Trước nhiều ý kiến thể hiện sự không đồng tình với một số nội dung của đồ án quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị khu vực trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt đang làm nóng dư luận thời gian gần đây, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã có ý kiến gửi Sở Xây dựng tỉnh Lâm Đồng về đồ án quy hoạch này.
Hai điểm gây tranh cãi nhiều nhất trong đồ án quy hoạch chi tiết khu trung tâm Hoà Bình được Sở Xây dựng Lâm Đồng công bố gần đây là việc phá bỏ rạp Hoà Bình để xây dựng trung tâm thương mại hiện đại và di chuyển Dinh Tỉnh trưởng trên đồi Dinh để xây dựng khách sạn cao tầng trên đỉnh đồi.
Đồ án này đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của đội ngũ kiến trúc sư, trong đó có nhiều kiến trúc sư tâm huyết đã yêu cầu phải nghiên cứu sâu thêm yếu tố lịch sử, văn hoá, kiến trúc của khu phố để có thể vừa phát triển nhưng vẫn bảo tồn được nét đặc trưng của Đà Lạt.
Theo Hội Kiến trúc sư Việt Nam, việc cải tạo, chỉnh trang khu trung tâm Hòa Bình, thành phố Đà Lạt là chủ trương đúng và cấp thiết vì khu phố thị đang xuống cấp, nhưng có giá trị đặc trưng và là một bộ phận cấu thành nên cấu trúc không gian đô thị Đà Lạt.
Tuy nhiên, trong cải tạo, chỉnh trang cần chú trọng cân bằng giữa phát triển và bảo tồn. Phát triển nhưng không làm mất đi giá trị đặc trưng về quy hoạch, kiến trúc và cảnh quan của khu phố. Đồng thời bảo tồn không chỉ giá trị vật thể, công trình kiến trúc và cảnh quan có giá trị mà cả giá trị phi vật thể như di sản ký ức, lối sống và văn hóa địa phương vốn có của Đà Lạt.
Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, mặt tích cực của đồ án là tổng thể khu vực trung tâm Hòa Bình được chia thành năm phân khu. Trong đó, giải pháp bảo tồn khu chợ Đà Lạt và chỉnh trang khu dân cư phía Tây là hợp lý. Đồ án đã tạo nhiều không gian công cộng mở dưới dạng quảng trường và vườn hoa, khai thác không gian ngầm dùng để xe, dịch vụ thương mại; tổ chức giao thông cơ giới, ưu tiên không gian cho người đi bộ.
Tuy nhiên, theo Hội Kiến trúc sư, đồ án cũng còn nhiều điểm chưa phù hợp cần nghiên cứu, phân tích kỹ hơn lịch sử và hiện trạng khu trung tâm Hòa Bình để đánh giá đúng các giá trị đặc trưng nhiều mặt về tổng thể khu phố, các công trình kiến trúc có giá trị, cảnh quan tự nhiên và cảnh quan hoạt động của cộng đồng cư dân. Đây là những căn cứ quan trọng để đề xuất các giải pháp cụ thể có tính thuyết phục.
Theo đó, cần nghiên cứu xác định rõ những chức năng mới, quy mô và hình thức kiến trúc mới, sao cho đảm bảo phù hợp với sức chứa và đặc điểm của khu vực về kiến trúc, mật độ xây dựng, hệ số sử dụng và tỷ lệ kiến trúc đô thị.
Cụ thể, đối với khu đồi Dinh, giá trị đặc trưng là đồi cao với nhiều cây thông lưu niên và công trình Dinh Tỉnh trưởng khiêm tốn ẩn trong cảnh quan. Giải pháp xây dựng khách sạn quy mô lớn ở đây là không phù hợp.
Các kiến trúc sư cho rằng nên giữ là đồi xanh, có thể khai thác công trình Dinh Tỉnh trưởng vào mục đích du lịch cao cấp. Đồng thời, có thể bổ sung thêm một số chức năng dịch vụ du lịch với kiến trúc quy mô nhỏ, không làm mất đặc trưng cảnh quan đồi xanh của khu vực đồi Dinh.
Đối với khu vực rạp Hòa Bình, công trình kiến trúc ban đầu của rạp Hòa Bình do kiến trúc sư L.G. Pineau thiết kế theo xu hướng tiền hiện đại. Trải qua thời gian, mặc dù công trình đã có nhiều thay đổi, nhưng khu vực này vốn là không gian chợ truyền thống nên có giá trị như một di sản ký ức của cộng đồng dân cư Đà Lạt.
Do đó, Hội Kiến trúc sư cho rằng, cần nghiên cứu để khai thác giá trị ký ức của không gian di sản này trong công trình mới. Công trình mới nên có quy mô vừa phải, tỷ lệ phù hợp với khung cảnh của khu phố và chú trọng mối liên kết với chợ Đà Lạt hiện nay như một thành phần chuyển tiếp không gian quan trọng của cấu trúc khu trung tâm Hòa Bình: Phố - Chợ - Hồ Xuân Hương. Các chức năng mới, hiện đại cần thiết có thể cân nhắc khai thác không gian ngầm.
Về tầm nhìn cảnh quan và mối liên kết công trình cũ - mới, tầm nhìn cảnh quan từ khu phố Hòa Bình xuống không gian chợ, đặc biệt, tầm nhìn ra phía hồ Xuân Hương là ưu tiên quan trọng nhất, cần được trú trọng. Do đó, không nên xây dựng thêm công trình chắn tầm nhìn từ khu phố Hòa Bình ra Hồ Xuân Hương như công trình hỗn hợp dịch vụ, thương mại đặt ở ngã ba phía đầu rạp Hòa Bình hay các công trình khách sạn, dịch vụ ở phía Đông quảng trường sóng hoa.
Hội Kiến trúc sư đặc biệt lưu ý tính chất chuyển tiếp hài hòa giữa các công trình mới và cũ về tỷ lệ và khối tích công trình để đảm bảo hình thái thống nhất của không gian khu phố trung tâm Hòa Bình trong quá trình phát triển liên tục.
Hội Kiến trúc sư Việt Nam kiến nghị đơn vị tư vấn có thể tham khảo các ý kiến chuyên môn để hoàn chỉnh đồ án đạt chất lượng cao, xứng tầm với đô thị Đà Lạt hiện đại, đồng thời phát huy được bản sắc độc đáo của một đô thị xanh - đô thị trong rừng.
Trước đó, Bộ Xây dựng cũng cho rằng cần thiết chỉnh trang, xây dựng lại khu vực trung tâm Hòa Bình cho khang trang, văn minh, hiện đại, nâng cao chất lượng môi trường sống của người dân.
Tuy nhiên, quy hoạch phải đảm bảo các yêu cầu về công khai, minh bạch, kết hợp hài hoà giữa lợi ích quốc gia, cộng đồng, giữ gìn các giá trị văn hóa, di sản gắn liền với lịch sử hình thành đô thị Đà Lạt, phù hợp với không gian, kiến trúc, cảnh quan đặc trưng riêng của thành phố.
