'Nỗi oan' của xe máy điện

Thời gian gần đây, xe máy điện bất ngờ trở thành từ khóa được nhiều người đặc biệt quan tâm, không chỉ vì xu hướng di chuyển xanh mà còn bởi "nỗi oan" trong vụ cháy chung cư mini nghiêm trọng ở Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội.

Dù cơ quan chức năng đã công bố nguyên nhân gây cháy là do chập mạch đường dây dẫn điện của bình ắc quy thuộc phần đầu xe máy chạy xăng, nhưng nhiều người vẫn tin rằng xe máy điện là tác nhân gây nên vụ cháy thảm khốc.

Tại nhiều tòa nhà cao tầng, từ các chung cư cao cấp cho tới chung cư mini, đại diện các ban quản lý, thậm chí là người dân đã đưa ra yêu cầu không sử dụng xe điện, xe máy điện tại các hầm để xe với lo ngại cháy, nổ, gây mất an toàn.

Điều này khiến nhiều người đang sử dụng xe máy điện rơi vào cảnh "dở khóc, dở cười", do không có chỗ gửi xe, hoặc không có nơi sạc điện phù hợp. Nguy hiểm hơn là tâm lý bài xích cực đoan, dù đây được xem là phương tiện thúc đẩy nền kinh tế xanh Việt Nam.

Là một người sở hữu xe điện, chị Kiều Mai (Hà Đông, Hà Nội) bày tỏ, qua sự việc cháy chung cư mini ở Khương Hạ vừa rồi, các tổ chức nên có một cái nhìn đúng đắn, cần xem xét kỹ lưỡng và công bằng về việc các tòa nhà cấm xe máy điện.

Trên các mạng xã hội, nhiều bình luận cho rằng tỷ lệ cháy xe điện cao hơn xe xăng và cụm pin xe điện không khác gì bom nổ chậm.

Thực tế, chưa có một nghiên cứu nào ủng hộ quan điểm này, nhất là với đối tượng xe máy điện. Tại Mỹ, các nhà nghiên cứu của Auto Insurance EZ đã tổng hợp dữ liệu về tai nạn từ Ủy ban Thống kê giao thông và Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia Mỹ (NTSB) liên quan tới xe điện.

Kết quả sơ bộ cho thấy, tỷ lệ cháy của xe xăng là 1.530/100.000 xe và tỷ lệ ở xe điện chỉ là 25/100.000 xe tại thị trường Mỹ. Lý do khiến nhiều người có xu hướng tin rằng xe điện cháy nhiều hơn xe xăng là vì xe điện còn quá mới mẻ và có nhiều điều "bí ẩn".

Bên cạnh đó, khi xảy ra các vụ cháy liên quan tới xe điện, việc chữa cháy thực sự khó hơn với xe xăng. Các phản ứng hóa học diễn ra bên trong cụm pin tỏa nhiệt lượng lớn, kéo dài và khó kiểm soát.

Tại Việt Nam, các trường hợp xe máy điện gây cháy, nổ không phải là hãn hữu. Trước khi có vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ, Thanh Xuân, Hà Nội, nhiều địa phương như: Nghệ An, Hà Tĩnh, TP.HCM cũng ghi nhận tình trạng tương tự, nhưng chưa gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Một chuyên gia trong lĩnh vực xe điện cho biết, tâm lý e ngại của người dân xuất phát từ thực trạng thị trường xe máy điện vốn phân mảnh và thiếu đồng nhất từ nhiều năm nay.

Thống kê sơ bộ cho thấy, Việt Nam hiện có khoảng 3 triệu xe đạp, xe máy điện đang lưu hành, nhưng chủ yếu đến từ các thương hiệu ít tên tuổi, tiêu chuẩn an toàn chưa cao, hoặc không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

"Giá thành rẻ, chủ yếu phục vụ đối tượng học sinh, sinh viên, nên yếu tố chất lượng ở xe máy điện chưa thực sự được coi trọng. Bộ sạc và viên pin kém chất lượng cũng là một điểm đen của thế hệ xe máy điện trước đây", vị chuyên gia nhấn mạnh.

Chưa kể, yếu tố gây mất an toàn cũng đến từ chính một bộ phận không nhỏ chủ sở hữu phương tiện. Vì nhiều lý do khác nhau, những người này thường "chế", "độ" lại xe máy điện, khiến phương tiện mất đi tính ổn định ban đầu.

Gần đây, khi có sự nhập cuộc của các nhà sản xuất lớn, uy tín như VinFast, hay các startup tiềm năng như Selex Motors, Dat Bike, thị trường xe máy điện mới dần lấy lại thế cân bằng, khi các sản phẩm mới đã được cải thiện cả về chất lượng, độ bền, tính an toàn, lẫn hiệu suất sử dụng.

Do đó, vị chuyên gia cho rằng, không nên đánh đồng các sản phẩm xe máy điện hiện có trên thị trường mà cần có một cái nhìn khách quan là thị trường nào cũng luôn tồn tại những sản phẩm tốt và chưa tốt.

Những nghiên cứu gần đây đã chỉ ra, thị trường xe máy điện Việt Nam hiện được đánh giá là lớn nhất và tăng trưởng nhanh nhất (khoảng 30 - 35% năm 2022) trong các quốc gia Đông Nam Á và xếp thứ hai trên toàn cầu.

Nếu duy trì được vị thế và tốc độ tăng trưởng này, Việt Nam chắc chắn sẽ thu hút thêm nhiều nhà sản xuất xe máy điện lớn, từ đó nâng cao được tiêu chuẩn, chất lượng của các sản phẩm trong tương lai.

Về phía các cơ quan chức năng, đại diện Cục Cảnh sát PCCC&CNCH, Bộ Công an cho rằng, không nên tạo làn sóng "kỳ thị" phương tiện xe điện một cách duy ý chí.

Thay vì máy móc ra quy định cấm, các đơn vị quản lý nhà cao tầng, khu chung cư nên kiểm tra, gia cố hệ thống điện, trao đổi với người dân về nguyên tắc sử dụng xe điện.

Chẳng hạn, khi sạc xe máy điện phải có người trông coi, quy định thời gian sạc xe vào buổi tối, đối với đường dây điện khu vực sạc xe điện cần có attomat tự đóng ngắt.

Đối với các nhà ống, nhà liền kề không nên sạc qua đêm, xe vừa di chuyển về không nên sạc ngay vì pin xe điện đang nóng rất dễ xảy ra cháy, nổ.

Đặc biệt, không thể thiếu được nhân tố con người, đó là đội ngũ bảo vệ toà nhà cần được trang bị đầy đủ kỹ năng xử lý tình huống cháy, nổ và tinh thần trách nhiệm cao.

Về phía cá nhân sử dụng phương tiện như xe máy điện, phải tuân thủ quy định bảo trì, bảo dưỡng, kịp thời phát hiện, thay thế thiết bị kém, hư hỏng, và tuân thủ quy định chung của tòa nhà về vị trí để xe, thời gian sạc pin, trông coi cẩn thận… 

Đồng tình với quan điểm trên, về phía nhà sản xuất xe máy điện, ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên - CEO Selex Motors cho hay, những nghi ngại về tính an toàn của phương tiện chủ yếu diễn ra trong quá trình sạc pin.

Từ thực trạng này, vị CEO tin rằng mô hình đổi pin xe máy điện tại các trạm sạc sẽ phù hợp với bối cảnh hiện tại. Quá trình đổi pin chỉ mất chưa đến 2 phút cho quãng đường dài và chi phí đổi pin thấp hơn giá xăng từ 25-35% tính trên cùng một quãng đường.

Hiện TP. HCM đang lấy ý kiến việc lắp đặt 1.000 điểm đổi pin xe máy điện, cũng như chuyển đổi 100.000 tài xế sang sử dụng xe máy điện. Các điểm này cho phép người dùng đổi pin đã hết lấy pin đã được nạp sẵn tại một tủ đổi pin hoạt động 24/7.

Còn theo chia sẻ của đại diện ứng dụng Gojek, đối tác tài xế tham gia dự án sử dụng xe máy điện chở khách, giao đồ ăn hiện vẫn đang duy trì hoạt động ổn định.

Trong các dự án hợp tác giữa Gojek và các hãng xe máy điện, để hỗ trợ tài xế có thể yên tâm sử dụng phương tiện một cách an toàn, các đối tác sản xuất xe máy điện có chương trình bảo dưỡng, bảo trì, và kiểm tra định kỳ.

Ngoài ra, việc truyền thông, hướng dẫn sử dụng xe điện an toàn cũng được Gojek thực hiện thường xuyên và hỗ trợ bất cứ lúc nào các tài xế có thắc mắc hoặc yêu cầu.