Chìa khóa để du lịch Bình Thuận bứt phá sau 'giấc ngủ' hàng thập niên

Cùng với TP. HCM và Lâm Đồng, Bình Thuận là một cực trong tam giác động lực quan trọng thuộc chiến lược phát triển du lịch tại khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long.

Có thể nói, du lịch Bình Thuận bùng nổ từ sau sự kiện nhật thực toàn phần ngày 24/10/1995. Đến thời điểm năm 2005 khi du lịch Đà Nẵng còn chưa phát triển, du lịch Đà Lạt và Nha Trang chỉ mới chớm nở thì Bình Thuận đã được mệnh danh là “thủ đô resort” với khoảng 80 khu nghỉ dưỡng.

Những năm qua, du lịch Bình Thuận vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng đều và Chính phủ vẫn coi trọng vai trò, thế mạnh của tỉnh này về một trung tâm du lịch thể thao biển lớn nhất Đông Nam Á. Trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Mũi Né - Bình Thuận đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, Bình Thuận được định hướng trở thành trung tâm du lịch, thể thao biển mang tầm quốc gia và phấn đấu đến năm 2030, Khu du lịch quốc gia Mũi Né trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Cùng với sự đồng thuận, hỗ trợ của chính quyền địa phương cũng như nhờ lợi thế địa hình và khí hậu sẵn có, Bình Thuận đã dần khẳng định mình là số 1 của cả nước trong du lịch thể thao biển, đặc biệt kể từ khi Giải lướt ván buồm cúp thế giới PWA được tổ chức tại Mũi Né năm 2011 nhờ sự góp sức của “ông trùm thể thao biển” người Pháp Pascal Lefebver đã 20 năm gắn bó với mảnh đất Mũi Né.

Tuy nhiên không lâu sau thời điểm “vàng” năm 2005, du lịch Bình Thuận dần chững lại và bị bỏ xa trong suốt một thập kỷ. Khi Bình Thuận ngủ quên trên chiến thắng thì các địa phương khác như Đà Nẵng, Phú Quốc tăng tốc, cạnh tranh và hút khách. Đáng chú ý, từ khi có sân bay quốc tế, du lịch Phú Quốc phát triển mạnh mẽ trong khi Mũi Né bắt đầu chững lại và dần tụt hậu do thiếu sân bay.

Có thể nói, nếu sân bay ở Mũi Né được khởi công và khánh thành ngang với tiến độ ở Phú Quốc thì đến nay, Bình Thuận đã có thể ngang bằng với Phú Quốc về làn sóng đầu tư, và thậm chí có thể vượt lên. Vì trên thực tế, các khu nghỉ dưỡng ở Phú Quốc không giáp biển nhiều trong khi đường biển của Bình Thuận dài khoảng 192km đều có thể tận dụng làm du lịch, các khu nghỉ dưỡng, biệt thự đều giáp biển. Thế nhưng đến nay, việc nâng cấp sân bay từ cấp 4C lên cấp 4E với vai trò là sân bay dùng chung dân dụng và quân sự vẫn còn gặp khó.

Trong những ngày qua, ngành du lịch Việt đang chịu ảnh hưởng nặng nề do sự bùng phát của đại dịch do virus Covid-19 gây ra. Tuy nhiên ở Bình Thuận có khí hậu nắng ấm quanh năm, rất nhiều trong số hơn 200 khu nghỉ dưỡng từ ba sao trở lên vẫn “cháy” phòng, tất nhiên Bình Thuận vẫn thực hiện các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh, không thể chủ quan. Khách Trung Quốc đến Bình Thuận rất ít, chủ yếu là khách Nga, Tiệp Khắc, Thuỵ Điển, Pháp, Đức, Úc và Mỹ vốn rất mê Bình Thuận.

Có lẽ đây là thời điểm tỉnh Bình Thuận cần thực sự bừng tỉnh và lên dây cót sau một giấc ngủ dài để đưa du lịch của tỉnh phát triển xứng với tiềm năng và kỳ vọng.

Để đạt được các kỳ vọng về phát triển du lịch bền vững, tỉnh Bình Thuận cần có kế hoạch xây dựng các sản phẩm và dịch vụ du lịch đặc sắc hơn để thu hút các đối tượng du khách mục tiêu với những sáng kiến chủ đạo góp phần làm tăng thời gian lưu trú, mức độ chi tiêu và cũng như khả năng quay lại của du khách, đồng thời giúp phát huy quảng bá và gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương và các thang giá trị đặc sắc của tỉnh Bình Thuận. Điều này được thực hiện thông qua việc định hướng phát triển và quy hoạch kiến trúc các phân khu du lịch, đảm bảo hài hòa với cảnh quan xung quanh.

Thúc đẩy đầu tư thể thao biển và lễ hội

Ngành thể thao biển của Bình Thuận hiện đang dẫn đầu cả nước và hội tụ đủ điều kiện địa lý khí hậu trở thành trung tâm du lịch thể thao biển cấp quốc gia và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Hàng năm tỉnh đã tổ chức thành công giải Fun Cup lướt ván diều và ván buồm thu hút hàng nghìn vận động viên quốc tế, chủ yếu là các quốc gia phát triển như Nga, Đông Âu, Bắc Âu, Nhật Bản, Australia… 

Phát huy thế mạnh này dọc theo bờ biển trải dài hơn 190km có cơ hội mở ra những trung tâm mới về thể thao biển quốc tế, từ đó kéo theo làn sóng đầu tư khu nghỉ dưỡng quốc tế và dịch vụ nghỉ dưỡng kèm theo, giúp Bình Thuận giữ vững danh hiệu “thủ đô resort” của Việt Nam.

Tuy nhiên điểm yếu lâu nay trong việc quảng bá hình ảnh là công tác truyền thông về các môn thể thao biển còn yếu kém. Các đài truyền hình của trung ương hầu như còn ít quan tâm đến môn thể thao cao cấp và rất hấp dẫn này. Trong khi đó còn rất ít người biết rằng tại Mũi Né đã diễn ra World Cup Wind Surfing thành công từ 10 năm trước, đồng thời được chính thức xếp hạng top 15 thế giới trong môn thể thao gió biển.

Cộng đồng du khách quốc tế tại Mũi Né rất năng động đầu tư và tổ chức loại hình sự kiện mới mẻ theo nhu cầu của du khách sành điệu quốc tế. Saigon Dub Station tổ chức các bữa tiệc trên bãi biển với nhạc Reggae, các khu cắm trại và âm nhạc với cách thức bố trí không gian rất khác biệt, chạy việt dã, đua xe đạp… đã và đang hướng đến những sự kiện đẳng cấp hơn như lễ hội khinh khí cầu quốc tế, festival thuyền buồm quốc tế (đều đã tổ chức thành công và thu hút hàng chục quốc gia tham dự). Những sáng kiến này đang thu hút một số du khách có tâm huyết và năng lực trở thành nhà phát triển dự án, thậm chí là kết nối nhà đầu tư.

Du lịch thám hiểm và thể thao dã ngoại

Một không gian hoang mạc của Bắc Bình và Hàm Thuận Bắc là địa bàn hiếm hoi còn sót lại trên cả nước có địa hình bán sa mạc, rất phù hợp cho đua xe địa hình… với lộ trình quy hoạch lên đến 200 - 300km. Một trường đua xe địa hình hay kể cả trường đua công thức 1 vẫn khả thi trên một diện tích hàng nghìn hecta còn hoang vắng.

Huyện Tuy Phong, Bình Thuận hiện đang sở hữu cung đường phượt dã ngoại Phan Dũng - Tà Năng hấp dẫn giới trẻ cả nước hiện nay. Song song đó còn những cung đường mòn khác đi xuyên rừng theo hướng Bình Thuận – Lâm Đồng thường được gọi là Yersin Trail với ý niệm tái hiện cung đường xuyêng rừng mà Bác sĩ Yersin đi thám hiểm tìm ra Đà Lạt khi xứa. Môn thể thao cưỡi ngựa cũng vì vậy đang được một số nhà đầu tư quan tâm, có thể so sánh phần nào với những tour cưỡi ngựa cao cấp trên thế giới, cụ thể như so với Mông Cổ.

Hiện tại mỗi ngày có hàng trăm du khách trải nghiệm cung đường sa mạc cát Bàu Trắng trên các loại xe địa hình. Đây là một tiềm năng độc đáo của du lịch Bình Thuận. Các tập đoàn ô tô cũng nhắm đến các dịch vụ bán hàng và cho thuê xe cao cấp và dịch vụ cho thuê xe tự lái ngày càng phong phú hơn.

Các cung đường trải nhựa phẳng lì dài hàng chục cậy số vắng vẻ ở Mũi Né như cung đường 706B và Hoà Phú, cũng là không gian hiếm có trên cả nước, dành cho các đội xe mô tô thể thao đẳng cấp như DUCATI, BMW Motorrad, Harley Davidson…diễu hành và trình diễn tốc độ một cách an toàn và hứng khởi.

Du lịch chăm sóc sức khỏe và nghỉ dưỡng

Khác với các đô thị du lịch ồn ào như TP.HCM, Nha Trang, Đà Nẵng…du khách đến Mũi Né-Bình Thuận với một tâm thế khách hẳn, bỏ ra nhiều thời gian để tắm nắng trên bãi biển, và thư giãn trong những khu vườn của các khu nghỉ dưỡng, yên tĩnh dưới những tán lá dừa và bên bể bơi…

Hiện tại các nhà đầu tư spa, tắm bùn, tắm khoáng vẫn đang tìm đến Bình Thuận. Suối nước khoáng nóng Bưng Thị trong khu vực rừng nguyên sinh chân núi Tà Cú vẫn đang được xây dựng.

Làn sóng đầu tư ngôi nhà thứ hai đang hướng ra Bình Thuận, điển hình hiện nay là Villa Hills và Nova Worlds, Thanh Long Bay đang triển khai với tiến độ khá khẩn trương. Các dịch vụ nhỏ lẻ về spa và bấm huyệt theo hướng y học cổ truyền là một loại hình thư giãn sức khoẻ kèm theo nhiều sản phẩm được du khách ưa chuộng.

Các trường quốc tế của TP.HCM cũng đang định hướng mở chi nhánh tại biển Mũi Né để xây dựng mô hình ‘học kỳ sinh thái và thể chất’ bổ sung cho những thời gian học chuyên môn lý thuyết tại thành phố chật chội. Mô hình nha khoa du lịch hình thành từ TP. HCM cách đây bốn năm hiện cũng bắt đầu chuyển hướng ra các thành phố du lịch trong đó có khu Mũi Né Resort.

Xúc tiến những dự án giải trí quy mô lớn

Được biết thời gian vừa qua Bình Thuận đã mời gọi nhà tư vấn uy tín quôc tế (McKenzie) giúp quy hoạch phát triển du lịch Bình Thuận hướng đến 2025 - 2030. Theo đó có những ý tưởng đột phá đi theo tiến độ khởi công và triển khai sân bay Phan Thiết hình thành một làn sóng đầu tư quốc tế hướng về Bình Thuận. Có lẽ đây là điểm nhấn quan trọng mang tính đột phá trong những năm sắp tới.

Bênh cạnh việc so sánh Mũi Né với các trung tâm lớn trong khu vực là Phuket và Bali, Bình Thuận với địa hình đặc thù hơn còn có thể khai thác những giá trị riêng có như vùng thảo nguyên và sa mạc, được xem là độc nhất vô nhị trong vùng…cùng với các môn thể thao biển đẳng cấp quốc tế đang hình thành, có thể thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư đẳng cấp quốc tế. Đó chính là mảnh ghép còn thiếu của du lịch Bình Thuận hiện nay.

Trong hội nghị xúc tiến đầu tư vào Bình Thuận cuối 2019 vửa qua, tổng quy mô các dự án đầu tư tiềm năng vào Bình Thuận lên đến trên 30 tỷ USD - một con số quá ấn tượng. Tuy nhiên để hiện thực hoá và thúc đẩy đầu tư thực tế thì còn nhiều việc phải làm, trong đó quan trọng nhất là cam kết tiến độ sân bay Phan Thiết và đường cao tốc đoạn Dầu Giây - Phan Thiết. Tỉnh cũng nên cập nhật tiến độ thường xuyên và minh bạch hoá những khó khăn để cùng với chính phủ và các nhà đầu tư cùng nhau thảo luận những hướng đi và giải pháp kịp thời.

Qua tìm hiểu và khảo sát, các nhà đầu tư quốc tế đối với kinh tế có góc nhìn đầu tư rất khác vào du lịch Bình Thuận-Mũi Né so với các nhà đầu tư trong nước. Điển hình nhất là chiến lược thể thao biển lướt ván buồm do ông Pascal Lefebvre âm thầm xây dựng suốt hơn 15 năm, trước khi có sự đồng thuận của chính phủ quy hoạch thể thao biển ở tầm quốc gia.

Quan điểm trong đầu tư sân bay Phan Thiết cũng vậy, nếu đã xác định khu du lịch Mũi Né Bình Thuận sánh ngang với Phuket và Bali thì điều đầu tiên cần biết cả hai nơi đó đều đã có ‘sân bay quốc tế từ hơn 20 năm qua để luồng du khách cao cấp bay thẳng trực tiếp.

Gắn kết chuỗi giá trị của du lịch vào nông nghiệp

Khi phát triển du lịch vào chiều sâu ở mỗi địa phương thì luôn gắn kết với du lịch cộng đồng kể cả cộng đồng địa phương và quốc tế. Ở Mũi Né hiện nay cũng đã hình thành một cộng đồng cư dân quốc tế đa quốc tịch, trong đó người Nga, Pháp và Bắc Âu chiếm tỷ phần rõ rệt. Cộng đồng này đang xúc tiến đầu tư thể thao biể, dịch vụ cao cấp và ngày càng ‘tiến sâu’ hơn vào chuỗi giá trị cũa du lịch hướng vào cộng đồng và nông nghiệp.

Bên cạnh đó lãnh đạo địa phương cũng đang chủ động hơn trong việc kết nối chuỗi giá trị hướng đến lấy du lịch làm đầu ra. Cụ thể như đối với cây Thanh Long hiện đã có những tour home-stay lấy cảnh quang và trải nghiệm vườn Thanh Long và ẩm thực địa phương làm điểm nhấn; đồng thời nỗ lực chế biến sản xuất các sản phẩm từ nông sản cụ thể là rượu vang Thanh Long và rượu rum từ Xoài hiện đang được du khách chấp nhận.

Hàng trăm loại sản phẩm thực phẩm chức năng cũng được bày bán tại hàng trăm cửa hàng dọc phố biển Mũi Né. Tuy nhiên địa phương cần theo dõi kiểm ra chất lượng và xuất xứ các mặt hàng này để bảo đảm uy tín cho địa phương và những nhà sản xuất và thương hiệu chân chính.

Bùinh Thuận cần có một chiến lược xa hơn về thu hút các chuỗi bán lẻ và dịch vụ cao cấp để làm phong phú chủng loại mặt hàng, sản phẩm dịch vụ tạo chiều sâu để níu chân du khách. Như vậy không chỉ cần những nhà phát triển bất động sản chuyên nghiệp mà còn cân bằng hài hoà với các nhà đầu tư dịch vụ chuyên nghiệp và sáng tạo hơn nữa. Theo đó việc khai thác một các cách sáng tạo các chuỗi giá trị nông nghiệp, trái cây nông sản chế biến, hải sản, hải sản chế biến, thực phẩm chức năng, dược phẩm… là tiềm năng lớn cho các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại khu du lịch Mũi Né Bình Thuận hiện nay.

Cần hết sức chú trọng thương hiệu sản phẩm và nguồn nhân lực

Trong thời gian qua Bình Thuận đã có những nổ lực xây dựng thương hiệu địa phương và địa danh, tuy nhiên lại chưa chú trọng mảng thương hiệu sản phẩm và kể cả thương hiệu hiệp hội. Ngoài thương hiệu sản phẩm tập thể Nước Mắm Phan Thiết và Thanh Long Bình Thuận, vẫn còn rất nhiểu sản phẩm cần được chú trọng hơn nữa để phát triển thương hiệu, kể cả thương hiệu sản phẩm chế biến từ trái cây. 

Rượu vang trái thanh long hiện nay vẫn chưa xứng tầm cả về chất lượng và khẩu vị chuẩn vang; chỉ riêng đợt giải cứu vừa qua đã hình thành một sáng kiến thành công là bánh mì từ nước ép thanh long của ông Kao Siêu Lực (ABC Bakery) đã nhanh chóng nhân rộng ra các lò bánh mì ở Phan Thiết, Chợ Lầu. Tôm Hùm đảo Phú Quý là một trong những sản phẩm cao cấp của biển đảo Nam Trung Bộ. Rượu Rum hiện nay đang là một sản phẩm hấp dẫn được du khách Nga ưa chuộng. Các loại cao/gel bôi xương khớp từ nọc rắn nhãn hiệu Najatox (Mokopharm) cũng là một mặt hàng tiêu biểu…

Như đã trình bày, sản phẩm giáo dục trường học quốc tế, hay chi nhánh, tại thành phố biển kết nối với TP. HCM là một tiềm năng lớn cho ngành giáo dục thể chất, học kỳ dã ngoại sinh thái, cho đến các viện đào tạo chuyên nghiệp về nghệ thuật, dịch vụ, âm nhạc, ngoại ngữ… Do môi trường quốc tế đặc thù của Mũi Né, dễ dàng tìm kiếm thầy giáo, huấn luyện viên quốc tế, nghệ sĩ quốc tế tham gia giảng dạy, thay thế cạnh tranh với các chương trình du học nước ngoài.

Ngoài ra tỉnh cũng đang quan tâm đến một trung tâm marketing quốc tế và chuyên nghiệp. Sáng kiến này do nhà tư vấn McKinsey & Company đề xướng và được lãnh đạo địa phương ủng hộ. Chúng tôi hy vọng có thể kết nối hợp tác và điều hành trung tâm marketing này trở thành hạt nhân tích cực và chuyên nghiệp trong chiến lược phát triển du lịch và kinh tế cho Bình Thuận trong những năm sắp tới.

(*) Chuyên gia kinh tế thương hiệu Võ Văn Quang là thành viên Ban soạn thảo chiến lược quảng bá hình ảnh quốc gia.