‘Vô vàn’ điểm nghẽn trong đấu thầu y tế và kiến nghị tháo gỡ

“Hiện tượng tâm lý sợ đấu thầu tại nhiều bệnh viện trên cả nước” đang trở thành đề tài thu hút sự chú ý của dự luận thời gian qua. Nhiều bệnh nhân đã phản ánh việc được cán bộ y tế thông báo thiếu thuốc, thiết bị y tế trong quá trình điều trị tại bệnh viện.

Bộ Y tế cho biết một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này là do tâm lý lo ngại, sợ sai, sợ bị thanh tra, kiểm tra, có tình trạng không dám làm, không dám đấu thầu, mua sắm ở một số địa phương và đơn vị, mặc dù Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố đã thực hiện việc phân cấp thẩm quyền mua sắm, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị.

Về vấn đề này, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, các bệnh viện, cơ sở y tế đang gặp nhiều khó khăn trong việc mua sắm thuốc và vật tư y tế, “làm cái gì cũng vướng”.

Thứ nhất là những khó khăn trong đấu thầu mua sắm và liên doanh liên kết.

Cụ thể, về đấu thầu mua sắm thuốc, các bệnh viện hiện đang gặp khó trong việc xây dựng giá dự toán. Giá dự toán chỉ tính được khi lập kế hoạch đấu thầu. Tuy nhiên, theo Thông tư 58 năm 2016 của Bộ Tài chính, phải phê duyệt giá dự toán mua sắm trước, rồi mới lập kế hoạch đấu thầu thì “bệnh viện không thể làm được”, đại diện Bệnh viên Chợ Rẫy cho biết tại hội nghị trực tuyến nâng cao công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày 21/8.

Vì vậy, ông kiến nghị ở giai đoạn lập dự toán mua sắm không bắt buộc phải xây dựng đơn giá chi tiết theo từng dấu kỹ thuật hoặc nên bổ sung vào Thông tư ‘hướng dẫn xác định dự toán mua sắm thuốc’ cho phép các bệnh viện được xây dựng đơn giá dự toán theo dấu kỹ thuật bằng với giá bình quân mua sắm năm trước liền kề, hoặc sử dụng giá bình quân của các báo giá được xác lập trong giai đoạn xây dựng dự toán mua sắm.

Đối với các loại thuốc hiếm và thuốc nhập theo hạn ngạch, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy cũng cho biết vừa qua gặp rất nhiều khó khăn do không có nguồn cung.

Do đó, Bộ Y tế nên đưa vào mua sắm tập trung hoặc cho phép chỉ định thầu rút gọn hoặc lập kho dự trữ quốc gia điều phối cho các tỉnh, thành phố.

Về đấu thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm…, các bệnh viện và cơ sở y tế đang gặp rất nhiều khó khăn tại Khoản 2, Điều 11, Thông tư 58 năm 2016 của Bộ Tài chính.

Đó là yêu cầu phải đầy đủ 3 đặc tố giá thì mới xây dựng kế hoạch mua sắm được. Vì vậy Bệnh viện Chợ Rẫy kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo và Bộ Tài chính hướng dẫn lại “vì điều này không cần thiết và không khả thi”.

Mặt khác, về việc quy định xác lập giá kế hoạch phải tham khảo trong vòng từ 2 tháng trên cổng thông tin, các bệnh viện đang gặp khó khăn khi các website công khai kết quả đấu thầu gồm 2 website chính: website mua sắm công và website công khai kết quả đấu thầu. Tuy nhiên, khi các đơn vị đăng công khai kết quả đấu thầu thường không đăng chi tiết các tính năng kỹ thuật mà đăng chung chung.

Do đó, để xây dựng cấu hình tính năng kỹ thuật khác nhau ở các đơn vị, chỉ dựa vào thông tin đó thì không thể nào lập được giá sát thực tế. Nhưng nếu không sát thực tế, các cơ quan chức năng sẽ quy vì sao cùng chủng loại mà bệnh viện này mua giá cao mà bệnh viện khác mua giá thấp.

Thực tế, bệnh viện mua giá cao thì máy có nhiều chức năng trong khi máy mua giá thấp có ít chức năng. Điều này gây khó khăn cho các bệnh viện trong xây dựng kế hoạch.

Vì vậy, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy kiến nghị Chính phủ và Bộ Y tế quy định rõ thứ tự ưu tiên trong việc sử dụng thông tin về giá để xây dựng giá kế hoạch. Hai website này hoạt động chưa trôi chảy nên các cơ sở y tế muốn tham khảo, tra cứu có những lúc phải mở 18 cửa sổ mới có đầy đủ thông tin, gây mất thời gian cho các cơ sở.

Đối với hàng hóa nhập khẩu, ông kiến nghị công khai thông tin giá nhập khẩu để minh bạch giá các thiết bị y tế, giúp các cơ sở y tế yên tâm xây dựng giá đấu thầu.

Bên cạnh đó, việc mua sắm hàng hóa, hóa chất, vật tư đều xoay quanh giá, các cơ sở y tế đều vướng. Vì vậy, kiến nghị giá mua sắm trong y tế không nên chọn giá thấp nhất mà cần quy định rõ chọn giá hợp lý nhất phù hợp với điều kiện của từng cơ sở, từng chuyên khoa…; quy định rõ các bước, các hội đồng có quyền xác định nhu cầu thực tế là phù hợp.

Đồng thời cho phép các bệnh viện từ hạng 1 đến hạng đặc biệt được phép lựa chọn nhà sản xuất để mua sắm thiết bị y tế phù hợp với các bệnh chuyên sâu. Vì các thương hiệu lớn thường mới có máy tốt phục vụ điều trị các bệnh lý chuyên sâu.

Hiện giờ nếu đấu thầu tên chung chung, các thiết bị trúng thầu sẽ không phục vụ được nhu cầu của các bệnh viện hạng 1, gây lãng phí.

Đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy cũng phản ánh: trong luật cho phép chỉ định thầu trong trường hợp cấp bách nhưng không quy định như thế nào là cấp bách và ai là người quyết định trường hợp này. Do đó kiến nghị nên có những quy định rõ về trường hợp cấp bách trong y khoa của một đơn vị.

Về đấu thầu trong dịch vụ sửa chữa, bảo trì các thiết bị y tế, hiện chưa có một quy định nào cho nội dung này.

Về đấu thầu phục vụ cho công tác hoạt động bệnh viện trong thời điểm dịch Covid-19, như các công ty vệ sinh công nghiệp, cung cấp suất ăn, giặt là và các dịch vụ hậu cần khác, có những đơn vị hết thầu đúng giai đoạn cao điểm dịch thì không thể thực hiện thầu được. Vì vậy, kiến nghị Chính phủ và Bộ Y tế cho phép gia hạn thời hạn đối với những hợp đồng thầu trên.

Về đấu thầu các máy xét nghiệm, hiện nay các máy xét nghiệm hiện đại đa phần đều có hóa chất tương thích với máy, nếu sử dụng hóa chất khác thì không sử dụng được. Do đó, bệnh viện kiến nghị Chính phủ và Bộ Y tế cho phép chấp nhận hình thức máy đặt, máy mượn, đấu thầu hóa chất và giá của các hóa chất này do Bộ Y tế quản lý bán hoặc đấu thầu tập trung quốc gia.

Thứ hai, trong liên doanh liên kết xã hội hóa y tế, hiện hình thức này gần như dừng lại và thực hiện theo Nghị định 151/2017/NĐ-CP ngày 26/12/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

“Khó khăn là xác định giá tài sản, ví dụ việc xác định diện tích đất sử dụng trong liên doanh liên kết và thương hiệu bệnh viện đang không có bệnh viện nào làm được”, đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy phản ánh.

“Hệ thống thể chế, chính sách trong lĩnh vực y tế còn bất cập, nhiều quy định chưa rõ ràng, rườm rà về thủ tục hành chính, chưa bao quát được hết các khía cạnh như trong việc mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế, đầu tư…” cũng được Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận trong hội nghị.