Ra đời từ ý tưởng website chia sẻ video vào năm 2005, YouTube giờ đây là nền tảng mạng xã hội video lớn nhất thế giới. Mỗi ngày trôi qua có tới 5 tỉ video được xem trên Youtube, thu hút tới 1,3 tỉ người dùng thường xuyên.
Tất nhiên, giống với các nền tảng, cũng như mạng xã hội khác, YouTube thu tiền quảng cáo từ các nhãn hàng, doanh nghiệp nhằm duy trì những con số ấn tượng nêu trên.
Phổ biến nhất hiện nay là mô hình MCN (Multi Channel Network) có thể hiểu là một mạng lưới đa kênh gồm nhiều kênh YouTube. Các MCN sẽ là cầu nối trung gian giữa YouTube, nhãn hàng và các nhà sáng tạo nội dung. Cụ thể, các nhãn hàng sẽ trả tiền cho YouTube, YouTube trả tiền cho MCN và cuối cùng MCN trả tiền cho chủ sở hữu kênh.
Các MCN có nhiệm vụ hỗ trợ các kênh YouTube thành viên kiếm tiền dễ dàng hơn. Bên cạnh đó là việc xác lập bản quyền video, hạn chế tình trạng bị các kênh YouTube thành viên bị vi phạm bản quyền.
Trên thế giới, thị trường MCN đã sôi động từ nhiều năm nay. Điển hình là thương vụ Disney mua lại Maker Studio với số tiền lên tới 500 triệu USD. Hay gần đây, Yeah1 Group của Việt Nam mua lại ScaleLab, một trong những MCN lớn của Mỹ.
Trên thực tế, thị trường MCN không thực sự "dễ chơi" khi YouTube đang ngày càng siết chặt việc kiểm duyệt nội dung. Trước đó, nhiều MCN đình đám như Fullscreen, Ritual, BBTV cũng đã từng đối mặt với việc bị YouTube cảnh báo về nội dung. Bên cạnh đó, theo báo cáo của SBWire, thị trường MCN trong những năm tới chỉ tăng nhẹ, với tốc độ tăng trưởng kép 6%/năm từ nay đến 2025.
Tại Việt Nam, thị trường MCN chủ yếu nằm trong tay các ông lớn như: Yeah1 Networks, POPS. Theo sau là những tên tuổi như: Điền Quân, METUB, hay BHMedia...
Trong đó, công thức thành công của các đại gia này, là đều dựa vào hệ sinh thái lớn mạnh của các kênh nội dung, giúp tối ưu hóa nội dung cho các đối tác nhờ dữ liệu lớn, hỗ trợ toàn diện cho họ thông qua các kênh truyền thông vệ tinh, cũng như giúp thương hiệu tiếp cận khách hàng hiệu quả.
Như Yeah1 Network, bên cạnh hợp tác quảng cáo với YouTube, công ty còn tạo nội dung quảng cáo cho nhãn hàng ngay trong video. Nhãn hàng sẽ chi trả thẳng tiền cho Yeah1 Networks và sau đó đơn vị này sẽ phân phối lại lợi nhuận, nhất là khi Yeah1 cũng có các đơn vị sản xuất nội dung riêng.
Thế nhưng, dù có lớn mạnh đến mấy, điểm chung của các MCN dù ở Việt Nam hay trên thế giới đó là đều phụ thuộc vào quyền "sinh sát" nắm trong tay của YouTube. Như trường hợp Yeah1 Group, trong Bản cáo bạch gửi lên Sở giao dịch chứng khoán trước ngày IPO, đơn vị này từng nhấn mạnh rủi ro vận hành của mình là phụ thuộc quá lớn vào Facebook và Google.
Công ty nhận định, việc là đối tác của 2 nền tảng kỹ thuật số phổ biến nhất hiện nay là Facebook và Google hỗ trợ rất lớn cho công ty phát triển nhanh chóng ra các thị trường quốc tế. Nhưng việc phụ thuộc sẽ gây ảnh hưởng lớn tới hoạt động kinh doanh của công ty khi chính sách của các công ty lớn này có sự thay đổi trọng yếu.
Yeah1 hiểu rõ điều này, song công ty vẫn phụ thuộc ngày càng lớn vào hệ thống YouTube của Google. Không chỉ tăng trưởng hoạt động kinh doanh hiện hữu, Yeah1 còn mở rộng bằng hình thức M&A và vươn lên vị trí top 3 toàn cầu của YouTube về số lượng lượt xem.
Nguồn: Yeah1 GroupViệc YouTube đã thông báo chấm dứt Thỏa thuận lưu trữ nội dung (gọi tắt là CHSA) sau ngày 31/3/2019 đối với Yeah1 diễn ra sau giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng trong thời gian ngắn của Yeah1. Kết quả hành động này sẽ ảnh hưởng lớn đến tham vọng của Yeah1.
Thông tin này khiến giá cổ phiếu Yeah1 (YEG) giảm sàn 3 phiên liên tiếp xuống còn 197.200 đồng/cổ phiếu, mất khoảng 20% so với tuần trước. Vốn hóa công ty đã “bốc hơi” gần 1.500 tỷ đồng.
Phía Yeah1 cho rằng, chỉ 13% lợi nhuận từ mảng MCN (năm 2018 mang về LNST 91,8 tỷ đồng) bị ảnh hưởng sau sự cố chấm dứt CHSA. Tuy nhiên, nếu nhìn vào hệ sinh thái của Yeah1, có thể thấy các kênh MCN không chỉ là vấn đề doanh thu riêng lẻ mà có tác động mạnh tới vận hành của toàn bộ hệ thống, không chỉ quảng cáo mà còn tạo đầu ra cho các sản phẩm của Yeah1.
Đại diện Yeah1 cho biết, kết quả làm việc chính thức với YouTube sẽ được cập nhật tới các đối tác của công ty này chậm nhất vào ngày 11/3/2019. Công ty cũng cam kết thanh toán đầy đủ và đảm bảo quyền lợi như trong hợp đồng với các đối tác trước và sau ngày 31/3/2019, ngay cả trong trường hợp xấu nhất.
