Tăng trưởng kinh tế 6 tháng cuối năm 2018 có thể diễn biến xấu hơn

Theo Báo cáo kinh tế Việt Nam quý II/2018 của Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR), tình hình kinh tế thế giới đang chứng kiến xu hướng tăng trưởng khác nhau của các nền kinh tế lớn. Trong khi nền kinh tế Mỹ phục hồi tốt, Trung Quốc tiếp tục giữ được đà tăng trưởng ổn định của mình, thì các nước phát triển còn lại như EU hay Nhật Bản lại không còn tăng trưởng mạnh mẽ như trước. 

Theo VEPR, trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa Mỹ và các đối tác thương mại lớn nổ ra, các nền kinh tế mở và nhỏ như Việt Nam sẽ đón nhận cả cơ hội và rủi ro.

Trong quý II/2018, kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng tốt, đạt 6,79%, Tuy không cao bằng ba quý trước đó nhưng đây là mức tăng trưởng quý II cao nhất trong 10 năm qua. 

Chỉ số sản xuất công nghiệp 6 tháng đầu năm tăng 10,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của cả nền kinh tế với mức chỉ số sản xuất tăng cao 12,7%. Ngành khai khoáng tăng trưởng âm trở lại đặt ra thách thức tái cơ cấu lại ngành từng là ngành công nghiệp chủ đạo của Việt Nam. 

Đáng chú ý, lạm phát quý II tiếp tục gia tăng trong bối cảnh giá thực phẩm phục hồi mạnh mẽ cùngvới sự gia tăng liên tục của giá nhiênliệu. Tính chung 6 tháng đầu năm, CPI bình quân tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2017. Đồng thời, CPI tính đến cuối tháng 6/2018 tăng 2,22% so với cuối tháng 12/2017.

Số doanh nghiệp ngừng hoạt động tăng bất thường, số việc làm tạo mới giảm. Tổng số doanh nghiệp thành lập mới trong nửa đầu năm 2018 chỉ tăng nhẹ so với cùng kỳ năm trước (64.531 so với 61.276 doanh nghiệp, tăng 5,3%). Tổng số vốn đăng ký là 649 nghìn tỷ đồng, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2017. Vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới đạt 10,1 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cùng kỳ. 

Quý II/2018 chứng kiến lượng doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động tăng đột biến so với cùng kỳ năm 2017, tăng tới 75,7% (31.668 so với 18.039 doanh nghiệp). Tính chung nửa năm 2018, số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động là 52.803 doanh nghiệp, tăng 34,7%. Giống với quý I, quy mô việc làm tạo mới trong quý II tiếp tục suy giảm so với cùng kỳ năm trước.

Thực tế này dường như cho thấy khu vực ngoài quốc doanh đang dần lấy lại tầm quan trọng của mình, trong khi khu vực FDI ngày càng có mức độ tự động hóa cao nên sử dụng lượng lao động ngày càng giảm. 

Đánh giá chung về nền kinh tế vĩ mô, TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR cho rằng, với mức tăng trưởng tích cực 6,79% của quý II, và dù triển vọng kinh tế 6 tháng cuối năm có thể xấu hơn, tuy nhiên, mục tiêu tăng trưởng 6,5 - 6,7% của năm 2018 là khả thi.

Những tính toán mới của VEPR không sai biệt nhiều so với lần dự báo gần đây nhất, cho thấy tăng trưởng cả năm 2018 đạt 6,8%. Bên cạnh đó, trong bối cảnh giá thực phẩm và nhiên liệu không ngừng gia tăng, để đạt được mức lạm phát bình quân năm 4% cần nỗ lực hết sức của các cấp và đặc biệt làc hính sách tiền tệ chặt chẽ của ngân hàng Nhà nước, ông Thành nhận định.

Cán cân ngân sách thâm hụt trở lại

Dự báo về tăng trưởng kinh tế 6 tháng cuối năm 2019, TS. Phạm Thế Anh, trường Đại học Kinh tế quốc dân cũng cho rằng, báo cáo tăng trưởng kinh tế Việt Nam ở bất kỳ quý nào cũng nhận diện ra nhiều rủi ro. 

Nguyên nhân của thực trạng này xuất phát từ vấn đề về tài khoá của Việt Nam vẫn chưa được giải quyết triệt để, cơ cấu của nền kinh tế chưa có sự độc lập, chưa có định hướng đối với doanh nghiệp trong nước, nền kinh tế luôn ở trong tình trạng thâm hụt ngân sách.

Theo đó, sau khi đạt thặng dư 21,48 nghìn tỷ đồng trong quý I/2018, cán cân ngân sách của Việt Nam đã thâm hụt trở lại tính chung 6 tháng đầu năm dù tình hình vẫn tích cực hơn cùng kỳ năm trước. 

Tính tới thời điểm 15/06/2018, tổng thu ngân sách đạt 582,1 nghìn tỷ đồng, tăng 16,2% và đạt 44,1% dự toán năm 2018. Trong đó, thu nội địa đạt 462,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 79,5% tổng thu.

Tỷ trọng đóng góp ngân sách của khu vực ngoài quốc doanh tăng từ 15,8% năm 2017 lên 16,2% năm 2018, một lần nữa khẳng định vị thế ngày càng quan trọng của khu vực ngoài quốc doanh vào nền kinh tế quốc dân. 

Trong khi đó, sau đợt thoái vốn khỏi doanh nghiệp nhà nước năm 2017, đóng góp của các doanh nghiệp này đã giảm mạnh từ 16,5% năm 2017 xuống còn 10,5% năm 2018, tổng thu ngân sách nhà nước, tương đương 61,2 nghìn tỷ đồng.

Đáng chú ý, theo báo cáo của VEPR, chi thường xuyên tiếp tục chiếm tới 71,0% tổng chi, đạt 416 nghìn tỷ đồng. Trong khi đó, chi đầu tư phát triển 6 tháng đầu năm đạt 111,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 19,0% tổng chi và đạt 27,8% dự toán năm. 

Chi đầu tư phát triển tuy có tiến triển tích cực hơn cùng kỳ năm trước (19% so với 15,6% tổng chi) nhưng vẫn ở mức thấp. Điều này cho thấy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công vẫn còn chậm, đòi hỏi nỗ lực nhiều hơn nữa của Chính phủ và các bộ ngành để giải quyết vấn đề kéo dài nhiều năm này.