Chiến lược phát triển riêng biệt của một số công ty chứng khoán nhỏ

Công ty CP chứng khoán VIX vừa ghi nhận kết quả kinh doanh rất ấn tượng. Trong quý III/2025, VIX ghi nhận lợi nhuận tự doanh hơn 2.700 tỷ đồng, gấp hơn 12 lần cùng kỳ, nhờ tăng mạnh ở lãi bán tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi lỗ (FVTPL).

Công ty sở hữu ba khoản đầu tư quy mô hàng nghìn tỷ vào các cổ phiếu thuộc “họ Gelex” như cổ phiếu Eximbank hơn 1.200 tỷ đồng, Gelex Electric gần 1.100 tỷ đồng, Tập đoàn Gelex gần 1.600 tỷ đồng, Hạ tầng Gelex hơn 900 tỷ đồng…

Đầu tư vào những cổ phiếu này mang lại khoản lợi nhuận đáng kể cho VIX. Bất chấp việc thị trường chứng khoán có những biến động kém tích cực gần đây, VIX vẫn mạnh dạn nâng chỉ tiêu lợi nhuận lên 5.200 tỷ đồng, tăng gấp 5 lần so với kế hoạch thông qua đầu năm.

VIX có kế hoạch mở rộng mạnh mẽ khi chuẩn bị trình phương án chào bán gần 919 triệu cổ phiếu, tương ứng tỷ lệ thực hiện quyền 10:6, với giá chào bán 12.000 đồng/cổ phiếu. Kế hoạch dự kiến tăng vốn VIX thêm 11.000 tỷ đồng, lên hơn 24.500 tỷ đồng.

Trên thị trường, VIX không có ưu thế ở các lĩnh vực môi giới, tư vấn đầu tư hay bảo lãnh - những nghiệp vụ cốt lõi của một công ty chứng khoán.

Kết quả kinh doanh cho thấy công ty lãi từ hoạt động đầu tư (chủ yếu là lãi chưa bán) và danh mục chủ yếu là các doanh nghiệp thuộc "họ Gelex" như cổ phiếu Tập đoàn Gelex, cổ phiếu Gelex Electric và Eximbank.

Riêng khoản đầu tư vào cổ phiếu GEX của Tập đoàn Gelex đã giá trị khoảng 2.500 tỷ đồng tính tới cuối quý III/2025, vượt quá 10% vốn chủ sở hữu của công ty.

Ở mảng cho vay margin, VIX có dư nợ khoảng 16.000 tỷ đồng, tương đương với một số công ty chứng khoán lớn trên thị trường như MBS, VNDirect hay VietCap. Mặc dù vậy, doanh thu môi giới của công ty 9 tháng đầu năm của VIX lại thấp hơn khá nhiều so với các công ty có quy mô cho vay margin tương tự, chỉ khoảng 155 tỷ đồng.

Tập trung phục vụ một nhóm khách hàng đặc biệt, thường trong cùng một hệ sinh thái là hướng phát triển của nhiều công ty chứng khoán hiện nay.

Một số công ty chứng khoán cũng đang đi theo lộ trình tương tự. CTCP Chứng khoán Stanley Brothers sau khi bị thâu tóm bởi nhóm cổ đông liên quan tới MSB gần đây cũng công bố kế hoạch “lột xác”.

Công ty đã trình cổ đông kế hoạch phát hành để tăng vốn điều lệ từ 339 tỷ đồng lên 2.000 tỷ đồng, gấp 6 lần. Đây là một phần trong kế hoạch hoàn thiện hệ sinh thái đã được ban lãnh đạo MSB tiết lộ hồi đầu năm.

Tương tự, SeaBank cũng có kế hoạch mua lại công ty chứng khoán ASEAN để biến công ty chứng khoán này thành công ty con, hướng tới sở hữu tối đa 100% vốn điều lệ, nhằm mở rộng hệ sinh thái, tăng cường sức cạnh tranh, và đa dạng hóa dịch vụ.

Mặc dù vậy, không phải công ty chứng khoán nào cũng thành công theo cách này khi các khoản đầu tư trong cùng một hệ sinh thái cũng mang lại những rủi ro về quản trị.

Công ty CP Chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương (APS) là với các khoản đầu tư vào các thành viên trong hệ sinh thái Apec Group như API hay IDJ là ví dụ điển hình.

Sau hàng loạt các thương vụ đầu tư "chồng chéo" và những biến cố về pháp lý, hoạt động của APS đến nay gần như tê liệt. Tính đến cuối quý III/2025, khoản đầu tư này đang khiến APS ghi nhận mức lỗ gần 50%. Ở chiều ngược lại, API cũng đầu tư vào APS với quy mô gần 4 tỷ đồng và hiện tạm lỗ 70%.