Chân dung người lao động kiểu mới

Trong thời đại ngày nay, thay đổi nhân sự do nghỉ việc để đầu quân cho công ty khác, trở thành một trong nhiều vấn đề thời sự nổi cộm trong các tổ chức. Thế hệ lao động trẻ trở nên thiếu tính ổn định? Do họ nổi loạn, hay còn lý do nào sâu xa hơn mà những người lãnh đạo chưa biết đến?

Trong quá khứ, người lao động không nghĩ đến việc rời công ty trước khi nghỉ hưu, mà họ gắn bó cả cuộc đời với tổ chức. Họ có thể dành trọn tâm huyết làm việc cho công ty đó từ 40-50 năm và khá trung thành.

Làm thế nào dẫn đến sự thay đổi này? Vì sao các nhà tuyển dụng ngày càng thấy khó khăn hơn để có thể giữ chân nhân viên?

Điều gì đang diễn ra trong xã hội hiện tại? Ngay cả những công ty đa quốc gia cũng gặp phải trở ngại trong việc tuyển dụng những người quản lý hàng đầu, cũng như việc này dẫn đến khó khăn trong việc tạo lập sự ổn định và thành công lâu dài cho tập đoàn. Vì sao và vì sao? Giải pháp nào cho vấn đề mang tính “dịch bệnh” toàn cầu này?

Tại nhiều tập đoàn, việc giữ cho nhân viên cảm thấy hạnh phúc và năng suất làm việc ổn định đã bắt đầu trở thành vấn đề rất nhạy cảm.

Thách thức chúng ta đang gặp ngay lúc này đây không phải chỉ riêng của Việt Nam và Châu Á, mà đó đã trở thành vấn đề toàn cầu, mọi quốc gia và mọi khu vực trên thế giới đều phải đối mặt. Nhiều tập đoàn còn chưa hiểu đến khái niệm thế hệ Millenials, thế hệ Y, thế hệ người lao động mới.

Chúng ta cần nhận thức được rằng, cách thức cũ vận hành doanh nghiệp đã “quá lỗi thời”. Các nhà lãnh đạo cần sẵn sàng và thích nghi, khi mà mọi thứ đang diễn ra với tốc độ khá nhanh. 

Họ cần phải hiểu những gì đang xảy ra xung quanh để đưa ra quyết định và định hướng đúng đắn cho tập đoàn, tổ chức. Thật dễ dàng tìm thấy ngày càng nhiều vụ bê bối dù nhỏ hay một vấn đề nào đó nhanh chóng được lan truyền trên internet, làm rúng động cả xã hội và danh tiếng tổ chức. Đâu là giải pháp hòa bình?

Đúng vậy, đạo đức trong kinh doanh cùng với EQ, đây chính là nhu cầu của trí tuệ cảm xúc và là hình mẫu để trở thành một Nhà lãnh đạo trí tuệ và nhân ái.

Tôi đang giải thích những gì đang diễn ra hiện nay về chân dung của người lao động mới.

Thực tế đầu tiên: Cuộc sống xoay quanh những thay đổi, cuộc sống là sự tiến hóa

Một doanh nghiệp - cũng như chính cuộc sống, luôn biến đổi, luôn đổi mới. Các nhà lãnh đạo cần hiểu rõ để thích nghi trong thế kỷ 21, trong những thực tế ảo và hiện thực đa chiều mà thế hệ lao động mới đang hướng đến.

Thực tế ảo và hiện thực đa chiều chính là thế giới của trí tuệ cảm xúc, của khả năng nhạy cảm, của những tìm tòi và cải tiến không ngừng, của những đổi mới; hay đôi khi còn là những nhu cầu thái quá và mong muốn thoải mãn bằng sự khen ngợi và ban thưởng.

Điều gì đang thực sự thay đổi trong suy nghĩ? Khi bạn chơi trò chơi điện tử hơn 20 đến 30 tiếng mỗi tuần trong suốt 15 đến 20 năm cuộc đời, sử dụng điện thoại thông minh hàng giờ mỗi ngày để liên lạc bạn bè, rồi lướt Facebook, Instagram, và cũng sử dụng điện thoại để đặt hàng mọi thứ trên Internet. Bạn trở thành một nhà vô địch bất bại, bạn luôn muốn "NHANH CHÓNG và TỐC ĐỘ", và trở thành một chiến binh đấu tranh cho nhu cầu cá nhân. Bạn lúc nào cũng muốn sống như một VIP. Bạn sống trong một thế giới khác, một thế giới đa chiều theo đúng ý mình, của những thứ có thể tiếp cận ngay khi cần và ít phải tốn công sức nhất.

Bạn, khi đó đã phát triển một trí não khác biệt bằng cách sống và suy nghĩ này. Một bộ não vô cùng nhạy cảm với những thứ bạn thích và không thích. Càng sống giữa thích và không thích, bạn càng muốn tiếp cận những “cảm giác” mới chứ không chọn cách thay đổi bản thân mình.

Thực tế thứ hai: Internet tạo ra chân dung mới - chúng ta là ai một thế hệ "like"

Là thế hệ mới - thế hệ lớn lên trong thế giới công nghệ của thế kỷ 21, bạn có những lối suy nghĩ rất khác biệt. Cách bạn suy nghĩ giống như bản chất của một công ty khởi nghiệp với tầm nhìn. Bạn bắt đầu điều gì đó là để kết nối với bạn bè; bạn không muốn tạo sự phân cấp trong công ty, vì đó mang đến sự chèn ép hay áp lực, phải làm việc ngày qua ngày cùng các mối quan hệ thiếu tôn trọng lẫn nhau. Bạn muốn được công nhận, muốn tự làm chủ cuộc sống và được làm việc với các thủ lĩnh.

Mọi chuyện đang theo chiều hướng tốt? Vừa đúng, vừa không đúng…

Đây là chiều hướng tốt. Bởi vì, bạn trở nên siêu thông minh, nhanh nhạy, cảm hứng và sáng tạo. Chiều ngược lại là, bạn cũng dần trở nên ích kỷ luôn tập trung vào chính mình. Bạn chỉ nghĩ cách để thành công nhanh chóng, quyết định mang tính ngắn hạn, bạn lười biếng trong công việc, dễ mất đi sự tôn trọng với người khác ngay lập tức.

Công nghệ rất tuyệt vời, nhưng đồng thời công nghệ đã tạo ra những con người dùng nhiều IQ hơn EQ trong mọi lựa chọn. Công nghệ đã dựng lên một xã hội siêu vật chất và quên đi sự cảm thông, lòng trắc ẩn và những cảm xúc chân thật. Hãy hình dung, một số nước ở Châu Á, những người trẻ từ 30-35 tuổi cần phải đi học những lớp dạy về hẹn hò để sau đó tiến tới hôn nhân, vì hẹn hò là thứ khó khăn nhất với họ. Dù có bằng kỹ sư, dù là bác sĩ,..., họ vẫn không thể nói chuyện giữa người với người bằng trái tim mình. Thậm chí, đôi lúc họ như một người máy, nhắn tin và kiểm tra Instagram giữa đêm chỉ để xem mình có nhận thêm “like” nào không.

Nhiều người đã đánh mất bản năng tự nhiên để kết nối với người khác vì họ chỉ kết nối một cách hời hợt và vì lợi ích vật chất. Đây chính là những hệ quả do thực tế ảo, cùng việc sử dụng Internet và chơi điện tử quá nhiều gây ra trong một thế giới đầy tính vật chất; khi con người không sử dụng mọi thứ đúng cách, ở mức độ tích cực và trong vật chất thừa mứa. Cảm xúc lúc ấy được đưa ra từ não chứ không phải từ trái tim. Bạn nghĩ mình biết tất cả mọi thứ, nhưng đồng thời, bạn không biết thực hiện điều đó bằng trái tim.

Làm thế nào chúng ta có thể đảo ngược mô thức này để hướng về lợi ích của công ty, xã hội và tạo ra môi trường làm việc tuyệt vời, từ đó đạt được hạnh phúc và thành công ở mọi cấp độ?

Trước tiên, chúng ta cần chấp nhận và hiểu rằng, một số đông thuộc các thế hệ người lao động mới này đã mất đi trạng thái cân bằng và đã bỏ lỡ một thứ rất quý giá trong sự phát triển của họ: Tình yêu và cảm xúc, giá trị và nguyên tắc. Thực tế, họ đang tìm kiếm sự chấp thuận, để nhận được lời khen bằng cách tìm kiếm số lượt “likes" trên Facebook và Instagram. Họ đang tìm kiếm sự chú ý thực sự, tình yêu đích thực mà họ đã thiếu vắng trong ký ức từ thời thơ ấu.

Bạn (với tư cách là một nhà lãnh đạo, bạn giống như cha mẹ của họ) muốn giúp đỡ và kết nối với họ? Kết nối với họ thông qua việc học để cung cấp cho họ lượt “likes” khi họ làm tốt vì chính đó là cái họ đang tìm kiếm: sự đề cao.

Thực tại thứ ba: Gia đình - Cội nguồn của vạn vật

Thế hệ lao động mới, thế hệ trẻ hay còn được gọi là thế hệ Millenials, thế hệ Y được sinh ra và nuôi dưỡng khác với chúng ta, những thế hệ đã trên 50 tuổi. Những bạn trẻ sinh ra trong thế hệ Y này sống trong một mái nhà nhưng không phải là mái ấm, bởi nơi đó thiếu đi tình thương, thiếu những lời ngợi khen, đơn giản bởi vì cha mẹ của họ sống quá thiên về vật chất. 

Chính vì không được nhận sự quan tâm đầy đủ từ gia đình, các bạn trẻ thông qua các hệ thống thực tế ảo, trò chơi điện tử, các video ca nhạc, TV, radio, thời trang, phương tiện công nghệ cao như điện thoại thông minh, máy vi tính, và trong các mối quan hệ ảo,... để bù đắp những thiếu thốn từ gia đình. Mối quan hệ này được hình thành từ bên ngoài xã hội, không thuộc về gia đình, nhưng tạo cảm giác cho các bạn trẻ là mình thuộc về một xã hội chung. 

Dù vậy, cảm giác này chỉ được xây dựng dựa trên xu hướng ảo. Công nghệ và Internet được coi là cứu cánh với các bạn trẻ, và đồng thời phát triển con người cả về tâm trí và suy nghĩ. Đổi lại, họ sẽ không hòa nhập được với môi trường xung quanh, bởi vì trong thế giới ảo, gia đình là bạn và không phải một ai khác. Ngay khi ai đó không thích bạn, bạn sẽ loại bỏ người đó; bạn không biết cách hàn gắn và hiểu rằng cốt lõi mối quan hệ đó là sự sâu sắc và giao tiếp.

Các vấn đề xuất phát chính từ bậc phụ huynh. Gia đình là hình thái tiến hóa chính của xã hội. Cùng với sự phát triển vượt bậc của xã hội, Internet, mọi người đã trở nên quá bận rộn với Facebook, với chiếc điện thoại cá nhân của họ. Gia đình, xã hội dường như tập trung nhiều vào cơm áo gạo tiền, phải trở nên giàu có để thoát khỏi nghèo đói, để đạt được thành công bằng mọi giá, đã tạo ra một tâm lý siêu thực dụng cho nhân loại và bỏ quên ý nghĩa thực sự của lòng vị tha. Trong thế giới siêu vật chất này, trẻ em đã được chu cấp vật chất đầy đủ nhưng không nhận được sự quan tâm, tình yêu và lời khen từ chân thành từ cha mẹ. 

Và điều này thậm chí nhen nhóm từ thế hệ trước trước, khi mà cha mẹ, ông bà của họ trải qua các cuộc chiến, quá trình làm việc khó nhọc làm họ trở nên cứng rắn, cứng nhắc trong giáo dục. Kết quả là, thế hệ sau bị áp lực làm việc và đạt được thành công bằng mọi giá. Điều này đã tạo ra một xã hội siêu vật chất, tạo ra sự trầm cảm trong giới trẻ. Đây là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp, khi họ phải để tâm đến sức khỏe tinh thần của nhân viên. Ngày càng nhiều ca trầm cảm trong xã hội ngày nay, kể cả khi họ có một mức lương cao, một vị trí đứng đầu trong công ty. 

Tất cả điều này xảy ra vì họ thiếu vắng sự quan tâm, tình cảm khi còn trẻ thơ. Các bậc phụ huynh đã cung cấp đầy đủ về vật chất, thức ăn, quần áo, giáo dục, nhưng họ lại không quan tâm đúng mực. Họ đã quá bận rộn nên không thể tạo ra mối quan hệ dựa trên sự đồng cảm và lòng trắc ẩn, với sự hiện hữu thật sự, tình yêu thương và những giá trị của việc giao tiếp.

Một điều đơn giản dễ hiểu là, tâm lý gia đình, môi trường, là nền tảng tạo ra xã hội tiếp theo. Nếu chúng ta có một cuộc chiến, thì thế hệ sắp tới sẽ là những người xây dựng. Nếu chúng ta chủ yếu sống trong nghèo khổ, trong một cấu trúc gia đình với tư duy vật chất, thì xã hội tiếp theo sẽ trở nên siêu thực dụng và ích kỷ hơn. Tìm ra sự cân bằng giữa xã hội và yêu thương gia đình là chìa khóa để giải quyết vấn đề này. Chúng ta cần vừa thành công vừa hạnh phúc chứ không phải chỉ một trong hai.

Công thức mới cho thành công và hạnh phúc: Một công ty là một gia đình

Trong quá khứ, nhà lãnh đạo được biết đến như là người đại diện cho quyền lực một cách cứng nhắc. Hệ thống phân cấp từng là quy tắc số một, bạn phải tuân theo các mệnh lệnh và luôn luôn tuân theo những gì phải làm, nếu không bạn sẽ bị sa thải hoặc bị loại khỏi nhóm hoặc xã hội. Nỗi sợ bị sa thải, bị sỉ nhục và buộc phải tuân theo các cấu trúc nghiêm ngặt được tạo nên bởi những người có xu hướng lạm dụng quyền lãnh đạo. Giờ đây, thế hệ nhân sự mới, bằng mọi giá, họ không muốn điều đó. 

Vì vậy, họ luôn tìm kiếm những cơ hội tốt hơn... muốn cải thiện chất lượng cuộc sống, không chỉ là tiền lương. Họ có thể dễ dàng rời khỏi công ty để làm công việc khác, bởi vì họ đang tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn, một cuộc sống chất lượng tại nơi làm việc, không chỉ là một cuộc sống dựa trên số lượng và năng suất.

Hiện nay, để có thể thích nghi và có những giải pháp cho việc tồn tại là thách thức lớn đối với các tập đoàn. Chúng tôi gọi đây là thời gian dành cho Giáo dục EQ. Chúng tôi cần thêm CEO mới, các nhà quản lý hàng đầu và các quan chức chính phủ có trí tuệ cảm xúc cao (EQ). Họ cần biết cách tạo ra một gia đình trong một tập đoàn và trong một quốc gia. Họ cần trở thành không chỉ là một ông chủ; nhưng đồng thời là người cha, người mẹ cho nhân viên, để nhân viên cảm thấy họ có thể thuộc về một điều gì đó lớn hơn chính họ.