Định hướng này do Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) đặt ra, nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp cần phải thay đổi triệt để nếu muốn đạt được mục tiêu trung tính các-bon.
Theo đó, các kịch bản không phát thải ròng cần tập trung vào hành động ngay lập tức, chứ không phải các mục tiêu năm 2050, đồng nghĩa rằng phải giảm sản lượng nhiên liệu hóa thạch hiện tại và ngừng thăm dò thêm mỏ nhiên liệu mới.
Tuy vậy, hiện chưa một công ty khai thác dầu lớn nào trên thế giới cam kết thực hiện.
Ngoài việc cắt giảm đáng kể mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, thế giới cũng cần có bước nhảy vọt chưa từng có về chi tiêu cho các công nghệ các-bon thấp. Theo đó, cần khoảng 5 tỷ USD đầu tư năng lượng mỗi năm vào 2030, tăng từ mức 2 tỷ USD hiện nay.
Mức đầu tư này sẽ đóng góp thêm 0,4 điểm phần trăm mỗi năm vào GDP toàn cầu, giúp GDP thế giới năm 2030 sẽ tăng thêm 4% so với kịch bản bao gồm các xu hướng hiện tại, IEA phân tích trong báo cáo phát thải ròng bằng 0 mới đây.
Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol đánh giá, con đường dẫn tới mức phát thải ròng bằng 0 là con đường hẹp nhưng vẫn có thể đạt được vào năm 2050 khi không có thêm bất kỳ khoản đầu tư nào vào các dự án dầu, khí và than mới.
"Các nhà đầu tư có quyền lựa chọn bất kỳ danh mục đầu tư nào họ thích nhưng sẽ có rủi ro và phần thưởng", Reuters dẫn lời.
Báo cáo của IEA được đưa ra trong thời điểm các cổ đông của Shell bỏ phiếu về kế hoạch chuyển đổi khí hậu của công ty. Những hành động hiện thực hóa các quyết định trong cuộc họp của doanh nghiệp này có thể tạo ra khoảng cách lớn giữa viễn cảnh đầy tham vọng của IEA và ngành công nghiệp dầu mỏ.
Các công ty như Shell đã đề xuất tạo ra hồ chứa các-bon có diện tích bằng Brazil trong kế hoạch tiếp tục mở rộng, sản xuất dầu và khí đốt. BP cũng đang dồn hy vọng vào phát triển mạnh mẽ sản lượng khí đốt và LNG trong những năm tới, trong khi các công ty khác bắt đầu đưa ra tuyên bố dễ gây hiểu lầm về các giao dịch dầu khí trung tính các-bon.
Mặc dù kịch bản không phát thải ròng của IEA vẫn bao gồm sử dụng một lượng than đáng lo ngại đi kèm công nghệ CCS (Carbon capture and storage – thu hồi và lưu trữ carbon), các dự báo CCS của cơ quan này được đánh giá vẫn tương đối thận trọng hơn so với nhiều kịch bản không phát thải ròng khác.
Điều này phù hợp hơn với thực tế về tiềm năng của CCS – một công nghệ vẫn còn bị ngáng đường bởi chi phí cao và khởi đầu không mấy tốt đẹp trong 20 năm qua .
Joeri Rogelj, Giám đốc nghiên cứu Viện Grantham, Đại học Hoàng gia London, cho rằng, kịch bản không phát thải ròng mới của IEA không phải là tham vọng nhất trong lĩnh vực này nhưng đồng thời cũng không phải là kịch bản thận trọng nhất và đây không chỉ là một nỗ lực tượng trưng.
Trong lộ trình mà IEA vạch ra, sẽ có những khía cạnh chính hứng chịu nhiều chỉ trích và tranh luận, như mức độ năng lượng sinh học và thu giữ carbon IEA dùng trong kịch bản, không phải vì chúng không hợp lý, mà vì chúng không chắc chắn và ở một mức độ nào đó phản ánh cho các lựa chọn chính sách.
“Tương lai là điều khó đoán định và những ý kiến này là một phần của cuộc thảo luận xã hội về những công nghệ và biện pháp mà chúng ta ưa chuộng”, vị này cho hay.
Số lượng các quốc gia cam kết không phát thải đã tăng lên nhưng ngay cả khi những cam kết được hoàn thành, thế giới vẫn còn khoảng 22 tỷ tấn các-bon vào năm 2050, dẫn đến mức tăng nhiệt độ khoảng 2,1 độ C vào năm 2100.
IEA khuyến nghị một lộ trình gồm hơn 400 cột mốc nhằm hướng tới mục tiêu không phát thải vào năm 2050, bao gồm việc không cấp phép khai thác cho các mỏ dầu và khí đốt mới ngoài các dự án đã được triển khai, dừng bán ô tô chở khách sử dụng động cơ đốt hay tăng tốc độ bổ sung công suất mới từ năng lượng mặt trời và gió.
Dự báo đến năm 2050, gần 90% sản lượng điện trên thế giới sẽ đến từ các nguồn tái tạo, trong đó điện gió và mặt trời chiếm gần 70%.
