Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết, EU chủ yếu nhập khẩu tôm nguyên liệu đông lạnh và tôm chế biến từ Việt Nam.
Ngay khi EVFTA có hiệu lực, thuế xuất khẩu một số mặt hàng tôm nước ta sang EU sẽ về 0%, bao gồm tôm nguyên liệu mã HS 03061100 (tôm hùm xanh ướp đá; tôm sú HOSO, DP đông lạnh; tôm sắt PD tươi đông lạnh; tôm hùm xanh ướp đá; tôm mũ ni vỏ, nguyên con, xẻ đông lạnh…) từ mức hiện tại 12,5%; tôm mã HS 03061710 (tôm sú PD đông lạnh, tôm sú nguyên con HOSO đông lạnh, tôm sú lặt đầu còn vỏ, tôm sú tươi đông lạnh, tôm sú thịt đông lạnh, tôm sú HLSO tươi đông lạnh, tôm sú đông IQF, tôm thẻ thịt đông lạnh…) từ mức hiện tại 20%;
Thêm vào đó, đối với sản phẩm tôm chế biến, tôm mã HS 16052110 (tôm dạng bột nhão) và tôm mã HS 16052190 (tôm khác) sẽ được điều chỉnh từ mức 20% về 0% sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực vào năm 2024.
Hiện tại, mức thuế GSP mà EU dành cho Việt Nam đối với tôm nguyên liệu đông lạnh (HS 030617) là 4,2%; tôm chế biến đông lạnh (HS 160521) là 7%, đã giúp Việt Nam có lợi thế hơn so với 2 nước đối thủ là Thái Lan và Trung Quốc khi 2 nước này không được hưởng mức thuế GSP từ EU. Tuy nhiên, sản phẩm của Việt Nam phải đáp ứng các tiêu chuẩn xuất xứ của EU để được hưởng mức thuế này.
EU chiếm khoảng 30,6% tổng giá trị nhập khẩu tôm của toàn thế giới. Nhập khẩu tôm của EU dao động từ 6-8 tỷ USD mỗi năm. Trong 10 năm (2007-2016), nhập khẩu tôm vào EU tăng từ 5,6 tỷ USD lên 6,7 tỷ USD năm 2016.
Trong 11 tháng năm 2017, giá trị xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU rất đáng chú ý với mức tăng trưởng cao, nhu cầu nhập khẩu tăng mạnh, do người tiêu dùng EU ưa chuộng các sản phẩm thủy sản giá trị gia tăng tiện lợi và tăng nhập khẩu để phục vụ nhu cầu các lễ hội cuối năm.
Hiện nay, EU đã vươn lên là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm 22,2% tổng giá trị xuất khẩu tôm Việt Nam đi các thị trường. Trong 11 tháng năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU đạt 780,2 triệu USD; tăng 42,4% so với cùng kỳ năm 2016.
Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, riêng tháng 11, xuất khẩu tôm sang thị trường EU tăng trưởng mạnh nhất trong số các thị trường nhập khẩu tôm chính Việt Nam với mức tăng 71% đạt 86,4 triệu USD.
Hà Lan, Anh, Đức là 3 thị trường đơn lẻ lớn nhất về nhập khẩu tôm Việt Nam trong khối EU. Giá trị xuất khẩu sang 3 thị trường này đều tăng trưởng mạnh với Hà Lan và Anh tăng lần lượt 93% và 87%; xuất khẩu sang Đức tăng trưởng ở mức 3 con số với 114%.
Trên thị trường EU, Việt Nam phải cạnh tranh chủ yếu với Ấn Độ và Ecuador.
Trong khi Ấn Độ có xu hướng giảm xuất khẩu tôm cho EU do hiện đang phải chịu kiểm tra 50% lô hàng tại biên giới và thông tin EU có khả năng cấm nhập khẩu tôm Ấn Độ do lo ngại vấn đề kháng sinh.
Ecuador và Việt Nam ngày càng tăng cường xuất khẩu tôm vào thị trường này. Hiện tại, Ecuador có nhiều lợi thế về nuôi tôm hơn so với Việt Nam với nguồn giống chất lượng tốt có khả năng kháng bệnh cao.
Đặc biệt, Hiệp định Thương mại tự do (FTA) giữa Ecuador và EU và có hiệu lực từ ngày 1/1/2017. FTA này dự kiến làm tăng khả năng cạnh tranh của tôm chân trắng Ecuador so với các nhà cung cấp khác trong năm 2017 do được hưởng ưu đãi thuế quan 0%; giảm từ 3,6% trước đó.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, trong quá trình EVFTA đang được phê chuẩn, doanh nghiệp cần chủ động nắm vững các cam kết của Việt Nam và đối tác để có kế hoạch xuất khẩu phù hợp.
EU là một trong những thị trường có nhiều quy định kỹ thuật khá khắt khe với mục đích là bảo vệ tốt nhất sức khỏe con người, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cũng cần đáp ứng tốt các yêu cầu tiếp cận thị trường.
Nhất là khi FTA có hiệu lực với cơ hội về thuế và tiếp cận thị trường, nhưng nếu không đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật thì hàng hóa của Việt Nam sẽ không vào được EU dù có lợi thế FTA.
