Quan hệ báo chí và doanh nghiệp: Có tiền được làm phiền thiên hạ?

Nhân dịp kỷ niệm dấu mốc lịch sử 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Le Bros Group, Chủ tịch CSMO Vietnam đã có những chia sẻ sâu sắc cùng TheLEADER xoay quanh một chủ đề gai góc là mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp, vốn được xem là nhạy cảm và phức tạp.

Nguyên tắc của một mối quan hệ

Thưa ông Lê Quốc Vinh, quan hệ giữa doanh nghiệp và báo chí luôn là một chủ đề nhạy cảm. Với kinh nghiệm ở cả vai trò quản lý doanh nghiệp và làm báo lâu năm, ông cảm nhận thế nào về vấn đề này?

Ông Lê Quốc Vinh: Đây là một chủ đề phức tạp và đa chiều. Thực tế, mối quan hệ giữa doanh nghiệp và báo chí thường hướng đến lợi ích của cả hai bên. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để mối quan hệ đó tạo ra lợi ích một cách bền vững và không đánh mất đi những giá trị cốt lõi?

Có phải là khi doanh nghiệp và báo chí hợp tác với nhau, tòa soạn cứ đăng tải thông tin, tập trung khen ngợi doanh nghiệp, che giấu những cái sai thì doanh nghiệp có lợi không? Và ngược lại, với báo chí, cứ hợp tác để có được nguồn thu từ doanh nghiệp, thì gọi là bền vững?

Câu trả lời là không!

Chẳng phải người ta vẫn truyền tai nhau câu "có tiền được làm phiền thiên hạ", đúng không thưa ông?

Ông Lê Quốc Vinh: Tôi cho rằng, câu chuyện hợp tác giữa báo chí và doanh nghiệp mà chỉ tính đến những lợi ích ngắn hạn, thì mới là bề nổi. Trong khi tảng băng chìm là điều chúng ta đáng bàn.

Tảng băng chìm ở đây theo ông là gì?

Ông Lê Quốc Vinh: Ở ví dụ ban đầu tôi đưa ra, rõ ràng cả báo chí và doanh nghiệp đều được lợi, tại sao lại không thể làm? Bởi trong mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp thì không chỉ có hai đối tượng này, mà còn có cả độc giả và khách hàng.

Tòa soạn vì muốn có lợi, nên che giấu, hay lờ đi những cái sai của doanh nghiệp thì đồng nghĩa sẽ vi phạm lợi ích của độc giả. Tòa soạn khen ngợi quá đà một doanh nghiệp nào đó thì cũng vi phạm lợi ích của công chúng.

Ngược lại, nếu tòa soạn chỉ muốn viết ra nhưng bài có tác động tiêu cực tới doanh nghiệp để thỏa mãn sự tò mò của công chúng, thì cũng chẳng có doanh nghiệp nào còn muốn quan hệ với tờ báo. Mà không riêng gì doanh nghiệp, bất kì ai đọc những bài báo đó cũng sẽ thấy sợ.

Với doanh nghiệp cũng vậy, nếu bắt tay với báo chí chỉ để có thể bưng bít và thao túng thông tin, thì có nghĩa anh đã vi phạm nguyên tác tối thượng là phục vụ khách hàng.

Thử tưởng tượng, ở một mối quan hệ mà cả hai bên đều vi phạm nghiêm trọng sứ mệnh của mình, thì mối quan hệ đấy đâu thể tồn tại.

Nhưng ngoài kia, rất nhiều tòa soạn và doanh nghiệp vẫn giữ được mối quan hệ song hành tốt đẹp. Ông sẽ lý giải thế nào về điều này?

Ông Lê Quốc Vinh: Để duy trì được mối quan hệ giữa doanh nghiệp và báo chí, tôi cho rằng chỉ có một nguyên tắc duy nhất, là tôn trọng sự thật. Dù cho sự thật có ảnh hưởng thế nào đến lợi ích của hai bên, thì anh vẫn phải chấp nhận.

Tất nhiên, báo chí sẽ có nhiều cách, nhiều biện pháp để mô tả và phản ánh sự thật. Chẳng hạn, nếu sự thật đó tiêu cực, thì cần thúc đẩy nó theo hướng tích cực. Cũng là phản ánh sự thật, nhưng tòa soạn có thể nhập cuộc với tâm thế là giúp doanh nghiệp thay đổi, khắc phục những điểm yếu, thiệt hại. Như vậy hai bên sẽ hài hòa lợi ích.

Nếu sự thật đó quá trần trụi, quá bất lợi, liệu rằng doanh nghiệp còn muốn hợp tác với báo chí không, thưa ông?

Ông Lê Quốc Vinh: Đúng là sẽ có những giai đoạn, việc phản ánh sự thật gây bất lợi cho doanh nghiệp, nhưng đứng trên một hành trình dài, nguyên tắc tôn trọng sự thật, hay gọi cách khác là "xác tín" vẫn có lợi cho cả hai bên.

Thực tế, doanh nghiệp hiện có nhiều kênh phục vụ hoạt động marketing và truyền thông mà không cần dựa vào báo chí. Nhưng doanh nghiệp luôn cần báo chí ở một điểm, đó là lòng tin.

Ngày nay chúng ta có Facebook, TikTok để bán hàng. Những kênh này hiệu quả hơn báo chí rất nhiều. Nhưng công chúng có tin vào sản phẩm không? Có tin vào thương hiệu hay không, thì cần có báo chí.

Lằn ranh giữa báo chí và doanh nghiệp

Là người cùng lúc giữ hai cương vị, báo chí và doanh nghiệp, ông có kinh nghiệm gì để luôn giữ bản thân ở vị thế cân bằng? Sự cân bằng theo ông có khó không?

Ông Lê Quốc Vinh: Chắc chắn là khó. Thử tay trái vẽ hình tròn, tay phải vẽ hình vuông mà xem. Quả thật không phải ai cũng làm được. Nhưng nếu cả hai tay cùng làm một việc, hiệu quả chắc chắn sẽ cao hơn. Với tôi, ở cả hai cương vị, sự thật vẫn là trên hết.

Giả sử tay trái chúng ta làm việc khuất tất, thì tay phải không thể nào làm đúng được. Tương tự như vậy, nếu doanh nghiệp cố tình che giấu sự thật, báo chí sẽ không thể phản ánh đúng được bản chất vấn đề.

Ở vai trò tư vấn xử lý khủng hoảng truyền thông, tôi vẫn nói với doanh nghiệp là sẽ bảo vệ những hành động đúng của họ, nhưng nếu họ sai, họ phải chấp nhận và sửa chữa. Tôi không thể bóp méo hay biến cái sai thành đúng.

Điều tôi có thể làm là giúp họ hiểu rõ những yếu tố khách quan dẫn đến sai sót và hướng dẫn họ cách khắc phục. Nếu họ cố tình làm sai, tôi chắc chắn sẽ không giúp. Bởi thú nhận sự thật là cách duy nhất để doanh nghiệp sửa chữa sai đó. Nhờ đó, tôi luôn giữ được sự cân bằng khi đảm nhận cả hai vai trò.

Bí quyết để duy trì mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp, là bất luận trong trường hợp nào, dù có xung đột đến đâu, cũng không được gây ra sự đổ vỡ về mặt quan hệ giữa người với người

Đã có tình huống nào khiến ông phải khó xử, hoặc từ chối hỗ trợ chưa?

Ông Lê Quốc Vinh: Nhiều chứ. Rất nhiều. Tôi đã từ chối nhiều doanh nghiệp vì họ không thể thỏa mãn được nguyên tắc tôn trọng sự thật.

Vừa rồi, ông đã chia sẻ nhiều về cách xây dựng mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp. Vậy còn cách để duy trì mối quan hệ này thì sao, thưa ông?

Ông Lê Quốc Vinh: Mối quan hệ nào rồi cũng có lúc thăng, lúc trầm. Chẳng hạn, ở giai đoạn doanh nghiệp mắc sai lầm, báo chí sẽ phản ánh dựa trên nguyên tắc sự thật, thì chắc chắn mối quan hệ này sẽ đi vào trầm lắng.

Doanh nghiệp sau đó không thể cứ thế nói cười, bắt tay, ôm chầm lấy báo chí vì hôm qua, hôm kia anh đã "mắng" tôi. Nhưng điều đó rồi sẽ qua đi, rồi sẽ có cách hàn gắn.

Bí quyết để duy trì mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp, là bất luận trong trường hợp nào, dù có xung đột đến đâu, cũng không được gây ra sự đổ vỡ về mặt quan hệ giữa người với người. Đây là điểm mấu chốt.

Tại sao vậy, thưa ông?

Ông Lê Quốc Vinh: Về mặt công việc, tôi và anh có thể bất đồng quan điểm. Nhưng về mặt quan hệ giữa người với người mà đổ vỡ, thì sẽ không có đường quay lại.

Chẳng hạn, doanh nghiệp có thể bất bình vì báo chí đăng bài tiêu cực, hoặc chưa đúng sự thật. Nhưng trước hết, doanh nghiệp cần xem lại nhiệm vụ đầu tiên của mình, là đã đủ cởi mở, cung cấp đầy đủ thông tin cho báo chí chưa?

Còn nếu đã làm tốt rồi, mà báo chí từ chối, hoặc không hợp tác, không lắng nghe, lúc đấy mới cần tới những cấp cao hơn, hoặc biện pháp quyết liệt hơn.

Nhưng vừa xảy ra sự việc, ai cũng coi như hai bên chiến tuyến, thì khi câu chuyện qua đi, cả hai sẽ không thể trở thành bạn của nhau được. Nên góc nhìn của tôi là mối quan hệ giữa con người với con người vẫn quan trọng nhất.

Chắc hẳn đã có nhiều lần ông từng phải đứng giữa hai bên chiến tuyến?

Ông Lê Quốc Vinh: Nhiều lần tôi phải nói với doanh nghiệp rằng, anh đang mất bình tĩnh, anh nên đứng sang một bên để tôi giúp cho việc này. Để anh tôi làm trung gian giải quyết mối quan hệ đang trên bờ vực này.

Một khi anh đang bị cảm xúc chi phối, anh sẽ hại chính anh. Lúc này rất cần những biện pháp mềm mỏng, khéo léo. Nhưng nguyên tắc là nguyên tắc, dùng biện pháp nào thì vẫn phải dựa trên sự thật.

Doanh nghiệp cũng có quyền đấu tranh, nhưng đấu tranh thế nào đừng để cuối cùng hai bên không thể nhìn mặt nhau. Mâu thuẫn gì thì hai bên vẫn phải làm bạn.

Còn ở chiều ngược lại thì sao, thưa ông? Khi báo chí cần, mà doanh nghiệp lại không hợp tác, hỗ trợ, thì nên ứng xử ra sao?

Ông Lê Quốc Vinh: Vấn đề này cũng rất hay. Doanh nghiệp cần báo chí, và báo chí cũng cần doanh nghiệp? Nhưng cụ thể là cần gì?

Nhiều người sẽ cho rằng, cả hai cần lợi ích kinh tế, nhưng theo tôi, cái cần đầu tiên là sự hợp tác về mặt thông tin.

Như trường hợp báo chí cần, mà doanh nghiệp lại không hợp tác, thì phía báo chí cần xem lại bản thân mình, là liệu rằng anh đã đến với doanh nghiệp bằng con mắt khách quan hay chưa?

Chưa cần là quan hệ báo chí và doanh nghiệp, chỉ cần một người bình thường khi gặp gỡ, làm việc với con mắt phán xét thì chắc chắn sẽ khó nhận được sự hợp tác.

Có khi nào, vấn đề không nằm ở phía báo chí, mà nằm ở chính doanh nghiệp không, thưa ông?

Ông Lê Quốc Vinh: Cũng có những trường hợp như vậy. Bỏ qua một số câu chuyện cá biệt, tôi từng biết nhiều doanh nghiệp bị "tổn thương" trước đấy từ những sự vụ, những xung đột. Điều này khiến họ dè dặt và thận trọng hơn.

Với những trường hợp này, chính tôi đã phải "đào tạo" lại tư duy cho doanh nghiệp, để họ không còn cảm thấy nghi ngại báo chí. Hay đúng hơn là giúp họ có tinh thần hợp tác với báo chí. Bước đầu là làm bạn, bước sau mới là đối tác.

Xin cảm ơn ông!