Nếu không mạnh dạn đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Việt Nam sẽ bị mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.
Trong bài viết mới đây nhân Ngày Khoa học và Công nghệ Việt, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định tăng trưởng kinh tế của Việt Nam những năm gần đây giảm dần phụ thuộc vào khai thác tài nguyên, xuất khẩu thô và mở rộng tín dụng.
Chất lượng tăng trưởng được cải thiện rõ nét thể hiện qua tốc độ tăng năng suất lao động.
Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) tăng từ 33,6% bình quân giai đoạn 2011-2015 lên khoảng 43,3% trong giai đoạn 03 năm 2016-2018; giai đoạn 2016-2020 ước đạt 43,5%.
Tốc độ tăng năng suất lao động bình quân giai đoạn 2011-2015 là 4,3%/năm, giai đoạn 2016-2018 đã tăng lên 5,8%/năm.
Những số liệu này cho thấy nền kinh tế Việt Nam đang có sự chuyển dịch về mô hình tăng trưởng và sự thăng tiến cao hơn về chuỗi giá trị. Thủ tướng đánh giá khoa học công nghệ có nhiều tiến bộ, đạt được những thành tựu quan trọng, đóng góp đáng kể cho tăng trưởng và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (GII) của Việt Nam những năm gần đây liên tục tăng cao, dẫn đầu nhóm quốc gia có thu nhập trung bình thấp (năm 2017 tăng 12 bậc, năm 2018 tăng tiếp 2 bậc, xếp thứ 45/126 quốc gia, trong đó, nhóm chỉ số về tri thức – công nghệ của Việt Nam có thứ hạng rất cao, thứ 28).
Tuy nhiên, phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới, sáng tạo của Việt Nam còn nhiều hạn chế, bất cập.
Nhận thức của các cấp, các ngành và các địa phương về vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo còn chưa đầy đủ, toàn diện. Hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách còn thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo động lực cho ứng dụng phát triển khoa học công nghệ, Thủ tướng nhận định.
Năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo của Việt Nam còn hạn chế và hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ, manh mún. Vẫn còn ít hoạt động Nghiên cứu và Phát triển (R&D) trong khu vực doanh nghiệp.
Các trường đại học thiên về đào tạo hơn nghiên cứu; nếu có nghiên cứu thì tính ứng dụng không cao; rất thiếu sự kết nối hiệu quả giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và khu vực kinh doanh, dịch vụ công.
“Chúng ta cũng chưa thực sự có những chính sách tốt, cơ chế tốt, hoặc đặt ra những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia đối với phát triển kinh tế - xã hội nước nhà”, Thủ tướng viết.
Trong những năm gần đây, kinh phí đầu tư cho khoa học công nghệ của Việt Nam gia tăng đều qua các năm, tuy nhiên, tỷ lệ chi cho khoa học và công nghệ trên GDP chưa tương xứng với tốc độ phát triển kinh tế của đất nước.
Diễn đàn Kinh tế thế giới đánh giá Việt Nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ, về đổi mới sáng tạo và về năng suất lao động so với một số nước ở châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia hay Singapore.
Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới, chi tiêu cho nghiên cứu phát triển cả khu vực Nhà nước và tư nhân của Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 0,44% GDP, khá thấp so với bình quân của thế giới là 2,23% GDP hay so với Thái Lan 0,78%; Singapore 2,2%; Malaysia 1,3%, Trung Quốc 2,1% GDP.
“Nếu không mạnh dạn đầu tư cho khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ bị mắc kẹt trong cái hố năng suất thấp, giá trị gia tăng thấp và bẫy thu nhập trung bình”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.
Do đó, cần tập trung hoàn thiện hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia với doanh nghiệp là trung tâm, khuyến khích sự sáng tạo của người dân, gắn kết chặt chẽ giữa viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp, dịch vụ công nhằm kiến tạo và tích lũy tài sản trí tuệ, tạo ra nguồn nhiên liệu mới cho tăng trưởng kinh tế nhanh, bao trùm và bền vững.
Thủ tướng đã chỉ ra 5 vấn đề lớn ngành Khoa học và Công nghệ cần giải quyết.
Thứ nhất, đề xuất chính sách mang tính đột phá để khuyến khích và thúc đẩy đổi mới, sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp, dịch vụ công; nhất là hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, đổi mới công nghệ trong sản xuất kinh doanh và dịch vụ công. Tập trung nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp.
Thứ hai, phát huy vai trò và tạo cơ chế phù hợp để các trường đại học, viện nghiên cứu có thể tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới, sáng tạo; nhất là gắn liền các hoạt động nghiên cứu ứng dụng với nhu cầu doanh nghiệp và nền kinh tế. Cần tạo ra một nguồn lực con người có trình độ và tính sáng tạo cao.
Thứ ba, thúc đẩy liên kết các mạng lưới đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước. Thúc đẩy vai trò then chốt, lan tỏa của các trung tâm trí tuệ, trung tâm đổi mới, sáng tạo đối với sự phát triển thông minh và bền vững ở các tỉnh, thành phố của Việt Nam.
Thứ tư, xây dựng năng lực quản trị nhà nước đối với hệ thống đổi mới, sáng tạo, và phát huy công nghệ; hoàn thiện thể chế cho các hoạt động đổi mới, sáng tạo, ứng dụng, phát triển công nghệ.
Thứ năm, tái cấu trúc các chương trình, nhiệm vụ khoa học và công nghệ theo chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng. Tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào công nghệ mới, công nghệ cao để hình thành các ngành nghề mới và các sản phẩm mới, giá trị gia tăng cao, nhất là lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như: nông nghiệp, công nghiệp chế biến chế tạo, dịch vụ hay công nghệ thông tin.
Theo đó, cần xây dựng khuôn khổ cho việc đo lường và đánh giá hiệu quả của nền kinh tế số, của hoạt động của các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ sở có hoạt động khoa học công nghệ.
Ngành thống kê nghiên cứu phương thức đo lường và thống kê hiệu quả hoạt động khoa học công nghệ và các hoạt động đổi mới sáng tạo theo các chuẩn mực quốc tế để có thể so sánh.
Bên cạnh đó, cần nghiên cứu thành lập ngân hàng dữ liệu quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Thủ tướng cho rằng cần xây dựng chính sách nhằm thu hút và cộng tác với các chuyên gia giỏi ở trong và ngoài nước, đặc biệt là cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài. Chú ý đặc biệt những giải pháp không theo khuôn mẫu; chúng ta muốn thúc đẩy đổi mới sáng tạo thì bản thân chính sách, cơ chế cũng phải thoáng, mở, và sáng tạo.
Không chỉ vậy, áp dụng mô hình đối tác công - tư (PPP) nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào các hoạt động đổi mới sáng tạo. Thử nghiệm mô hình “Nhà nước sở hữu, tư nhân vận hành”.
Tags:
Tags:
Hachi, sản phẩm ứng dụng công nghệ 4.0 vào nông nghiệp, mới đây đã xuất hiện trong danh sách những công ty khởi nghiệp sáng tạo nhất châu Á bên lề Diễn đàn kinh tế thế giới về ASEAN (WEF ASEAN).
Các doanh nghiệp khởi nghiệp được kêu gọi tham gia Chương trình Thách thức Công nghệ Nông nghiệp vùng Mekong (MATCh) với các giải thưởng hấp dẫn và được hỗ trợ vốn.
Ngày 17/12, UBND thành phố Hà Nội đã chính thức ban hành quyết định phê duyệt Sun Group là nhà đầu tư thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực hồi sinh một dòng sông gắn liền với lịch sử của Thủ đô.
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, kinh tế Việt Nam đã cho thấy đủ sức chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài, mục tiêu tăng trưởng hai con số của Việt Nam là có nền tảng, có dư địa và khả thi.
Cảng hàng không Phan Thiết sẽ đặt tại phường Mũi Né, với tổng vốn đầu tư dự kiến gần 3.800 tỷ đồng. Dự án sẽ lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu.
Nếu như lần đầu tư cơ sở hạ tầng thứ nhất giúp Phú Quốc có tên trên bản đồ du lịch thì làn sóng đầu tư thứ hai này được kỳ vọng sẽ mang đến một diện mạo hoàn toàn mới cho đặc khu cùng cơ hội bứt phá vươn ra toàn cầu.
Hàng loạt dự án điện tái tạo quy mô lớn của EVN, Xuân Cầu, Vingroup được lên kế hoạch khởi công cùng ngày 19/12 nhằm chào mừng Đại hội Đảng lần thứ XIV.
Bộ giải pháp nộp thuế số của VNPAY vừa được vinh danh trong Top 10 giải thưởng "Tin Dùng 2025" do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức.
Trong chiến lược phát triển bền vững giai đoạn 2025–2030, ACB tập trung vào ba ưu tiên cốt lõi: sức khỏe, giáo dục và môi trường, những lĩnh vực được xem là nền tảng cho sự phát triển dài hạn của Việt Nam.
Nút giao Mỹ Yên nối cao tốc Bến Lức - Long Thành, TP.HCM - Trung Lương và Vành đai 3 sẽ thông xe kỹ thuật ngày 19/12.
HDCapital vừa rót thêm 110 tỷ đồng để mua vào cổ phiếu PET của Petroseco, quá đó nâng tỷ lệ nắm giữ lên 17,97 triệu cổ phiếu, tương ứng 16,84% vốn điều lệ.
Liên doanh K-City do Kim Oanh Group và đối tác thành lập nhằm thiết lập một chuẩn mực vận hành mới, giúp tối ưu chi phí và nâng cao trải nghiệm sống cho cư dân.
Quyết định hạ lãi suất lần thứ ba trong năm của Fed được xem là “làn gió mát” kịp thời, giúp giảm áp lực tỷ giá và mở thêm dư địa để nhà điều hành duy trì ổn định lãi suất cho vay, trong bối cảnh lãi suất huy động và liên ngân hàng tăng nhiệt cuối năm.
Dù khởi động muộn hơn nhiều quốc gia trong khu vực, nhưng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam lại đứng trước lợi thế của "người đi sau" trong việc đón đầu xu hướng công nghệ tài chính mới của thế giới.
