CEO Filum.ai: Giữ cái bất biến để đi qua vạn biến thời AI

Trong một thế giới luôn thay đổi, khi mọi thứ đang chuyển động với tốc độ chưa từng có, con người dễ bị cuốn đi bởi vô vàn trào lưu và biến động. Nhưng đâu đó, vẫn có những giá trị cốt lõi tồn tại để dẫn lối và neo giữ.

Triết lý “dĩ bất biến ứng vạn biến” của văn hóa Á Đông tưởng chừng chỉ là một câu nói cổ lại trở thành nguyên lý sống còn cho người làm quản trị mọi thời đại, đặc biệt là trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI).

“Giữa tâm bão, phản ứng tự nhiên của nhiều người là cố gắng chạy nhanh hơn, làm nhiều hơn, bắt kịp mọi xu hướng. Nhưng kinh nghiệm cho tôi thấy, chạy nhanh mà không có la bàn sẽ chỉ dẫn đến kiệt sức và lạc lối”, anh Viển Trần, đồng sáng lập kiêm CEO Filum.ai nói.

Cuộc trò chuyện cùng một nhóm nhà sáng lập tại chương trình AI Lab của Endeavor Vietnam vào một ngày tháng 10, càng làm anh Viển thêm thấm thía và thấy không cô đơn trên hành trình đang đi.

Có công ty từng chạm đến bờ vực phá sản, có người đã chứng kiến đội ngũ tan rã gần hết, có người chấp nhận mất hàng triệu đô để giữ lấy điều quan trọng nhất của tổ chức. Biến cố nối tiếp biến cố nhưng họ đều luôn nhìn về lý do công ty tồn tại và bám thật chắc điều bất biến ấy để rồi vững vàng cho đến hôm nay.

Với anh Viển, cái bất biến chính là sứ mệnh, giá trị cốt lõi, linh hồn của một tổ chức. Còn cái vạn biến nằm ở cách đi, ở lựa chọn chiến lược, ở công cụ ứng dụng để thích ứng với biến động.

“Chỉ khi giữ được cái bất biến thì doanh nghiệp mới không đánh mất đường đi, không đánh mất bản sắc và không đánh mất chính mình”, CEO Filum.ai nhìn nhận.

Dĩ bất biến - quay về với câu hỏi “tại sao”

Không phải lãnh đạo nào cũng đủ tỉnh táo để nhận ra khi doanh nghiệp của mình có nguy cơ lạc hướng. Trong kỷ nguyên công nghệ thay đổi theo từng ngày, từ dữ liệu lớn, công nghệ chuỗi khối, vũ trụ ảo cho đến AI,...nhiều công ty dễ bị cuốn theo xu thế mà quên mất lý do tồn tại ban đầu.

Filum cũng từng đứng trước ngã rẽ đó. Có thời điểm, họ bị cuốn theo dòng chảy AI. Nhưng rồi câu hỏi “Filum khác gì với những công ty khác” lặp đi lặp lại khiến đội ngũ sáng lập phải giật mình.

“Nếu chỉ chạy theo các trào lưu công nghệ, hôm nay là blockchain, ngày mai là AI thì doanh nghiệp sẽ chẳng khác gì một con tắc kè hoa, liên tục đổi màu nhưng thiếu bản sắc”, anh Viển nhận ra.

Họ quay về với “why” - câu hỏi cốt lõi “vì sao doanh nghiệp tồn tại”, cũng chính là cái bất biến trong hành trình phát triển doanh nghiệp. Phần hồn, căn tính của doanh nghiệp là thứ họ không bao giờ đánh đổi, dù lợi ích trước mắt có lớn đến đâu. Đó là công việc đào sâu vào nền tảng, một công việc đòi hỏi sự tĩnh tại và chiêm nghiệm sâu sắc.

Có một câu chuyện ngụ ngôn kinh điển về ba người thợ đá. Khi được hỏi đang làm gì, người thứ nhất càu nhàu: "Tôi đang đẽo một hòn đá". Người thứ hai trả lời: "Tôi đang kiếm tiền nuôi gia đình". Người thứ ba mỉm cười, ngước nhìn lên trời và nói: "Tôi đang xây một nhà thờ vĩ đại".

Cả ba đều làm cùng một công việc, nhưng người thứ ba được dẫn dắt bởi một mục đích lớn lao hơn. Đó chính là "lý do tồn tại" (The Why).

“Tại Filum, chúng tôi có thể dễ dàng nói rằng mình xây dựng nền tảng hợp nhất trải nghiệm khách hàng, nhưng đó chỉ là công việc đẽo đá. Lý do tồn tại bất biến của chúng tôi là thu hẹp khoảng cách của sự thấu cảm khách hàng trong thế giới kinh doanh”, anh Viển chia sẻ.

CEO Filum.ai và đội ngũ tin rằng khi doanh nghiệp thực sự thấu hiểu và phụng sự khách hàng từ trái tim, cả hai sẽ cùng phát triển bền vững. Sứ mệnh này đã đúng từ thời Adam Smith và sẽ còn đúng trong hàng ngàn năm nữa, bất kể công nghệ có thay đổi ra sao.

“AI là vạn biến, nhưng nếu không giữ được cái bất biến thì chẳng công nghệ nào cứu được doanh nghiệp”, anh Viển nhấn mạnh.

Muốn giúp doanh nghiệp tạo các trải nghiệm xuất sắc và tuyệt vời cho chính khách hàng của họ bằng công nghệ mới, Filum đặt "thấu cảm" làm giá trị cốt lõi bất biến, được thể hiện qua những quyết định rất cụ thể.

Một khách hàng lớn của Filum từng gặp rắc rối trong quá trình triển khai nền tảng. Khi tìm hiểu sâu, Filum nhận ra vấn đề không nằm ở sản phẩm mà ở cách tổ chức và vận hành nội bộ của họ. Lẽ ra, đó là chuyện khách hàng phải tự giải quyết, nhưng Filum không nghĩ vậy.

Thay vì đứng ngoài, đội ngũ Filum chọn bước vào cùng khách hàng. Họ bay đến tận nơi, ngồi cùng nhân viên khách hàng mỗi tuần, trực tiếp hướng dẫn người dùng, giúp sắp xếp lại quy trình. Có lúc, người Filum còn cùng họ bán hàng, làm việc như một thành viên thực thụ trong đội ngũ ấy.

“Không phải để chứng minh sản phẩm tốt mà để chứng minh rằng chúng tôi thật sự quan tâm. Chỉ khi thấu hiểu đến tận gốc những khó khăn của người dùng, chúng tôi mới có thể cùng họ đi xa hơn, anh Viển nói.

Có hơn 10 năm kinh nghiệm làm khởi nghiệp gắn với các sản phẩm phục vụ doanh nghiệp, anh Viển hiểu rõ sức hút và cả cám dỗ của những trào lưu, đặc biệt là khi doanh nghiệp mới thành lập còn thiếu thốn đủ đường. Anh thừa nhận đã có lúc cũng bị lung lay nhưng việc tìm về với câu hỏi “tại sao” lại khiến anh rõ hướng.

“Những cám dỗ đó rất màu mỡ trước mắt nhưng không phục vụ cho sứ mệnh lớn và dễ khiến mình bị lạc đường. Chúng tôi vẫn tin những thứ mình làm có thể giúp hàng chục nghìn doanh nghiệp và công ty sẽ trở nên thực sự lớn. Những cám dỗ đó không đáng để mình đánh đổi”, CEO Filum chia sẻ.

Ứng vạn biến - phá bỏ tượng đài của chính mình để tái sinh

Khi đã có một cái neo bất biến vững chắc, doanh nghiệp mới có đủ tự tin để nhảy múa với sự thay đổi. Giữ được cái bất biến thôi chưa đủ bởi trong thế giới thay đổi từng ngày, điều quyết định sống còn còn nằm ở cách doanh nghiệp thích ứng. Phần "ứng vạn biến" đòi hỏi sự dũng cảm để linh hoạt thích ứng, thậm chí phá bỏ những gì đã làm nên thành công của ngày hôm qua.

“Cái bất biến chính là sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị cốt lõi. Cái vạn biến là chiến lược, công cụ, cách làm. Giữ vững cái bất biến thì ta không lạc đường, nhưng phải luôn uyển chuyển để thích ứng với biến động", anh Viển nói.

Netflix là một điển hình. Lý do tồn tại bất biến của họ là "mang lại niềm vui giải trí cho mọi người một cách thuận tiện nhất" nhưng cách họ thực hiện điều đó (ứng vạn biến) là một chuỗi những lần tự phá hủy đầy ngoạn mục.

Họ đã xây dựng một đế chế khổng lồ dựa trên việc cho thuê DVD qua đường bưu điện - một mô hình kinh doanh thiên tài vào thời điểm đó. Nhưng khi công nghệ streaming xuất hiện, họ đã tự tay giết chết con bò sữa của mình để trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực mới. Netflix không yêu mô hình kinh doanh DVD, họ yêu sứ mệnh phục vụ khách hàng.

Thực ra triết lý này không hề xa lạ. Trong nhiều tác phẩm kinh điển về quản trị phương Tây cũng đã khẳng định điều tương tự. Cuốn sách Good to Great (Từ tốt đến vĩ đại) của Jim Collins nhấn mạnh rằng cần chọn đúng người trước rồi mới tính đến chiến lược. Cuốn Built to Last (Xây dựng để trường tồn) của của Jim Collins và Jerry Porras chỉ ra rằng những doanh nghiệp trường tồn là nhờ giữ vững giá trị cốt lõi nhưng vẫn không ngừng đổi mới. Tinh thần ấy chính là dĩ bất biến ứng vạn biến.

Kể từ những ngày đầu khởi nghiệp với Base.vn trong vai trò đồng sáng lập kiêm giám đốc khu vực miền Nam, anh Viển đã thấm thía tinh thần kiên định trong mục tiêu và linh hoạt trong hành động. Trong nhiều năm phát triển, họ liên tục tung ra sản phẩm mới. Có sản phẩm được đón nhận, có sản phẩm thất bại. Sau mỗi lần vấp ngã, đội ngũ lại quay về với câu hỏi cốt lõi Base.vn tồn tại để làm gì.

Cái bất biến họ hướng đến là xây dựng một nền tảng quản trị doanh nghiệp toàn diện để hỗ trợ các doanh nghiệp tối ưu hóa quản lý, tăng cường hiệu suất hoạt động và nâng cao năng suất lao động.

Phần vạn biến nằm ở việc thử nghiệm không ngừng và điều chỉnh theo phản hồi của thị trường. Trong mười lần thử có thể chỉ năm đến bảy lần thành công. Những thất bại không bị coi là mất mát mà là chất liệu để hiểu sâu hơn điều doanh nghiệp thực sự cần.

Rời Base.vn, anh Viển bắt đầu hành trình mới với Filum với khát vọng giúp doanh nghiệp gắn kết khách hàng bằng trải nghiệm vượt trội nhờ công nghệ mới. Hôm nay công cụ ấy là AI, ngày mai có thể là một xu hướng khác. Nhưng đích đến không thay đổi. Đó là giá trị thật sự dành cho khách hàng.

Đội ngũ Filum tự hào về nền tảng AI của mình ngày hôm nay. Nhưng họ luôn tâm niệm rằng, nó chỉ là giải pháp tốt nhất mà họ biết ở thời điểm hiện tại. Filum không tuyển những kỹ sư chỉ để bảo trì một hệ thống mà tuyển những người có khả năng học hỏi và sẵn sàng tạo ra một hệ thống mới tốt hơn để thay thế chính sản phẩm hiện tại.

“Chúng tôi phải sẵn sàng làm cho sản phẩm của mình trở nên lỗi thời trước khi đối thủ làm điều đó”, anh Viển chia sẻ.

Xây hệ sinh thái sống trong thế giới vạn biến

Theo CEO Filum, AI là hiện thân của vạn biến vì nó là một công nghệ có khả năng tự học hỏi và tiến hóa. Thách thức lớn nhất đối với các nhà lãnh đạo không chỉ là tìm cách ứng dụng AI mà là làm thế nào để xây dựng một tổ chức có thể cùng tiến hóa với AI.

Một cỗ máy doanh nghiệp phân cấp, cứng nhắc không thể khai thác được sức mạnh của một công nghệ linh hoạt và phi tuyến tính.

Nghịch lý lớn nhất của kỷ nguyên AI là nó buộc doanh nghiệp phải trở nên "người" hơn. Khi máy móc đảm nhận việc phân tích, tính toán và tối ưu hóa, giá trị của con người sẽ dịch chuyển về những năng lực mà AI chưa thể chạm tới. Đó là sự sáng tạo đột phá, tư duy phản biện sâu sắc, trí tuệ cảm xúc, và đặc biệt là khả năng đưa ra những phán quyết đạo đức phức tạp.

“Ứng vạn biến với AI không có nghĩa là biến con người thành máy móc mà là giải phóng con người để họ có thể làm những công việc mà chỉ con người mới làm được”, anh Viển nhấn mạnh.

Trong thế giới vạn biến, nhà sáng lập Filum và cộng sự lựa chọn xây dựng tổ chức của mình như một hệ sinh thái sống, trong đó, người lãnh đạo đóng vai trò làm vườn.

Người làm vườn không bắt cái cây phải mọc theo ý mình. Với ba nhiệm vụ chính, họ tạo ra những điều kiện tốt nhất để cái cây tự vươn lên mạnh mẽ nhất.

Một là tạo ra lớp đất màu mỡ của sự an toàn tâm lý. Trong khu vườn của Filum, mọi người phải cảm thấy an toàn để đưa ra một ý tưởng điên rồ, để chất vấn một quyết định của cấp trên, và quan trọng nhất là để thất bại một cách thông minh mà không sợ bị trừng phạt.

“Thất bại không phải là đối nghịch của thành công, nó là một phần không thể thiếu của quá trình ứng vạn biến", anh Viển nói.

Hai là cung cấp "ánh nắng" của sự minh bạch và mục tiêu chung. Ban lãnh đạo Filum đảm bảo mọi thành viên, từ kỹ sư đến nhân viên kinh doanh, đều hiểu sâu sắc về cái bất biến - sứ mệnh và chiến lược của công ty. Khi mục tiêu chung đã rõ ràng, việc quản lý vi mô từng hành động không còn cần thiết.

Ba là trao cho nhân sự không gian của sự tự chủ. Thay vì yêu cầu xây tính năng X, họ yêu cầu nhân sự tìm cách giảm 20% thời gian phản hồi cho khách hàng. Câu trả lời có thể là tính năng X, Y, Z hoặc một sự thay đổi về quy trình. Việc trao quyền và tin tưởng này giải phóng nguồn năng lượng sáng tạo khổng lồ.

Theo anh Viển, cách tiếp cận này là sự thể hiện cao nhất của giá trị thấu cảm ngay trong nội bộ.

“Làm sao chúng ta có thể yêu cầu nhân viên thấu cảm với khách hàng nếu chính tổ chức lại không thấu cảm với họ? Những người gần gũi nhất với vấn đề, với khách hàng chính là những người có khả năng đưa ra giải pháp tốt nhất. Vai trò của lãnh đạo là dọn đường và trao quyền cho họ”, anh Viển nói.

Bộ rễ "bất biến" (sứ mệnh, giá trị) cắm sâu vào lòng đất, hút dưỡng chất và tạo ra sự vững chãi không thể lay chuyển. Tán lá và cành cây "ứng vạn biến" (sản phẩm, chiến lược, con người) thì vươn ra, linh hoạt đón nắng, uốn mình theo gió, thậm chí chấp nhận rụng lá vào mùa đông để tái sinh mạnh mẽ hơn vào mùa xuân. Người lãnh đạo như thân cây, là cầu nối vững chắc giữa hai phần đó, đảm bảo dòng chảy của nhựa sống và giữ cho toàn bộ cái cây được hợp nhất và vững vàng từ bên trong.

Với đồng sáng lập Filum, có một điều sẽ không thay đổi trong một thế giới ngày càng biến động chính là nhu cầu được thấu hiểu. Cũng như cái cây cần rễ để bám sâu trong đất, Filum chọn giữ chắc điều bất biến ấy để vững vàng giữa cơn sóng AI và những cơn sóng không ngừng cuộn trào khác trong tương lai.