Dữ liệu cho biết thêm ước tính, có thêm khoảng 20 – 25GW công suất nhiệt điện than nằm trong đề xuất đã chính thức bị hủy bỏ, hoặc được cho là sẽ hủy bỏ, tại các quốc gia ngoài Trung Quốc.
Trong đó, mức giảm của Việt Nam chiếm gần một nửa, và nhiều hơn đáng kể so với bất kỳ quốc gia nào khác, Tổ chức Giám sát năng lượng toàn cầu (Global Energy Monitor – GEM) phân tích.
Lucy Hummer, nhà nghiên cứu tại GEM, đánh giá: “Mặc dù thật tốt khi thấy Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng chúng tôi vẫn thận trọng trước một số rủi ro tiềm ẩn”.
Theo đó, việc chuyển đổi từ than đá sang khí đốt, hoặc chuyển đổi các nhà máy điện đốt than sang đốt sinh khối hoặc amoniac trong dài hạn có thể chứng minh là không khả thi về mặt kinh tế, cũng như làm tăng lượng khí thải gây rủi ro khí hậu.
“Việt Nam nên xem xét mọi lựa chọn có sẵn, để chuyển từ than đá sang năng lượng sạch, mà không lãng phí chi tiêu cho khí đốt, sinh khối hoặc amoniac”, vị này khuyến nghị.
Tổng công suất nhiệt điện than đang xây dựng (đỏ), đã được cấp phép (cam), tạm dừng (xám nhạt), và bị hủy bỏ (xám đậm) tại Việt Nam. Theo Quy hoạch điện VIII, tỷ trọng của nhiệt điện than trong sản xuất năng lượng của Việt Nam dự kiến sẽ giảm xuống ngưỡng khoảng 1/5 vào năm 2030, từ mức 1/3 hiện tại.
Việt Nam hiện có khoảng 25,9GW công suất điện than đang hoạt động tính đến tháng 5/2023, và dự kiến sẽ đạt đỉnh ở mức hơn 30,1GW vào cuối thập kỷ này, sau đó sẽ giảm dần theo mục tiêu loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng than đá vào năm 2050.
Cuối năm ngoái, Việt Nam và các đối tác đã thiết lập thỏa thuận Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (Just Energy Transition Partnership – JETP), với gói tài trợ trị giá 15,5 tỷ USD nhằm hỗ trợ Việt Nam trong các nỗ lực chuyển đổi năng lượng.
Theo thỏa thuận này, Việt Nam dự kiến sẽ đạt mức phát thải cao nhất vào năm 2030, thay vì mục tiêu đặt ra trước đó là năm 2035.
Phân tích từ GEM cho thấy Việt Nam sẽ xây dựng thêm 6,1GW điện than với sáu dự án nằm trong danh mục “đang xây dựng” của Quy hoạch điện VIII. Theo đó, tất cả dự án điện than khác đang được phát triển sẽ phải hủy bỏ để thực hiện cam kết trong JETP.
Ngoài ra, Việt Nam sẽ cần phải hủy bỏ thêm 4GW công suất của các dự án điện than khác đang trong diện xem xét, để có thể đảm bảo các điều khoản trong khuôn khổ JETP.
“Bất kỳ dự án nào nằm ngoài mức bổ sung công suất 6GW điện than như đã quy hoạch nên được thay thế bằng các giải pháp thay thế năng lượng tái tạo khác, nhất là các dự án chưa được đưa được đưa vào xây dựng trên thực tế”, GEM khuyến nghị.
