'Đẳng cấp' quản trị của Quảng Ninh

Sáu thập kỷ từ khi thành lập, Quảng Ninh từ một tỉnh nằm trong nhóm yếu về kinh tế, phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ của Trung ương, đã vươn mình bứt phá trở thành một cực tăng trưởng toàn diện của khu vực phía Bắc, trung tâm công nghiệp dịch vụ năng động, sáng tạo, đi đầu cả nước trên nhiều lĩnh vực. 

Đặc biệt, hơn 10 năm trở lại đây, sự đột phá trong tư duy, tầm nhìn và khát vọng phát triển đã khiến Quảng Ninh trở thành một "hiện tượng", hình mẫu về tinh thần cải cách, khiến giới đầu tư cả trong và ngoài nước "say mê".

"Tầm nhìn toàn cầu, hành động địa phương"

Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký nhìn nhận, 10 năm qua là khoảng thời gian để các nhà đầu tư, doanh nghiệp thấy rõ và công nhận tinh thần đổi mới được trao truyền, kế thừa từ thế hệ lãnh đạo trước cho thế hệ lãnh đạo sau của tỉnh Quảng Ninh. Nhờ đó, tỉnh đã phá vỡ hoàn toàn tư duy điều hành nhiệm kỳ ở cấp địa phương, điều được xem là một rào cản tâm lý lớn và xây dựng niềm tin vững chắc đối với nhà đầu tư về một môi trường sản xuất kinh doanh ổn định và an toàn.

Các thống kê cho thấy, Quảng Ninh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và khá ổn định, GRDP tăng hai con số trong 7 năm liên tiếp từ 2016 - 2022. Quy mô nền kinh tế tăng nhanh, hết năm 2022 đạt gần 270.000 tỷ đồng (chỉ đứng sau Hà Nội, Hải Phòng ở khu vực phía Bắc), gấp 4,89 lần so với năm 2010. Ngay cả trong năm khó khăn 2023, tăng trưởng kinh tế GRDP của Quảng Ninh vẫn ước đạt 9,94%, thu ngân sách nhà nước thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng bền vững hơn.

Những thành tựu ấn tượng này là kết quả từ sự nỗ lực toàn diện, tổng thể của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Khát vọng phát triển và tinh thần cải cách của Quảng Ninh được thể hiện rõ trong chất lượng điều hành kinh tế và được ghi nhận qua bảng xếp hạng PCI (bộ chỉ số đánh giá chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh, thành phố ở Việt Nam) và cả những bộ chỉ số quản trị công khác.

Từ những vị trí thuộc nhóm cuối bảng, Quảng Ninh đã bứt phá nằm trong nhóm đầu cả nước về xếp hạng PCI và liên tục giữ vị trí quán quân từ PCI 2017 đến 2022. Năm 2022, Quảng Ninh cũng đứng đầu về chỉ số PAPI (do UNDP tiến hành, đánh giá từ người dân), chỉ số PAR Index (Bộ Nội vụ tiến hành, đánh giá về cải cách hành chính), chỉ số SIPAS (Bộ Nội vụ tiến hành, chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính).

Quảng Ninh đã vận dụng sáng tạo, định hình tư duy phát triển của tỉnh theo phương châm “tầm nhìn toàn cầu, hành động địa phương”, kiên trì đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, dựa vào ba trụ cột là thiên nhiên, con người, văn hóa; phát triển dịch vụ tổng hợp hiện đại ngày càng giữ vai trò chủ đạo, du lịch dịch vụ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Lãnh đạo Quảng Ninh xác lập tầm nhìn dài hạn trong tính liên thông với các kế hoạch trung hạn, ngắn hạn, gắn với xây dựng quy hoạch đồng bộ để làm cơ sở cho các mục tiêu đã đặt ra.

Việc hoạch định chủ trương, chiến lược tạo đột phá trong phát triển bắt đầu từ việc nhận diện đầy đủ các tiềm năng, thế mạnh của tỉnh, từ đó, các chính sách can thiệp phù hợp đã được đưa ra để biến tiềm năng thành động năng, cao hơn là chuyển hóa thành nguồn lực và động lực cho phát triển.

Tỉnh cũng nghiêm túc nhìn nhận các mâu thuẫn, thách thức để tìm cách hóa giải và biến thách thức thành cơ hội, định hình phương thức phát triển mới. Chẳng hạn như việc đổi mới hệ thống chính trị chưa tương xứng, phù hợp với đổi mới kinh tế và tình hình thực tiễn, hay như giữa nhu cầu giải phóng các nguồn lực để phát huy tiềm năng, thế mạnh và không gian phát triển rộng với thực trạng một số thể chế, chính sách, cơ chế còn hạn hẹp…

Quảng Ninh chú trọng huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, mạnh dạn huy động nguồn lực đầu tư theo hình thức đối tác công - tư với phương châm “lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư”, triển khai đột phá chiến lược về đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng, đặc biệt là phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, đảm bảo kết nối vùng, liên vùng và nội vùng.

Ngôi sao cải cách

Khát vọng phát triển của cả hệ thống chính trị và người dân đã khiến Quảng Ninh trở thành một "hiện tượng", hình mẫu về tinh thần cải cách trong suốt hơn 10 năm qua.

TS. Vũ Tiến Lộc, nguyên Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) từng khẳng định, hiếm có địa phương nào mà sự đổi mới lại diễn ra hàng tuần, hàng tháng như ở Quảng Ninh, là nơi khơi dậy những mô hình cải cách và được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao bộ máy chính quyền trong việc tạo điều kiện thuận lợi và thực sự đồng hành cùng doanh nghiệp.

Những nỗ lực của tỉnh Quảng Ninh trong những năm qua và những thành quả phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn đã chứng minh cho những tiến bộ trong cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh.

Là một chuyên gia đồng hành nhiều năm với tỉnh Quảng Ninh trong các hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh và môi trường kinh doanh, TS. Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký VCCI, Giám đốc dự án PCI cho rằng, việc đổi mới cơ chế để khơi thông các điểm nghẽn có thể thấy rõ nét nhất trong 3 mô hình cải cách tiêu biểu gồm: Mô hình Trung tâm hành chính công tập, mô hình Ban xúc tiến và hỗ trợ đầu tư IPA và mô hình "Xây dựng và công bố Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh DDCI, đánh giá về chất lượng điều hành của cấp sở, ngành, quận huyện".

Quảng Ninh đã thực hiện thành công 3 mô hình trên trong thời gian qua, góp phần quan trọng trong cải thiện môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp. Bên cạnh đó, còn một số mô hình và cách làm khác cũng rất thành công như thu hút đầu tư tư nhân trong phát triển hạ tầng (tư nhân đầu tư đường cao tốc, sân bay, cảng biển…), mô hình đầu tư tư - sử dụng công (trong việc thu hút đầu tư của tư nhân xây dựng toà nhà trụ sở làm việc của chính quyền), hội đồng nhân dân tổ chức chất vấn và giám sát các vấn đề liên quan đến doanh nghiệp, đầu tư…

Thành công trong cải cách của Quảng Ninh theo đánh giá của ông Tuấn, bên cạnh việc tạo ra mô hình tiên phong, một nguyên nhân đặc biệt quan trọng chính là "động lực cải cách" của bộ máy lãnh đạo chính quyền Quảng Ninh. 

Theo đó, bộ máy lãnh đạo của Quảng Ninh am hiểu nhu cầu, mong muốn của các nhà đầu tư, hiểu rõ nhu cầu thực tế, chẳng hạn như nhu cầu phối hợp, nhu cầu một cửa trong thực hiện thủ tục hành chính, nhu cầu hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn khi thực hiện đầu tư và tìm mọi giải pháp để thực hiện nó. Điều này khác biệt với nhiều tỉnh thành phố vì thường là chỉ thực hiện theo thông lệ, thói quen và cách nhìn thận trọng của mình.

Bộ máy chính quyền Quảng Ninh luôn thường trực tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm với những mô hình, cách làm chưa từng có ở Việt Nam; có được sự đồng thuận, đoàn kết, nhất trí từ bên Đảng cho đến chính quyền, từ hội đồng nhân dân cho đến đoàn Đại biểu Quốc hội xuống đến các sở, ngành, địa phương. 

Và đặc biệt, bộ máy chính quyền Quảng Ninh có được lòng tin từ phía các nhà đầu tư, từ phía cộng đồng doanh nghiệp và người dân, rất nhiều mô hình mới mà Quảng Ninh thực hiện có sự tham gia chặt chẽ và ủng hộ cao từ cộng đồng doanh nghiệp. 

Từ góc nhìn của một chuyên gia quản trị thương hiệu, chuyên gia thương hiệu Võ Văn Quang nhận định, Quảng Ninh đã tạo được một đẳng cấp mới thực sự mang tầm quốc tế, từ tư duy cho đến kinh nghiệm quản trị lẫn uy tín với các đối tác bên trong và bên ngoài; có thể lan toả từ lãnh đạo cấp cao nhất đến các ban ngành, tới doanh nghiệp và người dân, nâng văn hoá của cả cộng đồng lên.

Điều đó thể hiện ở việc không ngừng đổi mới mạnh mẽ tư duy quản lý từ mệnh lệnh sang phục vụ - kiến tạo, lấy sự hài lòng của người dân, tổ chức là thước đo đánh giá chất lượng phục vụ và chất lượng điều hành của cơ quan hành chính nhà nước từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở.

Để làm được những điều đó, tư duy quản trị của người làm lãnh đạo đóng vai trò quyết định. Khi Quảng Ninh đã về nhất và giữ vững vị thế, Bí thư tỉnh uỷ Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký trong các cuộc họp vẫn không ngừng nhấn mạnh rằng "không có điểm dừng trên hành trình cải cách của Quảng Ninh"