Chủ tịch Giovanni: Từ ‘tiên phong ngược lối’ tới khát vọng chia sẻ và dẫn dắt

Sở hữu lợi thế về chi phí sản xuất rẻ, nguồn nhân lực dồi dào, ngành dệt may và da giày đã trở thành mũi nhọn xuất khẩu của nền kinh tế Việt Nam, tạo động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng cũng như giải quyết công ăn việc làm và an sinh xã hội.

Tuy nhiên, thực tế của nhiều năm nay là ngành dệt may, da giày vẫn chủ yếu tập trung vào sản xuất, gia công cho các thương hiệu lớn của nước ngoài, nhận phần giá trị ở vùng trũng của “đường cong nụ cười”.

Nhận thức được điều này từ cách đây gần 20 năm, doanh nhân Nguyễn Trọng Phi, Chủ tịch Giovanni đã quyết định chọn con đường hoàn toàn khác biệt: làm chủ chuỗi giá trị và xây dựng thương hiệu thời trang cao cấp của Việt Nam.

Hành trình tiên phong mở lối cho ngành công nghiệp thời trang sáng tạo, đi ngược với xu thế chung của ngành dệt may, da giày thời điểm đó, cùng những thông điệp và kỳ vọng cho Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, được ông Phi chia sẻ với TheLEADER trong câu chuyện nhân Ngày doanh nhân Việt Nam 13/10.

Câu chuyện khởi nghiệp của Giovanni thực sự truyền cảm hứng cho ngành thời trang và cộng đồng khởi nghiệp. Để bắt đầu hành trình đó, điều gì đã truyền cảm hứng cho ông?

Chủ tịch Giovanni Nguyễn Trọng Phi: Việt Nam là một quốc gia có nền văn hóa rất đa dạng. Trong đó, văn hóa thời trang phát triển từ sớm, với sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ thời trang Pháp. Từ thời Pháp thuộc, sinh viên đi học đã mặc rất đẹp, mặc complet, đi giày tây.

Đến khi Việt Nam giành được độc lập và sau đó là thời kỳ Đổi mới, ngành dệt may, da giày đã rất phát triển, đưa Việt Nam trở thành vùng sản xuất/gia công thời trang lớn nhất khu vực, trên thế giới chỉ đứng sau “đại công xưởng” Trung Quốc.

Tuy nhiên, chúng ta chủ yếu chỉ làm gia công. Đến những năm 2000, ngành thời trang và bán lẻ thời trang bắt đầu xuất hiện nhưng Việt Nam vẫn chưa có thương hiệu thời trang cao cấp.

Một số nhà sản xuất dệt may, da giày lớn bắt đầu làm thương hiệu nhưng dường như không quá chú trọng. Họ lấy tên nhà máy làm tên thương hiệu, với mong muốn dùng thị trường trong nước để giải quyết nguyên liệu tồn kho, còn nguồn thu chính vẫn đến từ gia công cho nước ngoài.

Những trường hợp như vậy khó thành công vì mỗi nhà máy thường chỉ sản xuất một vài loại sản phẩm, ví dụ như quần tây với áo sơ mi và suit. Trong khi đó, thương hiệu thời trang đòi hỏi rất nhiều sản phẩm, từ quần áo cho đến giày dép, túi xách, dây lưng, ví da. Quần hay áo cũng cần nhiều loại, áo da, áo nỉ, áo len, áo sơ mi, áo phông, quần tây, quần jeans...

Tức là, việc làm thương hiệu, theo tôi, cần phải được thực hiện bởi các công ty thương mại, có đủ khả năng làm chủ chuỗi cung ứng.

Nhìn ra những điều đó, tôi khao khát Việt Nam có một thương hiệu thời trang riêng và phải là thương hiệu cao cấp. Đó chính là khởi nguồn của Giovanni.

Quyết định được đưa ra, tất cả đều nói đó là điều phi thực tế bởi việc đó thực sự quá khó. Khó đầu tiên là Việt Nam chưa có ai làm thương hiệu thời trang cao cấp. Ngành dệt may, da giày rất phát triển nhưng ngành nguyên phụ liệu chưa phát triển, lại không có các nhà máy gia công phù hợp cho phân khúc cao cấp.

Giải thích thế này, thời trang cao cấp cần đươc sản xuất ở các đơn vị quy mô nhỏ, bán thủ công, tầm 200 – 300 nhân công đổ lại để tạo ra được sự tỉ mỉ đến từng đường kim mũi chỉ. Trong khi đó, nếu tập trung vào gia công, Việt Nam chỉ có các nhà sản xuất, gia công ở quy mô lớn.

Thời gần 20 năm trước, nước ngoài họ đến Việt Nam thuê gia công, còn hiếm có ai, hoặc chắc là chỉ một mình tôi là sang Ý đặt gia công sản phẩm cho mình.

Ông Nguyễn Trọng Phi

- Chủ tịch Giovanni

Cái khó thứ hai là người Việt sau nhiều năm trải qua khó khăn từ thời bao cấp, đến khi Đổi mới, niềm tin cũng phần nào bị xói mòn bởi một số kẻ làm ăn chộp giật. Từ đó, một bộ phận không nhỏ người dân mang tâm lý sính ngoại, ưu tiên dùng hàng ngoại, khó bỏ số tiền lớn để mua sản phẩm cao cấp lại mang thương hiệu Việt Nam.

Hành trình tiên phong làm thương hiệu cũng là hành trình Giovanni “đi ngược dòng”, bởi tôi không làm gia công mà tập trung làm chủ chuỗi sản xuất, cả dệt may và da giày. Tôi đi sâu vào tìm hiểu chuỗi giá trị, học tập mô hình sản xuất cao cấp bán thủ công của Ý, qua đó tự chủ các sản phẩm cơ bản, còn đâu thì dựa vào chuỗi để sản xuất.

Thời gần 20 năm trước, nước ngoài họ đến Việt Nam thuê gia công, còn hiếm có ai như Giovanni 'đi ngược' sang Ý đặt gia công sản phẩm.

Gần chục năm sau, khi hàng của Giovanni đang được đặt gia công ở khắp nơi, Ý, Thái Lan, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ… tôi quyết định thành lập xưởng sản xuất ở Việt Nam.

Quyết định này lại vấp phải nhiều sự nghi ngờ bởi sản phẩm Giovanni là hàng cao cấp, giá bán ko thấp. Nhiều người nghĩ rằng, hàng “made in Việt Nam” không bán với giá đó được.

Tuy nhiên, tôi tin rằng khách hàng mua thương hiệu chứ không mua xuất xứ. Tôi càng tin rằng Việt Nam đủ khả năng sản xuất được hàng cao cấp, vì trình độ sản xuất của chúng ta không kém nước ngoài, đặc biệt tay nghề của thợ thủ công Việt Nam trong đó có Giovanni đã đạt đến độ tinh xảo.

Quan trọng hơn, Giovanni làm chủ được chuỗi cung ứng, làm chủ được chất lượng. Đưa sản xuất về trong nước là cách chúng tôi sử dụng thương hiệu mình gây dựng được để tạo tác động lan tỏa, kéo chuỗi sản xuất đi lên.

Khó khăn, thách thức là vậy, có khi nào ông nghĩ đến chuyện dừng bước, chuyển sang một hướng khác dễ đi hơn?

Ông Nguyễn Trọng Phi: Doanh nghiệp nào cũng sẽ trải qua những lúc thăng trầm, có khi phát triển thuận lợi nhưng cũng có thời điểm gặp khó do thị trường, do tài chính hay nhiều lý do khác.

Hành trình của tôi rất khó khăn, bởi đã tiên phong lại còn đi ngược dòng. Thú thực, nhiều lúc tôi cũng nghĩ đến việc đổi nghề, chọn cái gì dễ hơn để làm.

Tuy nhiên, chính việc tiên phong, đi đầu đã khiến tôi nghĩ lại. Đã tiên phong là phải có trách nhiệm, phải tin vào sứ mệnh của mình, không thể bỏ cuộc được.

Tiên phong và kiên định trên con đường mình chọn dẫu khó khăn, trắc trở, đó có phải bản lĩnh làm nên một người doanh nhân, khác với một thương nhân, thưa ông?

Ông Nguyễn Trọng Phi: Tôi tin rằng, doanh nhân phải là người dẫn đầu, dám đương đầu với thách thức. Họ phải có ý tưởng, tạo ra giá trị không chỉ cho bản thân mà còn cho xã hội, cho đất nước, khác với một thương nhân chỉ mua đi bán lại với mục đích kiếm lợi nhuận chênh lệch.

Doanh nhân cần xây dựng được nền tảng phát triển một cách bền vững. Với tôi, nền tảng đó là thương hiệu.

Việt Nam cần nhiều thương hiệu ở nhiều ngành nghề. Thương hiệu tạo ra năng lực cạnh tranh, tạo điều kiện kéo cả chuỗi sản xuất trong ngành cùng phát triển. Nếu mỗi ngành có một thương hiệu, chuỗi sản xuất của cả nước sẽ được củng cố, không chỉ phục vụ xuất khẩu mà còn giành lại thị phần trong nước, giúp người dân được sử dụng hàng hóa, dịch vụ của chính người Việt với chất lượng cao và giá hợp lý.

Vậy còn bản thân thương hiệu Giovanni, để vượt qua hành trình đầy sóng gió, liệu những giá trị nào luôn được tâm niệm và giữ vững?

Ông Nguyễn Trọng Phi: Giá trị của Giovanni, trước tiên là tính tiên phong: Tiên phong khai phá con đường mới, tiên phong trong sáng tạo sản phẩm.

Tiếp đó là kinh doanh tử tế. Tức là mình dành tất cả những gì tinh hoa nhất để đưa vào sản phẩm, tạo ra sản phẩm phù hợp với người tiêu dùng về cả giá cả và chất lượng, kiên quyết không làm ăn theo lối chộp giật, thời vụ. Mình tạo ra sản phẩm có giá trị được thị trường thừa nhận, không lừa dối khách hàng.

Thực tế, sản xuất hàng thời trang ở phân khúc cao cấp rất khó khăn, đặc biệt trong việc đảm bảo đồng bộ về chất lượng. Quá trình sản xuất, kinh doanh, chúng tôi không tránh khỏi có những sơ suất, sản phẩm chưa đạt chất lượng.

Tuy nhiên, thay vì che dấu khuyết điểm, chúng tôi lựa chọn thẳng thắn và cầu thị, thừa nhận lỗi sai và sẵn sàng đổi trả xử lý cho khách. Thời buổi kinh tế thị trường, khách hàng là trung tâm, nếu làm ăn chộp giật, chỉ chăm chăm kiếm lợi nhanh thì khó mà thành công, khó mà tồn tại được.

Với triết lý kinh doanh đó, tôi đặt mục tiêu trong tương lai Giovanni sẽ trở thành một công ty sáng tạo.

Vừa rồi, Chính phủ có ban hành chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, với quyết định dành 350.000 tỷ đồng chấn hưng văn hóa. Thực chất, ngành công nghiệp văn hóa cần được hiểu cặn kẽ hơn, chính là công nghiệp sáng tạo.

Ngành công nghiệp sáng tạo là một hệ sinh thái tổng hợp, bao gồm nhiều lĩnh vực gắn liền với trí tuệ, bản sắc và năng lực thẩm mỹ của con người. Không chỉ có phim ảnh, âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, văn học, sách truyện, mà còn bao gồm thiết kế, kiến trúc, quảng cáo, truyền thông, thời trang, thủ công mỹ nghệ, ẩm thực, trò chơi điện tử, công nghệ nội dung số, du lịch văn hóa và nhiều loại hình biểu đạt khác.

Đây là ngành tạo ra giá trị gia tăng cao dựa trên sáng tạo, tri thức và bản quyền, chứ không chỉ dựa vào tài nguyên hay lao động giá rẻ. Khi phát triển đúng hướng, công nghiệp sáng tạo sẽ trở thành động lực văn hóa – kinh tế mới, giúp Việt Nam xuất khẩu bản sắc và tri thức, thay vì chỉ xuất khẩu hàng hóa vật chất.

Nhìn ra thế giới, chúng ta thấy Hàn Quốc là một ví dụ điển hình: họ đã đưa âm nhạc (K-pop), phim ảnh, thời trang, mỹ phẩm, ẩm thực trở thành công cụ ngoại giao văn hóa và kinh tế mềm, giúp định vị hình ảnh quốc gia. Nhật Bản cũng làm được điều tương tự với anime, manga, thiết kế và nghệ thuật đương đại.

Với Việt Nam, nếu phát triển đúng hướng, công nghiệp sáng tạo sẽ trở thành “ngành công nghiệp của tương lai” – nơi kết tinh giữa văn hóa truyền thống, công nghệ hiện đại và tư duy toàn cầu, mở ra con đường để hàng hóa, thương hiệu và giá trị Việt Nam lan tỏa ra thế giới bằng nhiều hình thức khác nhau: từ thời trang, ẩm thực, phim ảnh, đến sản phẩm thiết kế, kiến trúc hay nghệ thuật số.

Đó cũng chính là lý do tôi luôn tin rằng thời trang là một phần không thể tách rời của công nghiệp sáng tạo. Bởi qua từng đường cắt, từng chất liệu, từng câu chuyện thương hiệu, chúng ta không chỉ bán sản phẩm, mà đang kể câu chuyện về văn hóa Việt Nam trong một ngôn ngữ toàn cầu.

Đó chính là nền tảng để các thương hiệu Việt phát triển, thuận lợi hơn trên hành trình chinh phục thị trường quốc tế. Nước ngoài họ chứng kiến những sản phẩm sáng tạo của Việt Nam, qua đó yêu thích Việt Nam và sẵn sàng mua hàng mang thương hiệu Việt.

Tất nhiên, ngành công nghiệp sáng tạo, công nghiệp văn hóa cần một chặng đường dài, cần nhiều giải pháp để phát triển, từ giáo dục đào tạo thế hệ trẻ, cho đến các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp. Tuy nhiên, tôi đặt mục tiêu Giovanni sẽ trở thành công ty sáng tạo và sẽ đầu tư nhiều vào sáng tạo.

Doanh nhân bước vào Kỷ nguyên mới

Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 68, xác định “kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất”. Là một doanh nhân nhiều năm kinh nghiệm, đã từng “trầy da tróc vảy” trên thương trường, ông đánh giá thế nào về tư duy, quan điểm mới đối với kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị?

Ông Nguyễn Trọng Phi: Trước đây, chúng ta tập trung phát triển các doanh nghiệp nhà nước và các tập đoàn lớn để dẫn dắt nền kinh tế, vô tình chưa chú trọng đến nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Thực chất, chính các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ lại đang tiên phong trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực. Với Nghị quyết 68, có thể thấy Nhà nước đã nhìn nhận đúng vai trò của cộng đồng doanh nghiệp và xác định cần phải nuôi dưỡng doanh nghiệp tiên phong ở mọi lĩnh vực, qua đó tạo tác động lan tỏa, dẫn dắt cộng đồng doanh nghiệp và cả nền kinh tế cùng phát triển.

Trải qua gần 20 năm kinh doanh với Giovanni, tôi chứng kiến rất nhiều bất cập về chính sách đối với doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Chẳng hạn như về tiếp cận đất đai, việc thuê đất sản xuất ở các khu công nghiệp gần như là không thể với doanh nghiệp nhỏ vì giá quá cao, 40 – 50USD/m2, thậm chí lên đến cả 100USD/m2. Trong khi đó, người dân có sẵn đất hoặc thuê đất thương mại 50 năm lại không được phép sử dụng để sản xuất.

Rồi việc sản xuất kinh doanh cũng vướng phải nhiều hình thức thanh, kiểm tra, làm nhiều loại giấy phép. Chính bản thân Giovanni, do vướng phải vấn đề liên quan đến giấy phép, đã phải rời nhà máy sản xuất từ Hà Nội sang Vĩnh Phúc (nay là tỉnh Phú Thọ), tiêu tốn nhiều chi phí và thời gian.

Sản xuất kinh doanh bị làm khó chính là tiền đề khiến nguồn lực xã hội đổ dồn vào các kênh tài sản như vàng, đất đai, ngoại tệ, vì làm sản xuất vất vả quá. Tiền đọng trong các kênh tài sản không giúp tạo ra thêm giá trị. Tiền phải đổ vào sản xuất, vào sáng tạo, tạo sản phẩm, tạo thương hiệu để bán trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài, đất nước mới phát triển bền vững được.

Doanh nhân là những người gánh trên vai cả khát vọng của bản thân lẫn trách nhiệm với đất nước

Ông Nguyễn Trọng Phi

- Chủ tịch Giovanni

Muốn làm được điều này, hành lang pháp lý cần phải đi trước. Do đó, Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật cần phải đi trước, phối hợp với tinh thần của Nghị quyết 68, qua đó tạo ra những thay đổi mang tính căn cơ, căn bản cho khu vực kinh tế tư nhân.

Tất nhiên, mọi thứ không thể thay đổi một sớm một chiều. Tuy nhiên, với sự quyết tâm mạnh mẽ, tôi tin rằng từ năm 2027 trở đi, mọi thứ sẽ rất khác, sẽ có thêm những chính sách đúng và trúng, những cơ chế tinh giản, thực sự khuyến khích và tạo ra động lực cho kinh tế tư nhân phát triển.

Nhân đây, tôi cũng muốn gửi lời tri ân đến lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ, từ những vị lãnh đạo trước đây như cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Võ Hồng Phúc, cho tới các vị lãnh đạo hiện tại, và cả các tổ chức, chuyên gia như bác Võ Trí Thành, cô Phạm Chi Lan, VCCI hay nhiều hiệp hội doanh nghiệp, nhiều chuyên gia kinh tế khác. Nghị quyết 68 là kết quả của sự nỗ lực nghiên cứu, đổi mới, sự đấu tranh không mệt mỏi của họ.

Những cơ hội mới mở ra cho doanh nghiệp tư nhân sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiến vào Kỷ nguyên mới. Ông có nhắn gửi gì tới cộng đồng doanh nhân, đặc biệt là thế hệ doanh nhân trẻ, doanh nhân khởi nghiệp?

Ông Nguyễn Trọng Phi: Tôi luôn tin rằng doanh nhân là những người gánh trên vai cả khát vọng của bản thân lẫn trách nhiệm với đất nước. Với thế hệ trẻ hôm nay, tôi mong các bạn dám nghĩ, dám làm, dám dấn thân, không chỉ để khẳng định mình mà còn để góp phần tạo nên diện mạo mới của kinh tế Việt Nam – nơi doanh nghiệp Việt phát triển cùng sự lớn mạnh của quốc gia.

Với thế hệ chúng tôi, điều quan trọng hơn cả là phải biết chia sẻ và dẫn dắt – chia sẻ kinh nghiệm, kết nối nguồn lực, mở đường cho thế hệ kế tiếp. Tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ những bạn trẻ từng gắn bó với Giovanni khởi nghiệp: từ việc tìm nguồn nguyên liệu, chọn đối tác sản xuất, đến cách xây dựng bản sắc thương hiệu. Nhiều người trong số họ nay đã có xưởng riêng, thương hiệu riêng – và đó là điều khiến tôi tự hào nhất.

Người Việt chúng ta rất giỏi, rất sáng tạo, nhưng đôi khi chưa đủ gắn kết để tạo thành sức mạnh tổng hợp. Nhiều doanh nghiệp còn ngại chia sẻ, sợ mất lợi thế. Nhưng thực tế, chỉ khi biết chia sẻ, chúng ta mới tạo ra hệ sinh thái; chỉ khi cùng nhau, chúng ta mới thật sự lớn.

Tinh thần hợp lực ấy có thể bắt đầu từ những điều rất giản dị: tin và dùng hàng Việt chất lượng cao. Nếu hàng Việt tốt, hãy chọn hàng Việt. Nếu xe điện do người Việt làm ra đạt chuẩn về công nghệ, an toàn và trải nghiệm, hãy mạnh dạn lái xe Việt trên con đường Việt – đó không chỉ là sự lựa chọn tiêu dùng, lựa chọn phương tiện, còn là một tuyên ngôn về niềm tin, về bản lĩnh và niềm tự hào dân tộc, đó là hành trình tin vào trí tuệ và tương lai của người Việt.”

“Mỗi doanh nghiệp, mỗi người tiêu dùng, mỗi lựa chọn dù nhỏ nhất – khi cùng hướng về giá trị Việt – sẽ cộng hưởng thành một sức mạnh to lớn, đưa thương hiệu Việt vươn ra thế giới.”

Tôi tin rằng đoàn kết từ những điều nhỏ bé ấy, một quyết định, một niềm tin, một cái bắt tay, sẽ tạo nên nền tảng vững chắc cho cộng đồng doanh nghiệp Việt cùng trưởng thành, để đội ngũ doanh nhân thực hiện được khát vọng dựng xây đất nước, bước vào Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!