Kiến nghị dừng dự án cáp treo vào vùng lõi vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

Cụ thể, đơn kiến nghị của Hội Cổ sinh - địa tầng Việt Nam nêu rõ, gần đây Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý về chủ trương xây dựng tuyến cáp treo Phong Nha-Kẻ Bàng, giao cho Bộ VH-TT&DL chủ trì, phối hợp với địa phương đánh giá tác động môi trường, tham khảo UNESCO để sớm trình Chính phủ xem xét, đảm bảo không ảnh hưởng đến Di sản thiên nhiên thế giới (DSTNTG).

Được biết UBND tỉnh Quảng Bình đã cho phép Tập đoàn FLC khảo sát thăm dò xây dựng tuyến cáp treo từ km37 đường Hồ Chí Minh nhánh đông đến Hang Én, dài 5,2 km.

Vườn Quốc gia Phong Nha -Kẻ Bàng (VQG PN-KB) được UNESCO hai lần vinh danh là Di sản thiên nhiên thế giới (DSTNTG) về giá trị địa chất, địa mạo (2003) và đa dạng sinh học (2015).

Hiện nay Quảng Bình được coi như Vương quốc hang động của thế giới, với trên 300 hang động karst được phát hiện và khám phá. Trong số đó có động Sơn Đoòng được công nhận lớn nhất thế giới, Hang Én - lớn thứ 3 thế giới. Cả hai đều nằm ở vùng lõi cần bảo vệ nghiêm ngặt của VQG PN-KB - nơi có tới 2.744 loài thực vật và trên 1.000 loài động vật đang sinh sống.

Là động karst lớn nhất hành tinh, Sơn Đoòng hiện sở hữu những cảnh quan ngầm độc đáo và tráng lệ: Ngoài những quần tụ thạch nhũ khổng lồ, nhiều thành tạo địa chất đặc trưng của Sơn Đoòng lại rất mỏng manh, dễ bị phá hủy: các bờ ngăn mỏng và dựng đứng cấu tạo từ khoáng chất calcit tạo nên hệ thống “ruộng bậc thang” kỳ thú, các thành tạo karst thực vật mà ở Việt Nam chỉ riêng Sơn Đoòng mới có.

Trong động Sơn Đoòng còn có thế giới đa dạng của ngọc động và nhiều thành tạo nhũ viền tinh tế.

Một đặc điểm nữa trong cấu trúc động Sơn Đoòng là sự có mặt của 2 hố sập trần, tạo nên giếng trời. Dưới đáy các hố sập phát triển cả khu rừng nhiệt đới dộc đáo. Thế giới sinh vật sống trong bóng tối của trong động Sơn Đoòng gồm nhiều động vật nhỏ bé. Trong động cũng đã phát hiện nhiều hóa thạch động vật quý hiếm.

Hội Cổ sinh - địa tầng Việt Nam dẫn chứng theo Hướng dẫn thực hiện Công ước về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới, Đoạn 172 có nêu rõ: “Ủy ban di sản thế giới mời các Quốc gia thành viên của Công ước thông báo với Ủy ban thông qua Ban Thư ký, dự kiến tiến hành hoặc cho phép tiến hành ở một khu vực được Công ước bảo hộ, những công việc tu bổ lớn hay những hoạt động xây dựng mới có thể tác động đến Giá trị Nổi bật Toàn cầu của di sản. Quốc gia phải thông báo càng sớm càng tốt (ví dụ, trước khi soạn văn kiện dự án) và trước khi đưa ra những quyết định khó có thể rút lại để Ủy ban có thể giúp đỡ tìm kiếm các giải pháp phù hợp nhằm đảm bảo rằng Giá trị Nổi bật Toàn cầu của di sản được bảo tồn đầy đủ”.

Việc xây dựng tuyến cáp treo vào vùng lõi của VQG PN-KB với công suất hàng nghìn người/ngày (so với 600 người/năm vào Sơn Đoòng hiện nay) chắc chắn sẽ thu hút một lượng lớn du khách và mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên tiếng ồn của động cơ, lượng rác thải sinh hoạt khó kiểm soát, cũng như những hành vi vô ý thức thường gặp ở số đông du khách đại trà thực sự là điều đáng lo ngại đối với môi trường, nơi có đa dạng sinh học cao như ở Phong Nha - Kẻ Bàng.

Vì thế, từ 2014 đến nay các dự án xây cáp treo vào vùng lõi VQG PN-KB luôn bị các nhà khoa học và dư luận xã hội phản đối mạnh mẽ.

Theo đó, Hội Cổ sinh - Địa tầng Việt Nam có những kiến nghị việc xây dựng tuyến cáp treo vào Hang Én về thực chất không khác mấy so với việc đưa cáp treo vào gần cửa động Sơn Đoòng, vì Hang Én nằm trên cửa ngõ vào động Sơn Đoòng, chỉ cách cửa Sơn Đoòng khoảng 2 km.

Hang Én là nơi cư trú của hàng vạn con chim Én, một điểm hội tụ đặc sắc nhất của loài chim này ở nước ta. Khai thác du lịch bằng cáp treo hiện khá phổ biến trên thế giới và mang lại hiệu quả kinh tế cao, nhưng trên thực tế người ta không dùng cáp treo để khám phá hang động, đặc biệt với những hang động lớn và đẹp lộng lẫy như Sơn Đoòng, Hang Én, bởi việc đó tiềm ẩn nguy cơ phá hoại hệ sinh thái rất dễ bị tổn thương và các thành tạo hang động tinh tế.

Thêm nữa, hình thức khai thác du lịch mạo hiểm, khám phá Hang Én và động Sơn Đoòng như hiện nay là phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế và ít tác hại nhất đến toàn hệ thống hang động này. Đây là tour du lịch đẳng cấp cao của thế giới và duy nhất ở Việt Nam hiện nay.

Tour du lịch như thế góp phần quảng bá và nâng cao vị thế du lịch cho Quảng Bình, cuốn hút du khách trong nước và thế giới đến Quảng Bình nhiều hơn. Họ ở lại nhiều hơn để đi các điểm khác như Hang Én, Hang Tối, Phong Nha, Thiên Ðường, Hang Va và xa hơn - đến với các tour thám hiểm Tú Làn và vùng biển.

Thứ ba, một khi bị tổn hại thì không chỉ Sơn Đoòng, Hang Én mà toàn ngành Du lịch Việt Nam sẽ mất đi vị thế trên bản đồ du lịch thế giới.

Chính vì thế, theo Hội Cổ sinh - địa tầng Việt Nam, chúng ta cần bảo vệ Hang Én và Sơn Đoòng như những di sản thiên nhiên đặc biệt, không chỉ của Quảng Bình, của Việt Nam mà còn của thế giới, cho hôm nay và cho muôn đời sau.