Đổi mới sáng tạo: Yếu tố quyết định đến năng suất lao động của doanh nghiệp
Hương Giang
Thứ bảy, 01/07/2023 - 12:57
Với mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao năm 2030 và trở thành nước phát triển với thu nhập cao vào năm 2045, đổi mới sáng tạo sẽ là yếu tố mang tính quyết định, giúp Việt Nam phát triển trong những năm sắp tới.
Đổi mới sáng tạo là con đường “sống còn” của doanh nghiệp Việt Nam (Ảnh: Lazento)
Đổi mới sáng tạo là con đường “sống còn” của doanh nghiệp Việt
Mang trong mình niềm tham vọng lớn lao, thế nhưng trong những năm gần đây, hoạt động đổi mới sáng tạo của Việt Nam diễn ra tương đối chậm chạp, làm giảm tốc độ phát triển kinh tế chung của cả nước.
Phát biểu tại Lễ công bố doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam 2023, dẫn lời báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu, cho biết: tốc độ tăng suất lao động hiện tại của Việt Nam đang giảm dần.
Đặc biệt, tại những thành phố "đầu tàu" như TP. HCM, tốc độ tăng năng suất lao động còn thấp hơn trung bình cả nước.
Theo TS. Thành, đây là thời điểm đổi mới sáng tạo trở thành vấn đề sống còn của nền kinh tế Việt Nam. Thay đổi cách thức phát triển, thay đổi mô hình tăng trưởng cần dựa nhiều hơn vào đổi mới sáng tạo. "Đổi mới sáng tạo là nhân tố quan trọng nhất thay đổi năng suất lao động", TS.Thành nhấn mạnh.
Tuy vậy, theo ông Thành, đổi mới sáng tạo không phải là việc tự nhiên mà làm được ngay. “Muốn đổi mới sáng tạo thì cần phải học. Học ở đây không chỉ là không chỉ là tiếp thu, làm chủ, sáng kiến, sáng tạo công nghệ theo các mức khác nhau, không chỉ là thay đổi quy trình quản trị, thay đổi mô hình kinh doanh, sản phẩm mà còn là học cách quản trị trong đổi mới sáng tạo, trong bối cảnh mới, là “dám chơi”, dám làm lại…”, ông Thành chia sẻ.
Theo các chuyên gia, khi nền kinh tế phục hồi và phát triển, các doanh nghiệp muốn chuyển dịch lên những nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu thì buộc phải đổi mới, sáng tạo để tồn tại và cạnh tranh thành công.
Đổi mới sáng tạo hiệu quả và thành công sẽ tạo nền tảng vững chắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh, làm tăng giá trị và thúc đẩy tăng trưởng cho doanh nghiệp; dần định hình mã gen, văn hóa về đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp.
Đổi mới sáng tạo không chỉ giúp doanh nghiệp tăng khả năng thích ứng với bối cảnh kinh doanh mới, thúc đẩy tăng trưởng, mà quan trọng là cho thấy vị thế của người dẫn dắt và thay đổi cuộc chơi trên thị trường.
Còn theo PGS, TS. Vũ Minh Khương, công tác tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, muốn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chính phủ và doanh nghiệp đều phải nhìn vào ba định tố gốc rễ bao gồm hiệu quả, hiệu lực và hiệu năng.
Theo đó, doanh nghiệp khi làm đổi mới sáng tạo, hiệu quả về lợi nhuận, doanh thu là một trong những yếu tố rất quan trọng mà doanh nghiệp cần quan tâm, lưu ý. Trong khi đó, hiệu lực là những điều mình làm sẽ có tác động ra sao đến khách hàng, để khách hàng trân trọng và tin tưởng mình hơn. Và cuối cùng, hiệu năng, tức là năng lực thích ứng, thay đổi trước các biến cố. Làm đổi mới sáng tạo cần phải ý thức rõ 3 trụ cột này.
“Ở Việt Nam hiện nay, doanh nghiệp mới chú trọng đến yếu tố hiệu quả chứ chưa nhìn thấy rõ vai trò của hiệu lực và hiệu năng thích ứng”, TS. Khương nhận định.
Đổi mới sáng tạo là con đường lâu dài, có độ trễ, cần nhiều thời gian, công sức và tài chính để đi. Vì vậy, để đánh giá kết quả của hoạt động đổi mới sáng tạo, ta không thể chỉ nhìn vào hiệu quả lợi nhuận để đánh giá hoạt động đổi mới sáng tạo là thành công hay không.
Điểm chung của những doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hàng đầu Việt Nam
Kết quả khảo sát nhanh đối với các doanh nghiệp trong sách VIE50 (Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam) và VIE10 (Top 10 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam 2023 trong các ngành) của Viet Research cho thấy, có đến 84% doanh nghiệp nhận định đổi mới sáng tạo là chìa khóa quan trọng đối với tăng trưởng trong thời gian tới.
Trong đó, phần lớn các doanh nghiệp tập trung vào đổi mới, cải tiến sản phẩm, dịch vụ và quy trình. 70% các doanh nghiệp trong khảo sát cũng cho biết dự kiến tăng ngân sách cho đổi mới sáng tạo trong ít nhất 2 năm tới.
Lễ công bố doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam 2023 (Ảnh: tinnhanhchungkhoan)
Mặc dù, về mặt quy mô doanh nghiệp, đa phần các doanh nghiệp VIE50 là các doanh nghiệp quy mô trung bình và lớn, doanh thu bình quân khoảng 45 nghìn tỷ, tuy nhiên, danh sách VIE50 cũng ghi nhận một vài doanh nghiệp có quy mô khiêm tốn vì những thành tích vượt bậc trong đổi mới sáng tạo, cách tân sản phẩm, dịch vụ… và đây được xem là nền tảng, tiềm năng cho tăng trưởng trong tương lai.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp VIE50 được thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trung bình giai đoạn 2020-2022, đạt 14,91% (doanh thu) và 43,55% (lợi nhuận).
5 điểm nổi bật của những doanh nghiệp VIE50 2023 đó là: những doanh nghiệp này coi chiến lược đổi mới sáng tạo và cách tân là ưu tiên hàng đầu; tập trung phát triển cả nguồn nhân lực bên trong và bên ngoài doanh nghiệp; chuẩn hoá quy trình để đạt được tốc độ tối ưu trong hoạt động đổi mới sáng tạo; phát triển đổi mới sáng tạo thông qua sảm phẩm dịch vụ và đổi mới quy trình nhằm cạnh tranh sòng phẳng, tạo lập các thị trường mới; và tập trung nhiều vào trải nghiệm khách hàng.
Theo phân tích của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam có tới 97% doanh nghiệp là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa có khả năng đổi mới mạnh mẽ về tư duy để theo kịp xu hướng công nghệ. Các doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam cũng ít sử dụng và cải tiến công nghệ.
Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp tìm tới các hoạt động digital marketing, chuyển đổi số… nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng vận dụng công nghệ hiệu quả, bởi đổi mới sáng tạo không thể xây dựng bằng cách vay mượn từ bên ngoài.
Trong các nhiệm vụ trọng tâm sắp tới, Thủ tướng yêu cầu cần có cơ chế đặc thù, chấp nhận rủi ro, thất bại trong khoa học; dở bỏ các rào cản hành chính trong quản lý hoạt động nghiên cứu; tạo dựng khuôn khổ pháp lý để thí điểm các mô hình kinh tế mới dựa vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Theo ông Andrew Ong, Vụ trưởng Vụ châu Á – Thái Bình Dương của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Việt Nam là một quốc gia sở hữu những câu chuyện thành công về phát triển kinh tế và khởi nghiệp. Cùng với đó, lĩnh vực sở hữu trí tuệ của Việt Nam cũng có sự phát triển vượt bậc trong những năm gần đây.
Bắt đầu kinh doanh từ năm 2020 thông qua website công ty và các nền tảng thương mại điện tử như Amazon, Etsy với thị trường chính là Mỹ, Úc và Canada, đến năm 2023, doanh thu Kalotoys là 95 tỷ đồng.
Thay vì dồn dập các thương vụ đầu tư góp vốn như vài năm trước, thị trường fintech Việt Nam giờ đây đang trở nên phân hóa, tập trung vào hai mảng sản phẩm đầu tư và mua trước trả sau.
Ngân hàng TMCP Phương Đông (mã OCB - sàn HOSE) vừa công bố báo cáo tài chính quý II/2025 với lợi nhuận trước thuế quý II đạt 999 tỷ đồng, tăng 11,2% so với cùng kỳ năm trước.
Chuyển đổi số tại MSB không đơn giản là “chuyển đổi kênh” mà là cơ hội để tái định nghĩa cách ngân hàng đồng hành với khách hàng. Không chỉ phục vụ khách hàng như một người dùng thông thường, MSB muốn thấu hiểu họ như một cá nhân với nhu cầu riêng biệt theo từng giai đoạn của cuộc đời.
Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM (HDBank - mã chứng khoán HDB) vừa công bố kết quả kinh doanh quý II và luỹ kế sáu tháng nay với lợi nhuận vượt 10.068 tỷ, tăng 23,3% so với cùng kỳ. Các chỉ tiêu hiệu quả và an toàn hoạt động tiếp tục trong nhóm dẫn đầu toàn ngành
Công ty CP Hàng không Vietjet vừa công bố kết quả kinh doanh quý II/2025 vượt kế hoạch và ghi dấu ấn với những đơn đặt hàng tàu bay lớn, tiếp tục triển khai tự phục vụ mặt đất và trúng thầu dự án tại Cảng Hàng không quốc tế Long Thành.
Thị trường bất động sản Hải Phòng đang bước vào giai đoạn sôi động chưa từng có, gợi nhắc về thời kỳ hưng thịnh của TP.HCM những năm 2005-2015, với hai cực tăng trưởng thần tốc là Vũ Yên và Dương Kinh. Đây cũng hai tọa độ mà các chuyên gia đánh giá đang hội tụ trọn vẹn “công thức vàng 3T và 3C” - kim chỉ nam để nhà đầu tư đón đầu thập kỷ trỗi dậy của bất động sản đất cảng.
Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (HoSE: MSB) vừa công bố kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm 2025 với nhiều chỉ tiêu ghi nhận mức tăng trưởng ổn định, một số chỉ số phản ánh tích cực, cho thấy chiến lược phát triển có kiểm soát, tập trung quản trị rủi ro.
