LTS: Mới đây Công ty cổ phần công nghệ Tiên Phong đề xuất UBND TP.HCM và Sở Giao thông vận tải TP.HCM dự án thu phí ôtô đi vào trung tâm TP.HCM. Dự án này nhằm mục tiêu làm giảm ùn tắc giao thông. Tuy nhiên, đây là vấn đề ảnh hưởng rất nặng nề đến kinh tế xã hội. Nếu không có sự phản biện, nghiên cứ kỹ lưỡng coi chừng đề án gây tác dụng ngược. TheLEADER xin giới thiệu ý kiến của TS-KTS Ngô Viết Nam Sơn.
Tôi cho rằng phương án thu phí ô tô khi vào trung tâm là phương án không có lợi cho dân. Người dân có ô tô đi vào vành đai trung tâm, đi ngang trung tâm, hoặc ở trong trung tâm… thì phải trả phí mà không có lựa chọn. Việc thu phí có thể khiến người ta e ngại đi vào trung tâm, vì đi vào đấy sẽ tốn phí, nhưng rất nhiều trường hợp phải đi và không hài lòng!
Mặt khác, phương án thu phí nói trên còn phải tốn kém tiền đầu tư hệ thống thu phí. Một bất lợi lớn khác khi lập vành đai thu phí vào trung tâm là phải có rất nhiều cổng thu phí, khi xe dừng lại để nộp phí thì còn gây ách tắc hơn nữa!
Trong khi đó, đã nhiều lần tôi đề xuất phương án vừa không tốn tiền đầu tư, vừa phù hợp đối tượng vào trung tâm, vừa không cần phê duyệt hay tìm nhà thầu gì cả.
Tăng giá giữ xe, hạn chế xe cá nhân
Phương án đó rất đơn giản mà hiệu quả, đó là tăng phí giữ xe trong khu trung tâm.
Ví dụ hiện nay, giá giữ xe máy là 5.000 đồng/xe và giá giữ xe ô tô là 20.000 đồng/xe. Chúng ta có thể giữ mức giá này, nhưng áp dụng theo giờ. Giá 5.000 đồng/xe máy/giờ, gửi 2 giờ thì 10.000 đồng, 3 giờ thì 15.000 đồng. Xe ô tô gửi 1 giờ là 20.000 đồng, 2 giờ thì 40.000 đồng…
Như vậy, người vào khu trung tâm để mua sắm, dạo chơi, giao dịch… thì phải chấp nhận trả tiền gửi xe giá cao. Ngại tốn tiền gửi xe, người dân sẽ hạn chế vào khu trung tâm, chọn mua sắm ở nơi khác
Phương pháp tăng giá giữ xe thì không cần xây trạm thu phí, không cần vốn đầu tư ban đầu. Lợi nhuận thu được sẽ để tái đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng, thậm chí miễn phí cho người đi phương tiện giao thông công cộng, như xe buýt, xe điện… Thậm chí có thể đầu tư hệ thống giao thông công cộng cho người dân gửi xe giá rẻ ở ngoài vành đai trung tâm rồi đi xe công cộng vào trong trung tâm.
Đây là điềm lợi cực lớn so với phương án thu phí. Bỏ vốn đầu tư trạm thu phí, thu phí để hoàn vốn đầu tư… thì chưa hẳn đã có tiền ngay để phát triển giao thông công cộng cho người dân.
Phương pháp tăng giá giữ xe cũng thúc đẩy trách nhiệm của các doanh nghiệp trong khu trung tâm. Ví dụ cao ốc văn phòng, nhà hàng, quán ăn, chỗ mua sắm… phải có nơi giữ xe riêng cho khách hàng của mình. Nếu phải trả tiền gửi xe quá cao thì khách sẽ ngại vào khu trung tâm để ăn uống, mua sắm, giao dịch…
Việc tăng giá giữ xe sẽ không ảnh hưởng đến quyền lợi của người sinh sống ngay tại khu trung tâm. Họ không phải trả thêm phí để đi về nhà mình!
Phương án này đơn giản, không tốn kém tiền đầu tư, lợi nhuận có thể tái đầu tư phục vụ giao thông công cộng cho người dân ngay. Phương án này vẫn phù hợp trong tầm 20 năm tới.
Tính xa hơn, vẫn thu phí nhưng không dùng trạm
Xa hơn đó, vẫn còn ùn tắc thì vẫn phải tính chuyện thu phí vào trung tâm. Tuy nhiên, tôi cho rằng phương án thu phí bằng cách lập vành đai trung tâm, xây trạm thu phí… là không phù hợp hiện nay lẫn tương lai. Nếu muốn thu phí thì nên dùng chip để thu phí điện tử và nên tính toán ở tầm quốc gia.
Cụ thể, mỗi xe ô tô có thể gắn chỉ 1 con chip. Cứ xe đi qua trạm thu phí thì tự động trừ phí qua trạm. đi vào cao tốc thì trừ phí cao tốc, đi vào trung tâm thì trừ phí vào trung tâm… Chỉ với 1 con chip mà xe đi toàn quốc đều trả phí qua con chip đó. Không cần phải tốn tiền xây trạm, thuê nhân viên thu phí, đếm tiền… trên toàn quốc.
Phương án dùng chip cũng sẽ không làm ùn ứ xe ngay trạm thu phí.
Để ngăn chặn xe không gắn chip đi qua chỗ thu phí thì kết hợp camera giao thông để ghi hình, phạt nguội.
