Góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội XIV: Khẳng định vị thế kinh tế tư nhân

Khẳng định vai trò then chốt của kinh tế tư nhân

Một trong những điểm mới quan trọng của dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV là việc khẳng định kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Đây được xem là bước tiến mạnh mẽ trong tư duy lý luận và thực tiễn của Đảng đối với sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trước đó, khu vực kinh tế tư nhân được chính thức thừa nhận trong Đại hội VI (1986). Sau đó hai năm, trong Nghị quyết 16 của Bộ Chính trị khóa VI (15/7/1988) và Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa VI, Đảng đã khẳng định, kinh tế tư nhân được phát triển không hạn chế địa bàn, quy mô, ngành nghề mà pháp luật không cấm.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa IX (tháng 3/2002) tiếp tục xác định, kinh tế tư nhân là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân, phát triển kinh tế tư nhân là vấn đề chiến lược lâu dài trong phát triển kinh tế nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trọng tâm là phát triển kinh tế, công nghiệp hoá, hiện đại hóa, nâng cao nội lực của đất nước trong hội nhập kinh tế quốc tế.

Đến Đại hội X (2006) của Đảng, kinh tế tư nhân được xác nhận là một thành phần kinh tế trên cơ sở hợp nhất hai thành phần kinh tế cá thể, tiểu chủ và tư bản tư nhân và được xác định rõ: “Kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng, là một trong những động lực của nền kinh tế”.

Vai trò của kinh tế tư nhân tiếp tục được khẳng định tại Đại hội XI (2011) với luận điểm: “Kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế”.

Đến Đại hội XII, vai trò của kinh tế tư nhân được nâng lên một tầm cao mới, với khẳng định là "động lực quan trọng". Theo đó, văn kiện đại hội chính thức xác nhận: “Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo thuận lợi phát triển mạnh kinh tế tư nhân ở hầu hết các ngành và lĩnh vực kinh tế, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế”.

Điểm mới này thể hiện sự tiếp tục đổi mới tư duy kinh tế của Đảng phù hợp với thực tiễn phát triển của nền kinh tế sau 30 năm đổi mới.

Đại hội XIII của Đảng (2021) tiếp tục làm rõ và sâu sắc hơn nhiều vấn đề mới về phát triển kinh tế tư nhân. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII khẳng định, phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân cả về số lượng, chất lượng, hiệu quả, bền vững, “thực sự trở thành một động lực quan trọng trong phát triển kinh tế"; đồng thời xóa bỏ mọi rào cản, định kiến, tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân.

Và đến dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, lần đầu tiên kinh tế tư nhân được khẳng định là "một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế".

Nhiều chuyên gia cho rằng, đây là bước tiến mạnh mẽ về nhận thức, lý luận và thực tiễn của Đảng trong phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chuẩn bị sẵn sàng về thế và lực để tiến vào kỷ nguyên mới.

Khẳng định này trong dự thảo văn kiện cũng phù hợp và thống nhất với quan điểm tại Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Theo dự thảo văn kiện, sau gần 40 năm Đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân đã phát triển mạnh mẽ nhờ những quyết sách lớn song hành cùng đội ngũ doanh nghiệp và doanh nhân.

Việc nâng tầm vị thế của khu vực này trong văn kiện lần này đã phản ánh đúng thực tiễn và vai trò ngày càng lớn của lực lượng sản xuất mới, đồng thời là cơ sở để hoàn thiện thể chế phát triển nhanh, bền vững, mở ra cơ hội lịch sử, bước ngoặt cho sự phát triển mạnh mẽ của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Dự thảo văn kiện cũng chỉ rõ, trong năm năm tới, đất nước ta sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, có những mặt gay gắt, nặng nề hơn so với giai đoạn trước. Phát triển kinh tế - xã hội chưa bền vững. Bốn nguy cơ mà Đảng chỉ ra đã từng bước được khắc phục, song có mặt còn diễn biến phức tạp.

Nguy cơ bao trùm là nguy cơ tụt hậu, nhất là về công nghệ và rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Tư duy phát triển chưa theo kịp các xu thế phát triển của thế giới, phản ứng chính sách chưa kịp thời, chậm điều chỉnh và hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước trong giai đoạn mới.

Quá trình già hoá dân số diễn ra nhanh hơn so với dự báo. Biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh ngày càng gay gắt. Tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn còn diễn biến phức tạp, nghiêm trọng.

Mặt khác, thế giới đang trải qua những thay đổi mang tính thời đại, tạo ra nhiều thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức lớn đan xen; đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn. Đồng thời, đây cũng là bước ngoặt mới, vận hội mới mang tính lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Chính vì vậy, quan điểm chỉ đạo của Đảng là nhận diện sớm, tranh thủ mọi thuận lợi, thời cơ, vượt qua mọi khó khăn, thách thức tiếp tục phát triển nhanh và bền vững đất nước; đẩy mạnh đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Trong đó, một trong những nhiệm vụ trọng tâm là xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là động lực chính và phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Kinh tế tư nhân được tạo môi trường thuận lợi, an toàn để tiếp cận bình đẳng và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực; mở rộng sản xuất, kinh doanh, đa dạng hoá thị trường, xây dựng và phát triển thương hiệu, nghiên cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào khu vực nông nghiệp, nông thôn.

Bên cạnh đó, dự thảo văn kiện khẳng định việc chú trọng phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân Việt Nam lớn, mạnh, ngang tầm khu vực và thế giới. Hỗ trợ tích cực và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể, hộ nông nghiệp và phi nông nghiệp tiếp cận đất đai, vốn, công nghệ, thị trường.

Kinh tế tư nhân cũng là một phần trong những đột phá chiến lược được xác định trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng có giá trị chỉ đạo thực hiện cho cả giai đoạn 2021 - 2030 để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Cùng với chuyển đổi cơ cấu và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; hoàn thiện đồng bộ và đột phá mạnh mẽ trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; dự thảo văn kiện khẳng định, việc thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, đột phá mạnh mẽ về thể chế phát triển, nâng cao năng lực hoạch định và tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để khơi thông, giải phóng và phát huy hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển.

Tầm nhìn chiến lược của Đảng trong kỷ nguyên mới

Nhìn nhận về dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu, Phó giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công trong một bài viết đăng trên trang thông tin của học viện đã đánh giá, dự thảo văn kiện được chuẩn bị công phu, bài bản, phản ánh tầm nhìn chiến lược của Đảng trong kỷ nguyên mới.

Chủ đề của Đại hội XIV mang tinh thần “kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, thể hiện khát vọng phát triển mạnh mẽ, tự tin, tự cường. Văn kiện lần này cũng cho thấy, sự tích hợp khoa học, tinh gọn và khái quát cao, giúp toàn bộ hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên và nhân dân dễ hiểu, dễ nhớ và dễ thực hiện.

Điểm nổi bật khác là tư duy phát triển đã chuyển mạnh từ “tăng trưởng về số lượng” sang “phát triển toàn diện, bao trùm, bền vững”, trong đó kinh tế tư nhân được khẳng định là động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Điều này là khẳng định mạnh mẽ một trong những điểm mới quan trọng nhất của Văn kiện là nhấn mạnh tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc”. Đây không chỉ là khẩu hiệu, mà là phương châm hành động mang tính thời đại, đặc biệt có ý nghĩa khi Việt Nam đang vươn lên khẳng định vị thế trong khu vực và trên thế giới.

Thời gian vừa qua, khu vực kinh tế tư nhân đang ngày càng khẳng định vai trò là động lực chủ chốt của nền kinh tế Việt Nam. Theo số liệu mới nhất từ Cục Thống kê, khu vực này đóng góp gần 50% GDP và tạo việc làm cho gần 60% lực lượng lao động.

Việc Đảng tiếp tục khẳng định vai trò then chốt của khu vực tư nhân không chỉ tạo niềm tin mạnh mẽ mà còn mở ra một "không gian phát triển mới" cho lực lượng doanh nhân, những người dám nghĩ, dám làm và dám đổi mới.

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Việt Nam đang ở thời điểm bản lề để vươn mình trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào giữa thế kỷ XXI - một khát vọng đã được khẳng định mạnh mẽ trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng và trong các phát biểu gần đây của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Nhưng để hiện thực hóa khát vọng này, không thể chỉ trông chờ vào khu vực Nhà nước, mà cần có sự trỗi dậy mạnh mẽ và trưởng thành nhanh chóng của lực lượng doanh nghiệp - doanh nhân, những người lính xung kích trên mặt trận phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế và kiến tạo giá trị.

Ông Dũng nhìn nhận doanh nghiệp tư nhân luôn là lực lượng kiến tạo nên những thay đổi mang tính đột phá, tạo ra của cải, việc làm, thúc đẩy năng suất, dẫn dắt đổi mới và định hình xu hướng tiêu dùng.

Trong kỷ nguyên mới, vai trò đó không những không giảm mà còn được mở rộng và nâng tầm, góp phần định hình tương lai của đất nước mà theo ông Dũng là tương lai của một Việt Nam tự cường, thịnh vượng.

Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV cũng đặt ra nhiều mục tiêu lớn, trong đó có khát vọng tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, hướng tới trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Cụ thể, Đảng đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm trên 10% trong giai đoạn tới. Đây là một mục tiêu đầy khát vọng, phản ánh tầm nhìn táo bạo, định hình tương lai của nền kinh tế Việt Nam trong thế kỷ XXI.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển, ông Sửu cho rằng, văn kiện cần có những kịch bản rõ ràng, phân kỳ cụ thể theo giai đoạn, theo ngành, theo vùng kinh tế trọng điểm. Trong đó, cần xác định những lĩnh vực trụ cột có khả năng “gánh” tăng trưởng như công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, du lịch xanh và dịch vụ số.

Đồng thời, dự thảo nên có những “cực tăng trưởng mới” ở từng vùng, từng địa phương, trong đó chú trọng phát triển hạ tầng chiến lược, logistics, năng lượng tái tạo và chuyển đổi số toàn diện, qua đó có các giải pháp thiết thực, cụ thể hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân.

Theo ông Sửu, muốn tăng trưởng cao mà vẫn bền vững, dự thảo cần nhấn mạnh hơn nữa việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu, tức là không chỉ tăng GDP mà phải tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng việc làm, phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao giá trị xuất khẩu, giảm nhập siêu và bảo vệ môi trường sinh thái.