Cần gì để thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Vườn ươm khởi nghiệp

Hệ sinh thái khởi nghiệp được xác định là một trong những động lực chính cho phát triển kinh tế trong tương lai, góp phần “thổi luồng gió mới” vào nền kinh tế, tạo ra công ăn việc làm và thúc đẩy kinh tế theo hướng bền vững và hiện đại.

Bình luận về hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam, ông Nguyễn Trung Dũng, Tổng giám đốc BK Holdings cho biết, theo ý kiến của nhiều chuyên gia, tuy số lượng startup khá cao nhưng trên 90% trong số đó thực chất là “doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, dựa trên nền tảng số hóa để phân phối sản phẩm và dịch vụ” chứ không phải công ty khởi nghiệp đúng nghĩa, do chưa có một nền tảng đổi mới sáng tạo vững chắc.

Lãnh đạo BK Holdings cũng cho biết, hoạt động đổi mới sáng tạo, theo Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), được định nghĩa bằng kết quả nghiên cứu cộng với khả năng thương mại hóa, khả năng ứng dụng trong thực tế.

Ở Việt Nam nghiên cứu xong đút ngăn kéo thì không thể gọi là đổi mới sáng tạo!

Ông Nguyễn Trung Dũng

Tổng giám đốc BK Holdings

Đồng quan điểm với ông Dũng, TS. Bùi Hải Hưng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Vin AI cho biết, điều quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo là tạo ra được cơ chế giúp nghiên cứu cơ bản và sản phẩm ứng dụng có thể xác định được cùng một mục tiêu.

Để làm được điều này, theo Viện trưởng Vin AI, cần phải có một mô hình vườn ươm khởi nghiệp tạo ra sự giao thoa và kết nối giữa cả 2 bên, trong đó các bên đều phải có tiếng nói và vai trò tương đương. Đồng thời phải tạo ra sự kết nối giữa doanh nghiệp, startup, người nghiên cứu tới những chủ thể khác như quỹ đầu tư hay những chuyên gia có kinh nghiệm.

Các vườn ươm này có thể được triển khai ở ngay những trường đại học hay tập đoàn lớn và có thế mạnh về công nghệ để tận dụng được tiềm lực sẵn có.

Đổi mới sáng tạo trong giáo dục đào tạo

PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng, Hiệu trưởng trường Đại học Bách Khoa Hà Nội nhận định, các trường đại học đang đóng vai trò là doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đặc biệt, đặt ra yêu cầu cho cả sinh viên, giảng viên lẫn chương trình học cần phải kịp thời thay đổi và thích ứng.

Theo ông Thắng, đổi mới sáng tạo tác động tới chương trình dạy và học thông qua 3 tác động.

Đầu tiên, sự thay đổi trong các ngành nghề dẫn tới phải rà soát chương trình học sao cho phù hợp với thực tiễn. Theo Hiệu trưởng Đại học Bách Khoa, đây là điều “rất cần thiết và bắt buộc” để không bị tụt hậu.

“Đào tạo mỗi thế hệ sinh viên cần mất ít nhất 3 – 4 năm. Nếu không có sự thay đổi kịp thời thì sự tụt hậu sẽ diễn ra rất nhanh chóng”, ông Thắng lý giải.

Thứ hai, các kỹ năng mềm cũng cần được bổ sung, trong đó có 2 kỹ năng mềm quan trọng nhất là suy nghĩ đổi mới sáng tạo trong học tập, nghiên cứu và thể hiện suy nghĩ đó vào môn học.

Thứ ba, công nghệ làm phương pháp dạy và học “thay đổi hẳn so với trước đây”, đặt ra câu hỏi phải làm thế nào để cải thiện cách dạy, nâng cao trải nghiệm học tập, giúp sinh viên dễ dàng tiếp thu và vận dụng kiến thức cũng như mở đường cho ý tưởng sáng tạo.

Để đáp ứng những thay đổi trên, ông Thắng nhận định cần phải có một hệ sinh thái giữa nhà trường, doanh nghiệp và nhà nước để tạo ra những nhóm nghiên cứu phù hợp với nhu cầu công nghiệp hóa, đặc biệt là những lĩnh vực đang trở thành xu thế như năng lượng mới, vật liệu mới, công nghệ y tế chăm sóc sức khỏe…

Bên cạnh đó, một phương pháp được Đại học Bách Khoa vận dụng suốt nhiều năm nay và đem lại hiệu quả cao là những mô hình khuyến khích sáng tạo, nghiên cứu với nhiều cấp độ, từ những câu lạc bộ cho tới các phòng nghiên cứu, quy mô từ ngắn hạn cho tới chuyên sâu.

Từ những yêu cầu thực tế của hoạt động đổi mới sáng tạo, các chuyên gia đều đánh giá cao sáng kiến Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) của Bộ Kế hoạch và đầu tư. Được biết, không chỉ tạo nền tảng liên kết chặt chẽ, các chủ thể tham gia vào NIC còn nhận được những ưu đãi đặc biệt từ phía Chính phủ về thuế, phí, vay vốn cho tới thủ tục hành chính, cấp bằng sở hữu trí tuệ, được quy định tại Nghị định số 94/2020/NĐ-CP của Chính phủ.