Tiêu điểm
Luật thiếu cơ chế chia sẻ rủi ro, nhà đầu tư hờ hững dự án PPP
Mặc dù Luật PPP đã giới thiệu một số biện pháp bảo đảm đầu tư và chia sẻ rủi ro trong các dự án PPP, các biện pháp này chưa đáp ứng các yêu cầu của thị trường.
Bản chất, dự án theo phương thức hợp tác công – tư (PPP) là dự án được triển khai nhằm mục đích cung cấp các sản phẩm, dịch vụ công (mục đích công) thông qua đầu tư tư (vốn tư) và/hoặc quản lý tư.
Theo đó, nhà nước muốn kêu gọi nguồn lực tài chính, tận dụng được trí thức, năng lực quản lý từ các thành phần kinh tế để bù đắp thiếu hụt về ngân sách thì cũng cần có trách nhiệm, nghĩa vụ trong việc bảo đảm tính khả thi của dự án thông qua các công cụ.
Tuy nhiên, theo phân tích của Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), Luật PPP hiện nay thiếu các cơ chế chia sẻ rủi ro hợp lý với các dự án PPP.
Cụ thể, theo quy định, khi doanh thu thực tế hàng năm dưới 75% doanh thu trong phương án tài chính, nhà nước cam kết bù đắp một nửa phần thiếu hụt cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, việc này chỉ được thực hiện khi “Quy hoạch, chính sách, pháp luật có liên quan thay đổi làm giảm doanh thu”.
Điều này có nghĩa rằng, nhà nước không chia sẻ rủi ro doanh thu do những yếu tố thị trường và nhu cầu, mà chỉ chia sẻ trong trường hợp có thay đổi về quy hoạch và pháp luật làm giảm doanh thu.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định rõ “chi phí xử lý cơ chế phân chia nguồn thu hụt thu từ dự phòng ngân sách trung ương hoặc dự phòng ngân sách địa phương” tùy theo cấp quyết định chủ trương đầu tư.
Tuy nhiên, hiện nay chưa có cơ chế pháp lý để xử lý tình huống dự phòng ngân sách không đủ bù chênh lệch về doanh thu.
Do đó, nhà đầu tư không yên tâm rằng khi gặp khó khăn sẽ nhận được sự hỗ trợ của nhà nước theo như hợp đồng đúng hạn, VCCI đánh giá trong báo cáo mới nhất về đầu tư theo PPP.
VCCI nhấn mạnh, nếu không nhận được hỗ trợ kịp thời, nhà đầu tư sẽ không thể có đủ nguồn thu đáp ứng các nghĩa vụ nợ. Do đó, có thể dẫn tới tình trạng phá sản. Các tổ chức tín dụng cũng ngại ngần cung cấp vốn vay cho các dự án PPP do những quy định không rõ ràng này.
Nhà nước và doanh nghiệp cần bình đẳng về chế tài và nghĩa vụ trong dự án PPP
Cùng với đó, nguồn dự phòng của địa phương rất thấp, phải ưu tiên chi cho các nhiệm vụ cấp bách. Trong khi đó, việc xử lý doanh thu giảm của dự án PPP không phải là nhiệm vụ cấp bách và được xác định trên cơ sở các quy định tại hợp đồng dự án PPP.
Do đó, quy định sử dụng dự phòng ngân sách để thanh toán các khoản chi phí phát sinh khi áp dụng cơ chế chia sẻ doanh thu giảm trong các hợp đồng PPP theo quy định của Luật PPP là chưa phù hợp với tính chất của nguồn dự phòng.
Một quy định khác không hợp lý trong Luật PPP, theo VCCI, là tỷ lệ vốn từ ngân sách nhà nước tham gia PPP không quá một nửa tổng mức đầu tư của dự án.
Nguyên nhân là bởi mức trần này chưa thực sự bám bát điều kiện thực tế, khi một số dự án đi qua các địa phương có điều kiện địa chất công trình phức tạp hay lưu lượng xe thấp sẽ cần nhiều vốn nhà nước hơn để đảm bảo khả thi tài chính.
Ở các địa phương này, chi phí giải phóng mặt bằng, gia cố lớp đất nền để có mặt bằng sạch chiếm tỷ trọng rất lớn.
Vì thế, phương án vốn nhà nước tham gia không vượt quá 50% tổng mức đầu tư đã dẫn tới dự án không hấp dẫn nhà đầu tư, không thuyết phục các tổ chức tín dụng.
Không chỉ vậy, Luật PPP không đưa ra các quy định rõ ràng về trách nhiệm của nhà nước trong trường hợp thay đổi pháp luật dẫn tới bất lợi cho nhà đầu tư tư nhân, trừ nghĩa vụ chia sẻ tổn thất doanh thu như đề cập ở trên.
Không điều chỉnh giá theo lộ trình trong hợp đồng dự án PPP
Các hợp đồng PPP giao thông được ký trước đây đều có điều khoản về giá dịch vụ, trong đó có nội dung về việc mức giá sẽ tăng khoảng 18% sau mỗi ba năm.
Tuy nhiên, VCCI cho biết, khi đi vào thực thi, nhiều doanh nghiệp đầu tư phản ánh rằng cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã không thực hiện đúng nội dung cam kết này. Mức giá của nhiều dự án đã không được tăng theo đúng lộ trình như cam kết.
“Đây là một trong những nguyên nhân khiến nhiều dự án PPP hạ tầng giao thông đã không đạt được doanh thu như kỳ vọng”, VCCI nhấn mạnh.
Nhiều nhà đầu tư các dự án PPP giao thông đã đi vào hoạt động mong rằng, việc không được tăng giá theo lộ trình này sẽ được bù đắp bằng việc kéo dài thời gian thu phí.
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có cam kết chính thức nào từ cơ quan nhà nước về vấn đề này.
Việc kéo dài thời gian thu phí sẽ kéo theo nhiều vấn đề khác như tăng chi phí quản trị, vận hành dự án, tăng chi phí duy tu bảo dưỡng, chi phí lãi vay và ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng cấp vốn.
Luật PPP hiện đã giải quyết vấn đề này bằng cách quy định cụ thể việc điều chỉnh thời hạn hợp đồng dự án PPP. Tuy nhiên, các quy định này vẫn chưa được áp dụng cho các dự án PPP giao thông đã ký trước khi Luật PPP có hiệu lực.
Chủ tịch EuroCham: Khuôn khổ pháp lý về PPP còn quá đơn giản
Vì sao các siêu dự án PPP đói vốn, kém hấp dẫn?
Hút vốn đầu tư vào các dự án PPP hiện không thực sự hấp dẫn do nhiều nguyên nhân.
Gỡ nút thắt huy động vốn cho các dự án PPP
Để thu hút vốn tư nhân vào lĩnh vực hạ tầng, cần hoàn thiện chính sách liên quan tới cơ chế tài chính đảm bảo lợi ích của nhà đầu tư và xây dựng thị trường mua bán quyền khai thác các dự án PPP.
Tranh luận về kiểm toán các dự án PPP
Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, cần kiểm toán toàn diện dự án thực hiện theo hình thức đối tác công tư để đảm bảo hài hoà lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.
Mở toang cánh cửa vào các dự án PPP
Để đón đầu dòng vốn đầu tư nước ngoài hậu Covid-19, nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần sớm có luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư với những quy định đột phá để thu hút nhà đầu tư ngoại tham gia vào các dự án hạ tầng.
Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường: Vẫn còn nhiều vướng mắc
Nhiều ý kiến cho rằng, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường khó đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì.
Chính phủ yêu cầu kiểm soát đà tăng giá bất động sản
Thủ tướng yêu cầu khẩn trương đưa ra phương án để tăng khả năng tiếp cận nhà ở của người dân, mở rộng nguồn cung.
Đổi mới tư duy, nâng tầm tham mưu chiến lược tuyên giáo, dân vận trong giai đoạn mới
Đảng bộ Ban Tuyên giáo và dân vận Trung ương sẽ đổi mới mạnh mẽ tư duy, nâng cao chất lượng tham mưu, ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo trong kỷ nguyên số.
Tìm hướng 'dìu dắt' 5 triệu hộ kinh doanh lên doanh nghiệp
Nâng cấp 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động để đạt được mục tiêu cả nước có 2 triệu doanh nghiệp theo Nghị quyết 68 là hoàn toàn khả thi.
Thủ tướng chỉ ra nghịch lý: Biển rộng nhưng đầu tư ít
Thủ tướng Phạm Minh Chính cảnh báo đại dương chiếm 70% diện tích Trái đất nhưng lại nhận ít đầu tư nhất trong 17 mục tiêu phát triển bền vững.
Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường: Vẫn còn nhiều vướng mắc
Nhiều ý kiến cho rằng, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường khó đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì.
Samsung chung tay phát triển nhân lực, đưa Việt Nam bứt phá trên bản đồ công nghệ toàn cầu
Đào tạo nhân tài là một nội dung quan trọng tạo nền móng cho quốc gia. Đặc biệt trong thời đại hiện nay, đào tạo nhân tài công nghệ là chìa khóa chủ lực để tiến tới nước phát triển.
Doanh nghiệp nỗ lực 'mở lối đi riêng' ở Hàn Quốc
Triển lãm Thực phẩm quốc tế Seoul Food 2025 ngày 10/6 đã khai mạc tại Trung tâm Triển lãm quốc tế Hàn Quốc (KINTEX) ở Goyang, phía Tây Bắc thủ đô Seoul (Hàn Quốc). Năm nay, Việt Nam ghi dấu ấn với một số sản phẩm thực phẩm, đồ uống mới, mở lối đi riêng cho các dòng sản phẩm lần đầu “mang chuông đi đánh xứ người”.
Quản trị rủi ro thế nào để sống chung với thế giới ngày càng biến động?
Những tổ chức có văn hóa quản trị rủi ro mạnh mẽ sẽ vượt trội hơn hẳn các đối thủ cạnh tranh về lâu dài trong việc điều hướng các cú sốc.
Syre rót 1 tỷ USD xây nhà máy tái chế dệt may tại Việt Nam
Nhà máy tái chế dệt may của Syre với tổng vốn đầu tư 1 tỷ USD vừa được Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Ngân hàng chuyển giao bắt buộc có thể bị giảm hết vốn điều lệ
Trong quy định mới, Ngân hàng Nhà nước sẽ giảm toàn bộ vốn của ngân hàng được chuyển giao bắt buộc nếu lỗ lũy kế lớn hơn 100% vốn điều lệ và quỹ dự trữ.
Cơn khát môi giới giữa thời bùng nổ dự án bất động sản
Khi nguồn cung tăng tốc, bài toán ai sẽ bán và bán được hàng đang tái định hình lại vai trò chiến lược của các sàn môi giới bất động sản trên thị trường.