Gian nan các dự án PPP

Nguyễn Cảnh Chủ nhật, 25/02/2024 - 11:20

Hầu hết các dự án PPP tập trung trong lĩnh vực hạ tầng giao thông đều kém hấp dẫn các nhà đầu tư ngoại, khó hút vốn và chậm triển khai.

Một đoạn cao tốc TP.HCM - Trung Lương. Ảnh: Hoàng Anh

Từ khi thực thi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP), các dự án ghi nhận tiến độ triển khai khá chậm. 

Năm 2021, có 15 dự án vào danh sách chuẩn bị đầu tư hoặc triển khai trong năm 2022 nhưng chỉ bốn trường hợp trong số này được quyết định chủ trương đầu tư theo phương thức PPP gồm: cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành, cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh, cao tốc Dầu Giây – Tân Phú và cao tốc Cam Lộ – Lao Bảo.

Trong các dự án được cấp chủ trương năm 2021, một dự án phải chuyển đổi hình thức từ PPP sang đầu tư công là tuyến đường bộ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và một trường hợp vẫn đang thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi là Cảng hàng không Quảng Trị.

Tiếp tục đến hết năm 2022 ghi nhận 24 dự án mới thực hiện theo quy định của Luật PPP, trong đó 19 trường hợp sử dụng hợp đồng BOT (Xây dựng – kinh doanh – chuyển giao), bốn dự án hợp đồng BOO (Xây dựng – sở hữu – kinh doanh) và một dự án BTL (Xây dựng – chuyển giao – cho thuê).

135 dự án PPP (không gồm dự án BT) được triển khai chuyển tiếp theo quy định Luật mới, trong đó 80% theo hình thức BOT. Số lượng dự án thuộc lĩnh vực giao thông vận tải có 96 trường hợp, vượt trội so với các lĩnh vực khác như năng lượng với 16 dự án, cung cấp nước sạch năm dự án.

Vì sao các siêu dự án PPP đói vốn, kém hấp dẫn?

Sức hấp dẫn của các dự án PPP vẫn chưa cao, do chỉ được các nhà đầu tư trong nước quan tâm.

Trong bảy dự án đăng khảo sát trên hệ thống đấu thầu quốc gia, duy nhất dự án tuyến đường bộ ven biển đoạn Hoằng Hóa – Sầm Sơn và đoạn Sầm Sơn – Tĩnh Gia thu hút chú ý của bảy nhà đầu tư, còn lại năm trường hợp chỉ có một nhà đầu tư trong nước quan tâm, một dự án có hai nhà đầu tư quan tâm (một nhà đầu tư trong nước và một nhà đầu tư nước ngoài quốc tị́ch Trung Quốc).

Đáng chú ý, việc huy động vốn tư nhân, nhất là vốn đầu tư nước ngoài và nguồn của các tổ chức tài chính, tín dụng quốc tế cho các dự án PPP đang rất khó khăn.

Rà soát cho thấy, phần lớn dự án PPP triển khai giai đoạn trước thuộc lĩnh vực giao thông đường bộ, đến nay chỉ thu hút được nhà đầu tư trong nước, tức phụ thuộc chủ yếu vào vốn tín dụng trong nước.

Trong khi đó, theo Bộ Kế hoạch và đầu tư, bối cảnh nợ xấu của nhiều dự án BOT giao thông thời gian qua khiến tình hình huy động vốn tín dụng cho BOT giao thông rất hạn chế, gây khó cho cả dự án BOT giao thông chuyển tiếp từ giai đoạn trước và các dự án được đề xuất mới theo Luật PPP.

Ngoài ra, thực tế triển khai các dự án PPP hạ tầng lớn, quan trọng về năng lượng và giao thông thời gian qua cho thấy hầu hết các tổ chức tín dụng nước ngoài đều yêu cầu các cơ chế bảo lãnh rủi ro về lưu lượng, doanh thu, chuyển đổi ngoại tệ, quy hoạch. Tuy nhiên, cơ chế, chính sách và nguồn lực để bảo lãnh các rủi ro dạng này chưa sẵn sàng.

Hai năm trước, trở lực nêu trên đã được Bộ Kế hoạch và đầu tư báo cáo Thủ tướng và đề xuất nghiên cứu các giải pháp thu hút các quỹ tài chính, nguồn vốn quốc tế tham gia vào các dự án PPP tại Việt Nam.

Theo đó, một kinh nghiệm được tính tới là nhượng quyền kinh doanh các tài sản hạ tầng đã được đầu tư bằng vốn nhà nước nhằm thu hút đầu tư quốc tế cũng như giải quyết khó khăn của thị trường vốn vay thương mại cho các dự án PPP tại Việt Nam.

Bộ này đánh giá, cách làm này cơ bản phù hợp với bối cảnh đã, đang và sẽ hoàn thành đầu tư bằng vốn đầu tư công nhiều dự án hạ tầng giao thông lớn như: tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2017 – 2020 và giai đoạn 2021 – 2025, một số tuyến cao tốc trọng điểm vùng kinh tế Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ.

Nguyên nhân dẫn đến một số hạn chế trong triển khai các dự án PPP xuất phát từ quá trình thực thi Luật PPP mới và Nghị định 35 năm 2021 hướng dẫn thi hành.

Trước tiên, Nghị định 35 quy định, dự án giao thông vận tải có tổng mức đầu tư từ 1.500 tỷ đồng trở lên thì đáp đứng quy mô đầu tư dự án PPP. Việc áp dụng hạn mức cao đối với dự án dạng này hạn chế kêu gọi đầu tư do nhiều dự án đề xuất thực hiện ở một số địa phương có tổng mức đầu tư thấp hơn.

Thứ hai, trình tự thủ tục chuyển giao tài sản công trình dự án PPP, Bộ Công thương cho biết, hai dự án nhiệt điện Phú Mỹ 2.2 và 3 sẽ được nhà đầu tư chuyển giao cho cơ quan thẩm quyền lần lượt vào tháng 4/2024 và tháng 3/2025. Tuy vậy, đến nay, đề xuất giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam là đơn vị tiếp nhận công trình vẫn chưa được chấp thuận do chưa làm rõ cơ sở lựa chọn.

Bên cạnh đó, xử lý chuyển tiếp dự án PPP hai năm vừa qua (triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực) đang phát sinh một số trường hợp cần quy định cụ thể như dự án BOT nguồn điện Quảng Trị, Dung Quất 2. Hai dự án trên đang đàm phán hợp đồng, chưa có cam kết/chấp thuận của cấp thẩm quyền về ưu đãi, bảo đảm đầu tư.

Theo quy định của Luật PPP, Chính phủ quyết định việc áp dụng cơ chế bảo đảm cân đối ngoại tệ đối với dự án thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội và Thủ tướng. Trong khi đó, các dự án này trước đây chưa có quyết định chủ trương đầu tư của cấp thẩm quyền theo quy định của Luật PPP nên hiện không thể áp dụng cơ chế bảo đảm.

Thậm chí, một số trường hợp cần thực hiện chấm dứt hợp đồng trước thời hạn do nhiều nguyên nhân khác nhau như Cảng hàng không Phan Thiết tại tỉnh Bình Thuận, Cầu An Hải tỉnh Phú Yên và một số dự án trên địa bàn TP.HCM, nhưng hợp đồng các dự án đều chưa quy định cụ thể việc chấm dứt hợp đồng trước hạn.

Một số dự án PPP dự kiến triển khai thời gian tới đáng chú ý có: Đường vành đai 4 TP.HCM đoạn qua tỉnh Đồng Nai giao Công ty CP Tập đoàn MIK Group lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, cao tốc TP.HCM – Mộc Bài dài 50km, trị giá khoảng 20.900 tỷ đồng, đang trình liên ngành thẩm định,.

Ngoài ra còn có dự án cao tốc Bắc – Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa – Chơn Thành dài 129km, tổng mức đầu tư khoảng 26.000 tỷ đồng do liên danh Tập đoàn Vingroup – Techcombank đề xuất.

Trungnam Group so găng Tập đoàn SK tại LNG Cà Ná

Trungnam Group so găng Tập đoàn SK tại LNG Cà Ná

Tiêu điểm -  1 ngày

Trungnam Group bất ngờ gặp cạnh tranh đến từ Tập đoàn SK khi đang đếm ngược tới thời điểm bỏ thầu dự án LNG Cà Ná, tỉnh Khánh Hoà.

Tổng Bí thư: Hà Nội cần chuyển mô hình phát triển từ đơn cực sang 'đa cực, đa trung tâm'

Tổng Bí thư: Hà Nội cần chuyển mô hình phát triển từ đơn cực sang 'đa cực, đa trung tâm'

Tiêu điểm -  3 ngày

Bối cảnh phát triển mới đòi hỏi Thủ đô Hà Nội phải thực hiện một cuộc chuyển mình căn bản, từ mô hình phát triển đơn cực đã quá tải, sang cấu trúc "đa cực, đa trung tâm" nhằm giải quyết dứt điểm các thách thức đô thị cố hữu.

Đề xuất xây dựng hệ thống hạ tầng sạc xe điện 'mở'

Đề xuất xây dựng hệ thống hạ tầng sạc xe điện 'mở'

Tiêu điểm -  3 ngày

Thị trường trạm sạc xe điện tại Việt Nam nở rộ, nhưng cũng đi kèm những lo ngại về nguy cơ độc quyền và bị chi phối bởi nhóm doanh nghiệp đặc thù.

Gánh nặng thuế cản trở khoáng sản Việt cất cánh

Gánh nặng thuế cản trở khoáng sản Việt cất cánh

Tiêu điểm -  4 ngày

Việt Nam sở hữu tiềm năng lớn với các khoáng sản chiến lược hàng đầu thế giới, nhưng gánh nặng chính sách thuế đang thách thức sự phát triển của ngành này.

EuroCham bày cách để Việt Nam giữ chân nhà đầu tư châu Âu

EuroCham bày cách để Việt Nam giữ chân nhà đầu tư châu Âu

Tiêu điểm -  5 ngày

Với các nhà đầu tư châu Âu, năng lực cạnh tranh dài hạn cần phụ thuộc vào tính nhất quán và minh bạch trong pháp lý.

Khi chất Việt trở thành triết lý quản trị hiện đại

Khi chất Việt trở thành triết lý quản trị hiện đại

Leader talk -  51 phút

Với CEO The MAP Đỗ Thùy Dương, “chất Việt” là triết lý quản trị có thể dẫn dắt doanh nghiệp Việt đi xa hơn trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

Doanh thu Thế Giới Di Động quý III/2025 cao nhất lịch sử

Doanh thu Thế Giới Di Động quý III/2025 cao nhất lịch sử

Doanh nghiệp -  2 giờ

Thế Giới Di Động đang cho thấy sức bật mạnh mẽ sau giai đoạn tái cấu trúc và sự trỗi dậy của những động lực tăng trưởng mới như Bách Hóa Xanh.

Anh hùng Lao động Thái Hương được tôn vinh giải thưởng Doanh nhân xuất sắc ASEAN

Anh hùng Lao động Thái Hương được tôn vinh giải thưởng Doanh nhân xuất sắc ASEAN

Nhịp cầu kinh doanh -  19 giờ

Ngày 17/10/2025, trong không gian trang trọng với sự tham dự của hơn 400 khách mời quốc tế, đại diện Chính phủ Singapore, các doanh nhân ASEAN và truyền thông quốc tế, giải thưởng uy tín Doanh nhân Xuất sắc ASEAN - ASEAN Entrepreneurial Excellence Award 2025 đã tôn vinh Anh hùng Lao động Thái Hương của Việt Nam “với tầm nhìn truyền cảm hứng mạnh mẽ về thực phẩm sạch, an toàn, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giáo dục chất lượng cao không chỉ ở Việt Nam mà còn đang ngày càng mở rộng ra thế giới”.

Quảng Ninh khơi dậy sức sáng tạo trong doanh nghiệp tư nhân

Quảng Ninh khơi dậy sức sáng tạo trong doanh nghiệp tư nhân

Doanh nghiệp -  22 giờ

Doanh nghiệp Quảng Ninh đang được tiếp thêm niềm tin và động lực để mạnh dạn đầu tư, đổi mới sáng tạo, đồng hành cùng quá trình phát triển kinh tế tư nhân của tỉnh.

Trungnam Group so găng Tập đoàn SK tại LNG Cà Ná

Trungnam Group so găng Tập đoàn SK tại LNG Cà Ná

Tiêu điểm -  1 ngày

Trungnam Group bất ngờ gặp cạnh tranh đến từ Tập đoàn SK khi đang đếm ngược tới thời điểm bỏ thầu dự án LNG Cà Ná, tỉnh Khánh Hoà.

ACB sử dụng sai mục đích hàng nghìn tỷ đồng tiền trái phiếu

ACB sử dụng sai mục đích hàng nghìn tỷ đồng tiền trái phiếu

Tài chính -  1 ngày

Ngân hàng Á Châu (ACB) đã dùng hàng nghìn tỷ đồng huy động từ trái phiếu không đúng mục đích cam kết, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ.

Doanh nghiệp Việt giữa ngã ba đường khi dữ liệu lên ngôi

Doanh nghiệp Việt giữa ngã ba đường khi dữ liệu lên ngôi

Diễn đàn quản trị -  1 ngày

Các doanh nghiệp đang đứng giữa ngã ba đường, nơi dữ liệu trở thành tài sản, hành lang pháp lý ngày một siết chặt, đòi hỏi có một chiến lược phát triển mới.