Cụ thể, các doanh nghiệp này sẽ phải chịu nhiều loại thuế với mức tăng và bổ sung như thuế VAT tăng từ 10% lên 12%, thuế tiêu thụ đặc biệt là 10% và mức thuế suất VAT áp dụng cho đường tăng từ 5% lên 6%.
Thị trường giá các sản phẩm nước giải khát sẽ tăng ít nhất 12%, ảnh hưởng đến việc doanh số tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời, chi phí sản xuất sẽ tăng lên do mức tăng thuế suất VAT áp dụng cho đường. Tất cả các yếu tố này sẽ gây ra những hệ luỵ như tăng giá thành sản phẩm, giảm khả năng tiêu thụ sản phẩm, giảm doanh thu có thể kéo theo giảm qui mô sản xuất, giảm lao động và giảm thuế CIT của doanh nghiệp. Đối tượng sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất của luật thuế này sẽ là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, ông Thành cho biết.
Cũng theo ông Thành, các cơ sở để áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt chưa thuyết phục. Theo đó, Bộ Tài chính đưa ra ba cơ sở để áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt như cơ cấu lại thuế để tăng ngân sách, phù hợp với xu hướng quốc tế và bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng, cụ thể là bệnh béo phì và tiểu đường.
"Trong khi đó chưa có cơ sở chứng minh một cách khoa học về việc liệu nước ngọt có phải là nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường và béo phì không và nếu đánh thuế lên nước ngọt thì liệu có giảm được tỷ lệ béo phì và tiểu đường hay không?".
"Nếu nước ngọt thực sự có hại cho người tiêu dùng thì Nhà nước chỉ có quyền khuyến khích không sử dụng như bằng các phương tiện truyền thông… còn việc sử dụng hay không là quyền của người dân và doanh nghiệp. Ý định của nhà nước là tốt nhưng không phù hợp thiếu cơ sở", ông Thành nhận định.
Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cũng cho rằng, dự án Luật của Bộ Tài chính có sự phân biệt đối xử giữa đồ uống và các thực phẩm khác có vị ngọt hoặc chứa đường. Nếu cơ quan soạn thảo quan tâm đến sức khoẻ của người dân, đặc biệt là bệnh béo phì và tiểu đường, cần áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với tất cả các loại thực phẩm có thể là nguyên nhân gây ra các loại bệnh đó. Có rất nhiều loại thực phẩm có chứa hàm lượng đường cao hơn sản phẩm nước ngọt nhưng cơ quan soạn thảo lại chỉ đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt.
"Báo cáo giải trình của Bộ Tài chính về dự án luật này chưa trả lời được câu hỏi dự án luật này sẽ tác động như thế nào đối với nền kinh tế, với ngành công nghiệp nước giải khát và người tiêu dùng. Nhà nước sẽ có lợi gì và hạn chế gì nếu thông qua luật này?", ông Việt cho biết.
Kiến nghị chưa áp thuế tiêu thụ đặc biệt
Theo ông Vũ Tú Thành, dự thảo luật bao gồm những từ ngữ không rõ ràng, có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Thứ nhất, khái niệm “nước ngọt” cần được xác định rõ ràng. “Nước ngọt” được định nghĩa là nước uống có đường, hay tất cả các đồ uống có vị ngọt. Trong trường hợp nước uống có vị ngọt nhưng không chứa đường thì có gây ảnh hưởng đến sức khoẻ như mô tả hay không?
Thứ hai, nếu như “nước ngọt” được định nghĩa là đồ uống có đường, thì liệu mức thuế áp dụng có thể thay đổi theo hàm lượng đường hay không? Có nên áp dụng mức thuế giống nhau giữa sản phẩm có hàm lượng đường thấp với sản phẩm có lượng đường cao hay không?
Thứ ba, thế nào là “đồ uống thể thao”, “nước trái cây” và “sữa và các sản phẩm từ sữa”? Hàm lượng trái cây hoặc sữa trong nước trái cây, trong sữa hoặc các sản phẩm sữa chiếm tỉ lệ bao nhiêu thì đủ điều kiện để được miễn thuế tiêu thụ đặc biệt? Sản phẩm nước trái cây có chứa sữa có được coi là sản phẩm từ sữa và được miễn thuế không? Định nghĩa “nước trái cây 100%” cũng cần được quy định rõ ràng hơn. Trên thực tế không thể có sản phẩm nước trái cây 100% được sản xuất theo dây truyền công nghiệp.
Trên cở sở đó, ông Thành kiến nghị Bộ Tài chính cần có báo cáo đánh giá tác động đầy đủ, có cơ sở biện chứng rõ ràng về những ảnh hưởng đối với nền kinh tế nói chung, đối với ngành sản xuất nước giải khát nói riêng và tác động đối với xã hội.
Nhiều nước lớn, đông dân như Trung Quốc, rất gần với nước ta cũng chưa áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt. Vì vậy, đề nghị chưa áp thuế tiêu thụ đặc biệt trên sản phẩm nước ngọt. Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất nước ngọt nói riêng, ảnh hưởng tới nguồn thu của ngân sách nhà nước nói chung.
Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Văn Việt cũng kiến nghị, trong trường hợp cần áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt, đề nghị Bộ Tài chính xem xét áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với tất cả các hàng hóa thực phẩm có chứa đường ở một mức thuế thấp, ví dụ từ 1% đến 3% hoặc chỉ áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với những sản phẩm nước ngọt có hàm lượng đường cao.
Bên cạnh đó, nên bỏ “đồ uống thể thao" ra khỏi danh mục vì hàm lượng đường cùng với khoáng chất và vitamin trong đồ uống thể thao cần thiết để giúp vận động viên hoặc người chơi thể thao thay thế nước, chất điện giải và năng lượng trước và sau khi tập luyện hoặc thi đấu. Đồ uống thể thao không thể là nguyên nhân gây ra chứng béo phì và tiểu đường. Làm rõ khái niệm “nước rau quả, nước trái cây 100% tự nhiên”, “sữa” và các sản phẩm sữa”.
