Sai phạm tại Thủ Thiêm giúp nhà đầu tư hưởng lợi chênh lệch địa tô

Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo số 1041/TB-TTCP về công tác quản lý nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai tại khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP. HCM. Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã kết luận nhiều sai phạm của UBND TP. HCM và các sở, ngành liên quan trong quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng khu đô thị mới này.

Về việc quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai, ngoài những sai phạm quy hoạch và công tác bồi thường, thu hồi đất, hỗ trợ, bố trí tái định cư đã được kết luận tại Thông báo số 1483/TB-TTCP ngày 4/9/2018 của Thanh tra Chính phủ, cơ quan này còn phát hiện thêm một số vi phạm mới.

Cụ thể, UBND TP. HCM đã ban hành điều lệ quản lý xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm chưa đầy đủ, kịp thời; không thực hiện việc lập các dự án theo thứ tự ưu tiên như ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ dẫn đến việc đầu tư xây dựng các dự án thiếu đồng bộ, khó quản lý, có nơi buông lỏng quản lý việc đầu tư xây dựng, chậm triển khai đầu tư xây dựng.

Các cơ quan chức năng liên quan của thành phố đã đề xuất và được Thường trực Thành ủy, UBND thành phố phê duyệt chi phí đầu tư bình quân cho 1m2 đất thương mại - dịch vụ - nhà ở là 26 triệu đồng, chênh lệch giảm khoảng 50% so với đơn giá đã được các sở, ngành đề xuất ban đầu với lý do loại bớt một số chi phí cho các hạng mục công trình đã được phê duyệt quy hoạch có tổng giá trị là 17.042 tỉ đồng là không đầy đủ và không đúng quy định.

Ngoài ra, khi đề xuất phương án giá trên, các sở, ngành và UBND thành phố đã không tính lãi đối với khoản tiền được tạm ứng từ ngân sách nhà nước, dẫn đến tổng mức đầu tư đã xác định và phê duyệt là không đúng quy định.

Việc UBND thành phố và các sở, ngành lấy giá 26 triệu đồng/m2 làm giá tối thiểu để xác định giá trị quyền sử dụng đất theo phương pháp thặng dư hoặc tự thỏa thuận khi giao đất cho nhà đầu tư tại các dự án trong khu đô thị mới Thủ Thiêm là không đầy đủ, thiếu chính xác và không đúng quy định.

Toàn bộ quỹ đất trong khu đô thị mới Thủ Thiêm là 221,68ha được tạo ra bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, nhưng UBND thành phố đã sử dụng chủ yếu để thanh toán đối ứng cho các dự án BT được chỉ định nhà đầu tư, không qua đấu giá là vi phạm các quy định về đấu thầu và quản lý sử dụng đất đai.

Theo kết luận thanh tra, việc TP. HCM đã sử dụng đơn giá băng chi phí đầu tư bình quân là 26 triệu đồng/m2 không đầy đủ, thiếu chính xác, không đúng quy định làm giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất thanh toán đối ứng cho các dự án BT, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính khu đô thị Thủ Thiêm đác được chỉ định nhà đầu tư hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không thông qua hình thức đầu giá đất theo quy định. 

Từ đó, các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT.

Thanh tra Chính phủ khẳng định, những sai phạm tại khu đô thị Thủ Thiêm chủ yếu là do những nguyên nhân chủ quan như việc nhận thức, chấp hành các chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành cũng như các quy định của pháp luật chưa đúng, chưa đầy đủ. 

Sự phối hợp giữa các sở, ngành của TP. HCM còn chậm trễ, chưa xác định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ; thiếu trách nhiệm, buông lỏng trong quản lý đầu tư và xây dựng, nhiều vi phạm chưa được kiểm tra, xử lý kịp thời. 

Hậu quả là đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm, gây lãng phí, nguy cơ gây thất thoát tiền của nhà nước với giá trị lớn. Xét tổng thể đến thời điểm thanh tra, việc đầu tư khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa có hiệu quả, mất cân đối về tài chính. Trách nhiệm liên quan thuộc các sở, ngành như: Kế hoạch đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và môi trường, Xây dựng, Ban quản lý khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Kiến nghị thu hồi hàng chục tỷ đồng

Căn cứ kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND TP. HCM thu hồi, hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách Nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho khu đô thị mới Thủ Thiêm, đến 30/9/2018 là hơn 26.315 tỷ đồng. Đồng thời, sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho khu đô thị mới này là 4.286 tỷ đồng đồng.

UBND thành phố có trách nhiệm nghiên cứu các phương án khai thác quỹ đất còn lại trong khu đô thị mới Thủ Thiêm, tính lại tiền sử dụng đất của các dự án đã giao cho nhà đầu tư; đảm bảo không thất thoát tài sản nhà nước và khắc phục tình trạng mất cân đối khi đầu tư xây dựng khu đô thị mới này.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng giao cho Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Bộ Xây dựng, Tài nguyên và môi trường, Kế hoạch và đầu tư, UBND TP. HCM và Thanh tra Chính phủ xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Trên cơ sở xác định đúng, làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định.Trong đó, kiểm tra, làm rõ và báo cáo Thủ tướng đối với khoản lãi trên số tiền tạm ứng từ ngân sách nhà nước khoảng 10.503 tỷ đồng; xem xét, kiến nghị xử lý đối với khoản chênh lệch do xác định, trình và phê duyệt chi phí đầu tư bình quân 17.042 tỷ đồng.

Các công việc nêu trên được đề nghị hoàn thành trước ngày 30/9 để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Kiểm toán Nhà nước cũng được kiến nghị vào cuộc, xác định lại tổng mức đầu tư và giá trị tiền sử dụng đất theo giá thị trường và quy định của pháp luật, nhằm tránh thất thoát tiền của Nhà nước, khắc phục tình trạng mất cân đối vốn như hiện nay đối với các dự án BT đang thực hiện trong khu đô thị mới Thủ Thiêm.