Nguyên nhân của việc chỉ số CPI tháng 9/2018 cao hơn so với tháng 8 là do sự tăng giá của 10/11 nhóm hàng hóa và dịch vụ.
Cụ thể, nhóm giáo dục tăng cao nhất với 5,07% (dịch vụ giáo dục tăng 5,75% làm CPI chung tăng 0,3%) do trong tháng có 49 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện lộ trình tăng học phí và nhu cầu mua sắm cho năm học mới tăng cao.
Nhóm giao thông tăng 0,82% do ảnh hưởng từ 2 đợt điều chỉnh tăng giá xăng, dầu vào thời điểm 6/9/2018 và thời điểm 21/9/2018 làm chỉ số giá nhóm nhiên liệu tăng 1,77% (tác động làm CPI tăng khoảng 0,08%).
Nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,44%, trong đó lương thực tăng 0,28% do nhu cầu xuất khẩu gạo tăng; thực phẩm tăng 0,51%.
Nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,2%; thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,13%; may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,11%; đồ uống và thuốc lá; văn hóa, giải trí và du lịch đều tăng 0,09%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,04% (dịch vụ y tế tăng 0,01%); hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,14%.
Riêng nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,08%.
Tính chung quý III/2018, CPI tăng 0,72% so với quý trước và tăng 4,14% so với quý III/2017.
Trong đó, nhóm giao thông tăng 9,14% so với cùng kỳ năm trước; giáo dục tăng 6,06%; hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 4,99%; thuốc và dịch vụ y tế tăng 3,93%; nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 3,73%; may mặc, mũ nón và giày dép tăng 1,54%; văn hóa, giải trí và du lịch tăng 1,46%; đồ uống và thuốc lá tăng 1,42%; hàng hóa và dịch vụ khác tăng 2,31%; riêng nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,74%.
CPI bình quân 9 tháng năm 2018 tăng 3,57% so với bình quân cùng kỳ năm 2017; CPI tháng 9/2018 tăng 3,20% so với tháng 12/2017 và tăng 3,98% so với cùng kỳ năm 2017. CPI 9 tháng năm 2018 tăng so với cùng kỳ năm trước do một số nguyên nhân chủ yếu sau:
(i) Các địa phương điều chỉnh tăng giá dịch vụ y tế theo Thông tư số 02/2017/TT-BYT ngày 15/3/2017 của Bộ Y tế làm giá các mặt hàng dịch vụ y tế tăng 18,26% (tác động làm CPI chung tăng 0,71%).
(ii) Các địa phương thực hiện lộ trình tăng học phí theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 02/10/2015 của Chính phủ làm giá nhóm dịch vụ giáo dục tăng 7,02% (tác động làm CPI chung tăng 0,36%).
(iii) Giá các mặt hàng lương thực tăng 4,09% (tác động làm CPI chung tăng 0,18%), giá thịt lợn tăng 5,49% (tác động làm CPI chung tăng 0,23%) và giá các mặt hàng thiết yếu trên thế giới như giá nhiên liệu, chất đốt, sắt thép tăng trở lại trong 9 tháng năm 2018 làm chỉ số giá xuất, nhập khẩu, chỉ số giá sản xuất công nghiệp, nông nghiệp tăng so với cùng kỳ năm trước.
Bên cạnh các nguyên nhân làm tăng CPI trong 9 tháng năm 2018, có một số yếu tố góp phần kiềm chế CPI: (i) Giá dịch vụ y tế điều chỉnh giảm theo Thông tư số 15/2018/TT-BYT ngày 30/5/2018 của Bộ Y tế làm giá các mặt hàng dịch vụ y tế tháng Bảy giảm 7,58% (tác động làm CPI giảm 0,29%); (ii) Các cấp, các ngành tích cực triển khai các biện pháp bình ổn giá cả thị trường, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán, không để xảy ra hiện tượng tăng giá đột biến; (iii) Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã điều hành chính sách tiền tệ kiên định mục tiêu giữ ổn định vĩ mô và kiểm soát lạm phát.
Lạm phát cơ bản tháng 9/2018 tăng 0,14% so với tháng trước và tăng 1,61% so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát cơ bản bình quân 9 tháng năm 2018 tăng 1,41% so với bình quân cùng kỳ năm 2017.
