Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2022 của Công ty Chứng khoán Ngân hàng Công thương Việt Nam (VietinBank Securities – CTS) ghi nhận khoản lãi lớn từ việc đánh giá lại với cổ phiếu chưa niêm yết. Cụ thể CTS ghi nhận giá trị hợp lý khoản đầu tư cổ phiếu của Công ty Ô tô Trường Hải (Thaco) là 404 tỷ đồng, gấp hơn 5 lần so với giá trị mua là gần 72 tỷ đồng.
Khoản đầu tư vào cổ phiếu Thaco được CTS thể hiện trên báo cáo tài chính từ cuối quý 2/2018 và kể từ đó đến nay, giá trị hợp lý của cố cổ phiếu này liên tục được công ty chứng khoán tăng lên. Giá trị hợp lý của khoản đầu tư này được CTS ghi nhận ở mức 201,7 tỉ đồng vào cuối năm 2018; 309,7 tỉ đồng vào cuối năm 2019; và 242,6 tỉ đồng vào cuối năm 2020.
Sau khi Thaco không còn là công ty đại chúng, giá trị hợp lý của khoản đầu tư vào cuối năm 2021 được CTS ghi nhận giảm xuống còn 206,7 tỉ đồng.
Riêng năm 2022, đã có tới 4 lần ban lãnh đạo CTS phê duyệt đánh giá lại đối với cổ phiếu Thaco trong danh mục cổ phiếu OTC. Các lần đánh giá lại đều được thực hiện gần kề ngày cuối lập báo cáo tài chính quý của công ty.
Những lần đánh giá lại này dù không mang lại tiền thật nhưng “làm đẹp” đáng kể báo cáo tài chính của CTS. Nhờ khoản chênh lệch đánh giá lại hàng trăm tỷ đồng của cổ phiếu Thaco, CTS dù có một năm kinh doanh khá tiêu cực và chỉ ghi nhận “lỗ nhẹ” 11 tỷ đồng trong năm 2022.
Thị trường chứng khoán năm qua liên tục giảm điểm, hầu hết cổ phiếu đều sụt giảm cả về giá trị và thanh khoản khiến các công ty chứng khoán điêu đứng. Doanh thu môi giới và phí giảm, doanh thu từ hoạt động đầu tư chứng khoán, tự doanh cũng giảm. Trong bối cảnh đó, việc đánh giá lại các tài sản cổ phiếu, đặc biệt là những cổ phiếu chưa niêm yết là hoạt động phổ biến giúp các công ty chứng khoán tránh được một năm thua lỗ đậm.
Chứng khoán Bản Việt (VCSC) ghi nhận kết quả kinh doanh quý 4 khá khiêm tốn khi chỉ lãi sau thuế 28 tỷ đồng, giảm tới 94% so với con số 467 tỷ đồng của quý 4/2021. Đây cũng là mức lãi quý thấp nhất trong của công ty kể từ năm 2015.
Cả năm 2022, lợi nhuận của VCSC đạt 869 tỷ đồng, giảm 42% so với thực hiện trong năm 2021. Đóng góp đáng kể cho lợi nhuận của VCSC đến từ khoản đánh giá lại số cổ phiếu công ty đang sở hữu tại Công ty Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS). Số cổ phiếu này có giá trị là 595 tỷ đồng thời điểm cuối năm 2022, tăng gần 200 tỷ đồng so với giá gốc.
Một trường hợp khác, có những cổ phiếu tuy niêm yết nhưng gần như không có giao dịch, cũng đóng góp lớn vào kết quả kinh doanh của VCSC. Đó là cổ phiếu của Công ty Sữa Quốc tế (IDP). Đầu năm 2022, VCSC ghi nhận giá trị gốc của số cổ phiếu này chỉ hơn 440 tỷ đồng nhưng giá trị cuối năm là hơn 1.600 tỷ đồng, tăng gấp 4 lần.
Tương tự, công ty chứng khoán VNDirect cũng ghi nhận khỏa lãi lớn từ việc đầu tư vào cổ phiếu Bảo hiểm bưu điện (PTI). Cổ phiếu này không có thanh khoản nên giá không biến động theo thị trường. Nhờ đó, VNDirect vẫn ghi nhận giá trị hợp lý cổ phiếu và chứng khóan niêm yết đạt 840 tỷ đồng, tăng gần 200 tỷ đồng so với giá gốc 664 tỷ đồng. Hoạt động này giúp công ty chỉ lỗ nhẹ trong quý 4 và cả năm vẫn có lợi nhuận hơn 1.300 tỷ đồng, giảm gần 40% so với năm 2021.
