Công ty chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) vừa có báo cáo đánh giá áp lực bán ròng của khối ngoại do tác động của dịch Covid-19 tới thị trường chứng khoán.
Từ đầu năm tới nay, do lo ngại tác động của dịch bệnh đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu, khối ngoại đã bán ròng ở hầu hết các thị trường mới nổi trong khu vực bao gồm Việt Nam (138 triệu USD), Philippines (434 triệu USD), Thái Lan (2,2 tỷ USD), Malaysia (1,12 tỷ USD)…Xu hướng rút ròng này là một trong những nguyên nhân chính khiến các thị trường mới nổi, trong đó Việt Nam lao dốc mạnh trong bối cảnh dòng tiền trong nước tham gia khá dè dặt.
Trong quá khứ (từ 2014 đến nay), đã có 3 giai đoạn khối ngoại rút ròng mạnh ở cả các thị trường chứng khoán khu vực, trong đó có thị trường Việt Nam.
Giai đoạn 1 diễn ra vào nửa cuối 2014. Khi đó nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh ở các thị trường mới nổi do FED dừng gói kích cầu QE3 và giá dầu lao dốc mạnh. Trong giai đoạn này, chỉ số VNIndex cũng xuất hiện nhịp lao dốc mạnh và tạo đáy ở thời điểm cuối 2014 khi nhà đầu tư nước ngoài dừng bán ròng.
Giai đoạn 2 từ quý 4 năm 2015 và 2 tháng đầu năm 2016. Khi đó động thái phá giá đồng NDT (khiến tỷ giá trong nước xuất hiện căng thẳng cục bộ), cùng các lo ngại về suy thoái kinh tế ở nước này, kết hợp với việc FED thắt chặt chính sách tiền tệ khiến dòng vốn ngoại rút khỏi các thị trường mới nổi. Trong giai đoạn này, dòng tiền trong nước hoạt động tích cực, kết hợp với đà hồi phục ở nhóm cổ phiếu dầu khí nhờ đà hồi phục của giá dầu, chỉ số VNIndex chỉ chịu mức điều chỉnh nhẹ trong thời gian ngắn.
Giai đoạn 3 diễn ra năm 2018. Dòng vốn toàn cầu rút khỏi các thị trường mới nổi khi mà các yếu tố rủi ro gia tăng như như chiến tranh thương mại, FED tăng lãi suất. Đối với TTCK Việt Nam, việc chỉ số VNIndex đạt đỉnh giai đoạn cuối Q1/2018 cũng là nguyên nhân khiến áp lực bán từ khối ngoại gia tăng mạnh. Trong giai đoạn này, chỉ số VNIndex sụt giảm giai đoạn nửa đầu năm, trước khi đi ngang với biên độ giao động mạnh.
Điểm dễ nhận thấy trong các giai đoạn khối ngoại bán ròng trong quá khứ trong khoảng thời gian dài là việc chỉ số VNIndex chỉ có thể tạo đáy và hồi phục bền vững khi xu hướng bán ròng kết thúc, trừ khi có các động lực riêng như thông tin thoái vốn của SCIC, cổ phần hóa doanh nghiệp, nhóm cổ phiếu dầu khí hồi phục cùng xu hướng giá dầu.
Đối với giai đoạn bán ròng hiện tại, KBSV đánh giá dòng vốn khó có thể đảo ngược trong tương lai gần nếu không xuất hiện các thông tin hỗ trợ cụ thể như dịch bênh được kiểm soát, kinh tế toàn cầu cho thấy khả năng hồi phục rõ rệt
Tác động dịch Covid-19 đến kinh tế toàn cầu là chắc chắn không hề nhỏ, tuy nhiên rủi ro suy thoái kinh tế trên quy mô rộng và kéo dài có diễn ra hay không vẫn làcâu hỏi đang được bỏ ngỏ. Mặc dù vậy, diễn biến thị trường chứng khoán toàn cầu sau khi FED cócác động thái hạ lãi suất trong 2 tuần đầu tháng 3, kết hợp với các quan sát trong quá khứ, cho thấy các tác động tích cực là khá hạn chế.
KBSV đánh giá ảnh hưởng từ động thái mới của FED đến chứng khoán Việt Nam là không đáng kể và sẽ không giúp dòng vốn ngoại đảo ngược xu hướng bán ròng hiện tại.
Trong khi đó, đối với các động lực thu hút vốn ngoại trong nước, câu chuyện thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ khó có thể được đẩy mạnh.
Mặc dù chịu áp lực bán từ khối ngoại ở thời điểm hiện tại tương đồng với giai đoạn 2 (cuối 2015, đầu 2016), tuy nhiên chỉ số VNIndex có diễn biến tiêu cực hơn hẳn 3 giai đoạn trước do áp lực bán đến từ cả khối nhà đầu tư trong nước trước các lo ngại về tác động của dịch Covid-19.
Khác với các giai đoạn trong quá khứ, khi mà kinh tế Việt Nam tỏ ra tương đối vững vàng trước các biến động bên ngoài; ở giai đoạn hiện tại, dịch Covid-19 dự báo sẽ tác động mạnh đến tăng trưởng kinh tế, cũng như lợi nhuận các doanh nghiệp trong nước, và nghiêm trọng hơn là có thể dẫn đến khủng hoảng kinh tế quy mô toàn cầu.
Nhìn lại giai đoạn năm 2003, bối cảnh kinh tế toàn cầu vừa hồi phục từ khủng hoảng tại Mỹ cuối năm 2000 và khủng hoảng Châu Á cuối những thập niên 90, tác động của dịch SARS đã là tương đối rõ nét đến tăng trưởng kinh tế.
Ở thời điểm hiện tại, mặc dù chưa có cơ sở để đánh giá chi tiết, KBSV cho rằng dịch Covid-19 sẽ có tác động lớn hơn nhiều khi mà kinh tế toàn cầu trước đó đã cho thấy các dấu hiệu suy yếu, các ngân hàng trung ương không còn nhiều dư địa nới lỏng chính sách, trong khi chu kỳ kinh tế đã trải qua giai đoạn tăng trưởng kéo dài hơn 10 năm kể từ cuộc khủng hoảng gần nhất.
Đối với kinh tế Việt Nam, mức độ hòa nhập và độ mở kinh tế có sự khác biệt hoàn toàn so với giai đoạn dịch SARS. KBSV cho rằng tác động của dịch Covid-19 đến biến động thị trường chứng khoán Việt Nam chắc chắn sẽ lớn hơn nhiều, do không chỉ gây ra các ảnh hưởng lớn hơn đến tăng trưởng kinh tế trong nước, tăng trưởng lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết, mà còn tác động đến các kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, tăng vốn ngân hàng quốc doanh của Chính phủ.
