện êm đẹp, hứa hẹn sẽ hợp tác trong tương lai nếu có cơ hội.

Cụ thể, trên trang Facebook cá nhân của mình, Linh Thộn chia sẻ như sau: 

Lời đầu tiên, mình - Linh Thộn, xin chân thành cảm ơn tất cả những ai đã và đang ủng hộ mình cho đến giờ phút này!
Như các bạn đã biết thì ngày hôm nay (tức ngày 18/10) đã có một sự cố liên quan đến vấn đề bản quyền của bài hát "Anh Yêu Em Cực" với bản remix "This is America, I guess" của anh Eugene Tsai.
Ngay từ ban đầu, đây là vốn là một bài hát đơn thuần để dành cho người mình yêu và mình hoàn toàn không lường trước được là nó sẽ trở nên viral đến như vậy. Ý tưởng đến từ một câu nói vu vơ giữa hai đứa với nhau và trong quá trình viết thành bài hát thì mình có nghĩ tới bản remix "This is America, I guess" của anh Eugene Tsai vốn đã quá nổi tiếng. 
Mình đã nghe và thích bản remix này từ rất lâu rồi và luôn có suy nghĩ là sẽ viết một cái gì đó trên đoạn beat này, mình đã nghĩ quá đơn giản khi muốn để đoạn beat này giống y hệt như beat gốc, với mong muốn mọi người có thể nhận ra ngay đây là bản của anh Eugene, đối với những ai đã từng nghe bản đó trước đây.
Có lẽ, câu đùa "Idea ăn trộm từ…" ở dưới phần mô tả của video đã thực sự không phù hợp và khiến cho sự khúc mắc về bản quyền càng được đẩy lên cao và mình hoàn toàn thừa nhận đây là một thiếu sót của mình! Cũng là một thiếu sót nữa của mình khi ngay từ đầu đã không liên lạc trực tiếp với anh Eugene Tsai để xin phép được sử dụng và làm lại beat của "This is America, I guess" một cách chính thức.
Sau một cuộc trao đổi trực tiếp và thẳng thắn, anh ấy đã hiểu được ý muốn của mình và cả hai người đã đi đến tiếng nói chung về vấn đề liên quan đến bản quyền. Mình đã được anh Eugene cho phép sử dụng cũng như làm lại beat "This is America, I guess" sau khi đáp ứng được đủ những yêu cầu về credit mà anh ấy đưa ra. 
Anh ấy đã đồng ý cho mình được chụp lại phần tin nhắn giữa cả hai nên mình sẽ để ảnh đoạn hội thoại giữa mình và anh Eugene ở dưới để mọi người có thể xác nhận những gì mình nói là sự thật. Ngoài ra thì anh Eugene cũng đồng ý rằng mình có thể giữ liên lạc và nếu có cơ hội thì rất có thể sẽ được hợp tác với anh trong tương lai!
Mình muốn gửi lời cảm ơn đến anh Eugene vì đã là nguồn cảm hứng cho ca khúc này cũng như đã cho mình cơ hội tiếp tục được khai thác bản beat này.
Mọi người hãy tiếp tục ủng hộ anh Eugene ở đây nhé!
Mình cũng xin chân thành cảm ơn tất cả các bạn vì đã khiến bài hát này trở nên viral để cho dù trực tiếp hay gián tiếp thì nó cũng tới được tai của anh Eugene Tsai để mình có một cơ hội được nói chuyện trực tiếp với anh ấy. Một lần nữa, mình biết ơn các bạn vì đã cho mình cơ hội được đính chính và đã dành thời gian để đọc bài viết này!
P/s: Another big thanks to Eugene Tsai and his team for reaching out and giving me the chance to works things out! You guys are the best!

Theo tiết lộ từ phía rapper Linh Thộn, Tsai đã cho phép Linh Thộn sử dụng giai điệu bài hát của mình để remix với điều kiện Linh Thộn ghi rõ phần danh đề của video (credit, nơi ghi những người, những tổ chức đóng góp cho tác phẩm) với nội dung rõ ràng: ANH YÊU EM CỰC - LINH THỘN ft. MINH VŨ (THIS IS AMERICA, I GUESS – EUGENE TSAI REMIX remix). Với phần tên như vậy, người nghe có thể dễ dàng tìm được chủ nhân của bài hát mà Linh Thộn lấy cảm hứng và làm lại giai điệu, thể hiện sự tôn trọng rõ ràng với tác phẩm.

Hiện tại, trên những nền tảng mạng xã hội của Việt Nam, rất nhiều người đang sử dụng những tác phẩm âm nhạc, văn chương, hình ảnh của người khác một cách rất hồn nhiên mà không hề hỏi ý kiến của tác giả.

Trên thực tế, khi đã dành công sức để sáng tạo nội dung và nhận thấy tác phẩm của mình bị “đánh cắp” ở đâu đó, các tác giả sẽ cảm thấy rằng những công sức mà họ bỏ ra đã không được nhìn nhận đúng đắn, không được công nhận hợp lý.

Vì vậy, trong những trường hợp này, có những tác giả sẽ xử lý nhẹ nhàng như nhà làm nhạc Tsai, chỉ yêu cầu ghi rõ tên tác phẩm ban đầu lên phần mô tả, tuy nhiên cũng có những tác giả sẽ sử dụng pháp luật để giải quyết vấn đề.

Mới đây, nhiếp ảnh gia Robert Barbera đã kiện ca sĩ Miley Cyrus với lý do: Miley đã sử dụng hình ảnh của nhiếp ảnh gia này chụp chính cô để đăng tải lên mạng xã hội khi chưa xin phép, khiến cô phải đối mặt với mức bồi thường bản quyền có giá trị 750 đến 30.000 đô la Mỹ nếu thua kiện.

Cần phải hiểu rằng, những tài nguyên trên mạng Internet không phải là tài nguyên miễn phí. Rất nhiều nghệ sĩ, nhà văn, nhiếp ảnh gia… đã hoạt động không ngừng nghỉ, bỏ thời gian, công sức, vốn liếng để có thể tạo ra được những tác phẩm đó. Chính vì vậy, khi muốn sử dụng tác phẩm của người khác, hãy liên hệ và xin phép tác giả sử dụng (theo các hình thức, miễn phí hoặc trả tiền).

Mặc dù hành động trực tiếp liên hệ và xin phép tác giả của những tác phẩm này có thể sẽ làm mất thêm thời gian, công sức của chúng ta, tuy nhiên, đó là hành động tôn trọng thành quả sáng tạo của tác giả, và giúp chúng ta tránh những rắc rối về pháp luật sở hữu trí tuệ sau này. Thêm vào đó, trong thời đại chúng ta có thể dễ dàng tiếp cận với bất cứ ai, ở bất cứ đâu, hành động xin phép tác giả của tác phẩm gốc càng trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Xin đừng bao giờ vi phạm bản quyền vì quá lười biếng (liên hệ xin phép) và quá hồn nhiên!