Nền kinh tế đứng trước một "kịch bản xấu" khi lãi suất vay quá cao

Công ty TNHH Chứng khoán Maybank (MBKE) vừa công bố báo cáo chiến lược thị trường và tiêu điểm kinh tế vĩ mô, nhấn mạnh những quy định mới trên thị trường trái phiếu sẽ là một nhân tố khó dự báo cho năm 2023.

MBKE nhận định, các quy định và giám sát được nới lỏng quá mức trong quá khứ đã khuyến khích phát hành trái phiếu để tài trợ cho các hoạt động đầu cơ đất đai và tài sản rủi ro, tạo ra một quả bom tiềm ẩn cho thị trường trái phiếu, như sự tham gia của các nhà đầu tư nhỏ lẻ cao bất thường.

Trong khi thị trường trái phiếu là nguồn vốn quan trọng nhất cho các nhà phát triển bất động sản trong nước, việc kiểm soát thị trường trái phiếu, bao gồm việc ban hành Nghị định 65, đã tạo ra tình trạng khủng hoảng thanh khoản cho thị trường bất động sản trong bối cảnh nhu cầu yếu.

Việc tái cấp vốn cho 8,4 tỷ USD và 7,7 tỷ USD trái phiếu đáo hạn vào năm 2023 và 2024 sẽ là một thách thức lớn đối với thị trường bất động sản. Nếu nút thắt chính sách này không được giải quyết kịp thời, Việt Nam có thể gặp một "kịch bản xấu", tức là một cuộc suy thoái mang tính cơ cấu trong đó lãi suất vay quá cao (lợi suất trái phiếu trên 15%; lãi suất cho vay trên 12,5%) để có thể chi trả dịch vụ giá trị gia tăng.

Theo báo cáo thị trường tiền tệ mới đây của Công ty Chứng khoán MB (MBS), lãi suất huy động tại các ngân hàng cho thấy xu hướng hạ nhiệt.

Cụ thể, lãi suất huy động ngân hàng có mức niêm yết cao nhất là khoảng 9,45%/năm tại các ngân hàng thương mại, bất chấp tỷ giá USD/VND có xu hướng tăng nhẹ cùng xu hướng với một số đồng tiền khu vực.

Theo thống kê của MBS, lãi suất huy động đang đồng loạt giảm khá mạnh với mức giảm khoảng 1-2%/năm so với giai đoạn cao điểm. Sự thay đổi này chủ yếu diễn ra ở cả nhóm ngân hàng quốc doanh.

Bất chấp nỗ lực đó, MBKE cho rằng hiện lãi suất vẫn ở mức không lành mạnh sau các đợt tăng lãi suất chính sách mạnh kể từ tháng 9/2022. 

Với việc Fed tiếp tục tăng lãi suất, nhu cầu bổ sung dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và áp lực lạm phát cao hơn trong năm nay, khối phân tích của MBKE không loại trừ khả năng lãi suất điều hành của NHNN tăng thêm 50 điểm cơ bản nữa. Theo ước tính của công ty này, lãi suất thế chấp hiện tại đang tăng áp lực lên thanh toán thế chấp của các hộ gia đình và sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu về thế chấp, nhà ở và tiêu dùng.

Báo cáo phân tích cũng ước tính sơ bộ mức tăng trưởng lợi nhuận hàng năm của nhóm ngành phi ngân hàng sẽ giảm xuống còn 3% trong năm 2023 (so với dự báo trước đó là 19%), trong khi các ngân hàng vẫn có thể tạo ra mức tăng trưởng lợi nhuận 12% so với cùng kỳ năm ngoái (so với dự báo trước đó là tăng trưởng 15%). Tương tự, dự báo tăng trưởng EPS năm 2023 cho toàn thị trường sẽ giảm xuống 7% (từ 20%). Như vậy, VN-Index đang giao dịch ở mức 10 lần P/E năm 2023.

Trong ngắn hạn, sự không chắc chắn về lãi suất, việc hạn chế phát hành trái phiếu doanh nghiệp và tăng trưởng lợi nhuận giảm sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến tâm lý nền kinh tế cũng như thị trường chứng khoán.