Đọng hàng nghìn tỷ đồng vì thuế giá trị gia tăng: Đề xuất lược bỏ nhiều quy định

Cuối tháng 11/2024, Quốc hội đã ban hành Luật Thuế giá trị gia tăng số 48, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Tuy nhiên, ngay sau khi có hiệu lực, Chính phủ, Bộ Tài chính đã nhận được nhiều kiến nghị, phản ánh của hiệp hội và doanh nghiệp về vướng mắc của chính sách thuế giá trị gia tăng đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế.

Tại phiên họp thứ 52 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội chiều ngày 4/12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: “Để giải quyết các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn, tháo gỡ điểm nghẽn do nguyên nhân từ quy định pháp luật, trong bối cảnh cả nước đang chịu hậu quả của thiên tai bão lũ, cần sớm phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp, cần thiết phải sửa đổi ngay một số quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng”.

Ông Thắng cho biết, dự thảo Luật sửa đổi ba nội dung chính.

Thứ nhất là đưa lại nội dung đã được quy định từ năm 2014 về việc doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không phải tính thuế giá trị gia tăng nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào khi bán sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt, chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác.

Quy định này đã được thực hiện ổn định nhiều năm, được nhận định đảm bảo không vi phạm nguyên tắc của thuế giá trị gia tăng, đồng thời không làm ảnh hưởng đến số thu ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, quy định sẽ góp phần làm giảm bớt gánh nặng về thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, đồng thời góp phần hỗ trợ hoạt động sản xuất nông, lâm, thủy hải sản khi doanh nghiệp không phải ứng trước tiền để nộp thuế sau đó lại làm thủ tục hoàn thuế, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội của doanh nghiệp.

Ông Thắng cho biết thông tin, theo số liệu báo cáo, doanh nghiệp ngành cà phê phải ứng ra khoảng 5.000 tỷ đồng, ngành lương thực khoảng 2.016 tỷ đồng, ngành hồ tiêu và cây gia vị là khoảng 2.162 tỷ đồng mỗi năm để nộp thuế giá trị gia tăng.

Vấn đề thứ hai là lược bỏ nội dung “sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu thì áp dụng thuế suất giá trị gia tăng theo mức thuế suất quy định cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản” đang quy định tại Khoản 5, Điều 9, Luật Thuế giá trị gia tăng.

Việc lược bỏ này nhằm để đảm bảo việc áp dụng thuế giá trị gia tăng đồng bộ theo quy định của pháp luật về thức ăn chăn nuôi, đảm bảo bình đẳng với thức ăn chăn nuôi nhập khẩu.

“Nếu giữ như quy định trên, thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước có thuế giá trị gia tăng đầu vào là 5% phải tính vào chi phí do bán ra không chịu thuế giá trị gia tăng. Qua đó tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trong bối cảnh nông nghiệp bị ảnh hưởng nhiều từ hậu quả của thiên tai, mưa lũ kéo dài”, lãnh đạo Bộ Tài chính cho hay.

Vấn đề thứ ba là lược bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế. Theo Luật Thuế giá trị gia tăng số 48, người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai nộp thuế.

Ông Thắng cho biết, khi sửa luật vào năm 2024, quy định này được xác định là một trong những giải pháp để quản lý thuế nhằm phòng, chống gian lận trong hoàn thuế, trong khi chưa sửa đổi các quy định về quản lý thuế.

Dù vậy, hiện nay, Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi đang trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này, đã bổ sung các quy định nhằm quản lý thuế chặt chẽ hơn đối với người nộp thuế để đảm bảo thu đúng, thu đủ tiền thuế vào ngân sách nhà nước và quản lý chặt chẽ hơn trong hoàn thuế cũng như là trong công tác kiểm tra người nộp thuế.

Do đó, đề nghị không quy định nội dung này tại Luật Thuế giá trị gia tăng và việc kiểm tra, giám sát hoàn thuế được thực hiện thống nhất theo quy định của Luật Quản lý thuế.

Cũng tại phiên họp, trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế và tài chính thống nhất, cần sớm tháo gỡ các vướng mắc trong hoàn thuế giá trị gia tăng, tạo thuận lợi và nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Ông Mãi cho biết hiện còn hai luồng ý kiến về việc giải quyết vướng mắc này, bao gồm đề nghị áp dụng Nghị quyết 206 của Quốc hội để Chính phủ ban hành Nghị quyết tháo gỡ các vướng mắc về thuế.

Luống ý kiến còn là thống nhất trình Quốc hội xem xét sửa, bổ sung luật trong kỳ họp lần này.

Do vậy, ông đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện Tờ trình và hồ sơ, đánh giá và làm rõ những rủi ro, những khoảng trống pháp lý nếu có, bổ sung thêm các biện pháp quản lý rủi ro và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước nếu xảy ra những hệ lụy pháp lý.