Mô hình xe đạp điện chia sẻ tại Hà Nội

UBND TP Hà Nội vừa thống nhất chủ trương thí điểm đầu tư hệ thống xe đạp điện chia sẻ người dùng tại khu vực quận Hoàn Kiếm.

Để triển khai hệ thống xe đạp điện chia sẻ, UBND Thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn nhà đầu tư điều chỉnh lại tên Đề án thí điểm ngắn gọn, phù hợp bản chất dự án là cho thuê xe đạp điện theo mô hình kinh tế chia sẻ, việc ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ quản lý, vận hành, không phải dự án công nghệ thông tin.

Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng chủ trì cùng Sở Giao thông Vận tải và UBND quận Hoàn Kiếm nghiên cứu, tham mưu xác định vị trí để xe đạp nằm ngoài không gian phố đi bộ hợp lý để thay thế đi bộ nhưng kết nối được các phương tiện vận tải hành khách công cộng, kết nối giữa các trụ sở cơ quan với các trung tâm thương mại và giữa các trung tâm thương mại với nhau; quy định về việc sử dụng hệ thống xe đạp điện trong khu vực, thời gian cho phép và công khai quy định với người dân.

Thành phố cũng đề nghị nhà đầu tư xây dựng quy trình, lập bảng hướng dẫn, xây dựng kế hoạch tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về quy trình và hướng dẫn người dân sử dụng thuê xe đạp điện. Xe đạp điện phải thiết kế đặc thù, gắn với logo thành phố Hà Nội.

Được biết, mô hình xe đạp chia sẻ hiện khá phổ biến tại nhiều quốc gia trên thế giới. Mục đích ra đời của mô hình này là nhằm hướng đến một hệ sinh thái giao thông xanh, thân thiện, giảm ô nhiễm, tắc đường, cũng như nâng cao sức khỏe người dân.

Trong vài năm qua, mô hình này cũng đã được thí điểm tại một số khu đô thị mới, các trường đại học lớn…và nhận được nhiều đánh giá tích cực từ phía người dùng.

Nguyên tắc của hệ thống xe đạp chia sẻ là: người dân có thể sử dụng chiếc xe đạp trong một thời gian ngắn và thường phải trả một khoản phí nhỏ cho việc sử dụng đó. Hệ thống này tiện lợi ở chỗ người dùng có thể thoải mái sử dụng xe để di chuyển mà không cần sở hữu chiếc xe, mang lại lợi ích cho sức khỏe mà chỉ phải trả một số tiền nhỏ.

Ra đời vào khoảng năm 1960, đến nay hệ thống chia sẻ xe đạp đã phát triển qua 3 hình thức. Đó là: hệ thống xe đạp miễn phí, thường tập trung theo từng bãi, hệ thống cho thuê xe đạp có đặt cọc với chỗ để xe riêng và hệ thống chia sẻ xe đạp sử dụng công nghệ định vị, với mức đặt cọc lớn và yêu cầu cung cấp thông tin người dùng, nhằm khắc phục nhược điểm của 2 hình thức trước đó.

Tuy mục đích ban đầu của việc chia sẻ xe đạp là vô cùng tốt, nhưng để duy trì hoạt động hiệu quả của hệ thống này đòi hỏi rất nhiều nỗ lực. 

Trung Quốc năm 2016 có khoảng 80 startup cùng cạnh tranh để chiếm lĩnh thị phần và mở rộng tập khách hàng. Đến cuối 2017, có khoảng 16 triệu chiếc xe đạp trên các vỉa hè thành phố, với 130 triệu người sử dụng dịch vụ này.

Tuy nhiên, sự cạnh tranh quá nóng đã khiến các công ty phải theo đuổi chính sách giảm giá dịch vụ tối đa để đạt mục đích thu hút người dùng. Việc duy trì hoạt động chủ yếu dựa vào phần vốn kêu gọi từ các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Trong khi Chính phủ chưa kịp đưa ra những chính sách kiềm chế sự bùng nổ đó, các công ty non trẻ đã không thể quản lý hiệu quả những chiếc xe của mình. Số lượng xe tăng lên quá nhanh do kế hoạch mở rộng ồ ạt, người dùng để xe bừa bãi trên vỉa hè và chưa có ý thức bảo quản. Các công ty đầu tư rất lớn, trong khi lợi nhuận từ cho thuê xe là không đủ do phải theo đuổi mức giá rẻ.

Sau 3 năm, chính quyền các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải đã đưa ra hàng loạt quy định giới hạn lượng xe lưu hành, khu vực hoạt động cũng như cấm các công ty bổ sung thêm xe mới để kiềm chế sự phát triển ồ ạt. Hàng loạt startup đã phải nộp đơn phá sản vì không thể tiếp tục gọi vốn để duy trì hoạt động. Hàng nghìn chiếc xe bị bỏ đi đang chất đống tại các vùng ngoại ô ít người.

Tại Anh, sự mở rộng của hệ thống chia sẻ xe đạp cũng đang chững lại. Theo số liệu của Bikeshare data, chỉ còn hơn 2.100 chiếc xe đạp dịch vụ đang hoạt động ở London, vào tháng 2/2019, thấp hơn nhiều so với con số 5.800 trong giai đoạn cao điểm. Một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ chia sẻ xe đạp đã rút khỏi thị trường Anh chỉ sau hơn 1 năm hoạt động như ofo, oBike, Urbo do không đạt được hiệu quả như kỳ vọng.