Nhà đầu tư ngoại lo ngại 3 rủi ro khi kinh tế Việt Nam tăng tốc

Là người yêu tốc độ, CEO DEEP C Bruno Jaspaert luôn nhắc mình bằng câu nói của tay đua huyền thoại Mario Andretti được treo ngay trong văn phòng: “Nếu tất cả mọi thứ đều trong tầm kiểm soát nghĩa là bạn chưa đi đủ nhanh”.

Với ông, khát vọng tăng trưởng của Việt Nam còn mạnh mẽ hơn thế. Ông mô tả tốc độ mà nền kinh tế muốn vươn lên là thứ “dễ gây nghiện”, bởi nó tạo cảm giác cuốn hút và thôi thúc liên tục phải tiến nhanh hơn.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới bao phủ bởi những gam màu bất định, tâm lý thị trường nhiều nơi bị kéo căng bởi căng thẳng thương mại, cạnh tranh địa chính trị và sự tái định hình chuỗi cung ứng thì dòng vốn FDI vẫn tăng mạnh. Số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam mười tháng năm 2025 ước đạt 21,3 tỷ USD, tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước.

Lý giải sức bền này, ông Joseph Low, Trưởng đại diện Keppel tại Việt Nam cho rằng tâm lý nhà đầu tư vẫn tích cực nhờ GDP cao, FDI mạnh và chính sách cải thiện. Việt Nam đang sở hữu nhiều yếu tố hậu thuẫn cho một môi trường đầu tư hấp dẫn, bao gồm lạm phát thấp và chính sách ngày càng cởi mở.

Tuy nhiên, ông Bruno đặc biệt khuyến nghị, Việt Nam cần cẩn trọng vì tốc độ có thể đi kèm với việc phải trả giá. “Tốc độ có thể thúc đẩy tăng trưởng, nhưng cũng có thể khiến tăng trưởng đứt gãy nếu thiếu nền tảng”, CEO DEEP C nói.

Ông đặc biệt lo ngại rủi ro về nền tảng pháp lý và cho rằng đó là thách thức lớn nhất đối với Việt Nam. Các luật mới ra quá nhanh, doanh nghiệp khó theo kịp. Các công ty cần phải giải quyết những yêu cầu mới mà 6 tháng trước thậm chí còn không tồn tại. Một số quy định khi được soạn thảo thì có vẻ hợp lý, nhưng đến lúc áp dụng lại gặp khó vì thực tế thay đổi quá nhanh.

“Tôi chưa bao giờ thấy một khuôn khổ pháp lý đa dạng như vậy. Chúng ta dù hào hứng nhưng cũng cần cẩn trọng với những chuyển đổi tốc độ cao như vậy”, ông Bruno chia sẻ trong một sự kiện do Bloomberg Business Week tổ chức mới đây.

Ở góc nhìn tương tự, ông Michael Chan, Phó tổng giám đốc BW Industrial Development cho biết, nhà đầu tư vẫn có những băn khoăn nhất định trước khi quyết định rót vốn.

Thứ nhất, nguồn nhân lực “lành nghề” là điều khách của BW Industrial Development luôn quan tâm vì họ sẽ phải phụ thuộc vào đội ngũ chuyên gia nước ngoài trong đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Thứ hai là câu chuyện tuyển dụng, rất nhiều nhà máy tập trung ở một số địa phương trọng điểm, và người lao động ở Việt Nam không muốn di chuyển sang làm việc ở nơi khác. Cuối cùng, Nghị định mới được ban hành quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động tăng gần 8% là một áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp.

Khi nói về năng lượng, ông Bruno cho rằng nhu cầu của Việt Nam sẽ tăng mạnh trong giai đoạn mở rộng sản xuất công nghiệp và còn lớn hơn nữa khi bước vào kỷ nguyên AI. Tuy vậy, theo ông, vấn đề trọng tâm không nằm ở nguồn cung mà ở khả năng phân phối. Hiện nay, có những nơi dư năng lượng nhưng lại không phải khu vực có nhu cầu sử dụng trong khi các địa phương tập trung sản xuất thì lại thiếu.

Theo ông Bruno, bài toán này chỉ có thể giải quyết nếu Việt Nam sở hữu một hệ thống truyền tải hiện đại và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, thực tế là lưới điện hiện nay trải dài theo hình thể đất nước, khiến hao tổn trên đường dây rất lớn. Việc nâng cấp toàn bộ hệ thống sẽ đòi hỏi số vốn không chỉ tính bằng hàng tỷ USD mà là “vô số tỷ USD”, và chắc chắn cần có sự tham gia của khu vực tư nhân.

Dù nhu cầu lớn mở ra cơ hội đầu tư, ông Bruno cảnh báo rằng việc xây dựng một mạng lưới phân phối đạt chuẩn không thể hoàn thành trong thời gian ngắn. Đây cũng chính là rủi ro lớn nhất với nhà đầu tư khi tìm địa điểm đặt nhà máy bởi không phải địa phương nào cũng bảo đảm được nguồn điện ổn định, trừ khi doanh nghiệp chấp nhận dùng năng lượng hóa thạch như than.

Ông thừa nhận nguồn điện từ than hiện vẫn dồi dào nhưng phần lớn nhà đầu tư, trong đó có DEEP C, đến nay đều ưu tiên năng lượng xanh. Điều đáng mừng, theo ông, là vài tháng gần đây Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong phát triển và mở rộng khả năng tiếp cận năng lượng tái tạo. Nếu xu hướng này tiếp tục, ông tin rằng triển vọng sẽ rất tích cực.

Khi được hỏi về điều Chính phủ có thể làm tốt hơn, ông Bruno cho rằng, trước hết cần chấp nhận rằng dù tham vọng phát triển rất lớn, mọi thứ vẫn phải đi từng bước. Điều quan trọng nhất lúc này là xây dựng nền tảng của một nền kinh tế sản xuất thật sự để doanh nghiệp có thể tạo ra sản phẩm từ đầu đến cuối.

Muốn làm được điều đó, Việt Nam cần chuẩn bị lực lượng lao động có kỹ năng phù hợp và tạo sẵn nền tảng để bước sang giai đoạn phát triển tiếp theo. Ông cũng lưu ý rằng không nên quá mải mê với những câu chuyện “nhảy cóc” vào AI khi nền tảng cơ bản còn chưa vững. Công nghệ mới chắc chắn sẽ mang lại tăng trưởng nhưng ngay lúc này Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội rõ ràng và khả thi hơn mà Việt Nam không nên bỏ qua.

Ông Michael thì nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách minh bạch và dễ dự đoán. Việt Nam đang muốn thu hút nhiều ngành công nghệ cao nhưng tiêu chí và ưu đãi hiện vẫn chưa thật sự rõ ràng.

“Tất cả những khả năng dự đoán và sự rõ ràng này sẽ giúp các nhà đầu tư nước ngoài nói chung quyết định xem có nên đến Việt Nam hay không”, ông Michael lưu ý.

Ở góc nhìn chủ động hơn, ông Joseph cho rằng rủi ro và cơ hội luôn song hành. Chính sách và quy định thay đổi liên tục, doanh nghiệp phải luôn cập nhật. Đó vừa là thách thức, vừa là điều tất yếu.