Chuyện đôi giày Nike 'made in Vietnam' và sự mờ nhạt của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu
Quỳnh Chi
Chủ nhật, 13/05/2018 - 17:00
Một đôi giày Nike được sản xuất có giá bán hơn 100 USD, thậm chí 300 USD nhưng phần của người Việt Nam chỉ chưa đến 10 USD.
Các doanh nghiệp Việt chỉ mới tham gia vào tầng thấp của chuỗi giá trị toàn cầu.
Là một trong những mẫu giày được nhiều người tiêu dùng lựa chọn, thương hiệu giày Nike được biết đến như một biểu tượng của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Từ ý tưởng thiết kế, công nghệ, thương hiệu cho đến các bộ phận của giày được thực hiện ở nhiều quốc gia khác nhau; khi đã có sản phẩm cuối cùng và đóng gói, chúng sẽ theo hệ thống phân phối đi khắp nơi trên thế giới.
Tuy nhiên nhìn nhận một cách thực tế, GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cho biết, một đôi giày Nike "made in Vietnam" có giá hơn 100 USD, thậm chí có đôi 300 USD thì phần của người Việt chỉ chưa đến 10 USD.
Từ ví dụ này, ông Mại chỉ ra rằng, mặc dù kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam cao nhưng đóng góp lại chủ yếu đến từ khu vực FDI (chiếm hơn 70%), trong khi sự tham gia của các doanh nghiệp Việt còn rất mờ nhạt và hạn chế.
Đặc biệt, ngành dệt may và da giày Việt được đánh giá là có năng suất cao nhất trong số các nước xuất khẩu hai mặt hàng này, song các doanh nghiệp Việt Nam chỉ chủ yếu tham gia vào tầng giá trị thấp trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chẳng hạn, ngành công nghiệp dệt may Việt Nam hiện nay chủ yếu tham gia vào phần cắt và may, theo phương thức gia công đơn giản, thiếu khả năng cung cấp trọn gói nên giá trị gia tăng còn thấp. Đặc biệt, ngành dệt may đang phải phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.
Một ví dụ khác cho thấy sự tham gia của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu còn mang ít giá trị là ngành công nghiệp xe máy. Việt Nam đã trở thành nước sản xuất xe máy quy mô lớn hàng đầu thế giới với 3,2 - 3,5 triệu chiếc/năm.
Tuy nhiên, có tới 80% linh kiện, phụ tùng được sản xuất trong nước nhưng phần lớn là do doanh nghiệp FDI thực hiện, các doanh nghiệp trong nước chỉ mới sản xuất được các phụ tùng bằng nhựa.
GS.TSKH Nguyễn Mại
Hiện nay tại Việt Nam, các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ chiếm hơn 97% trong tổng số gần 600 nghìn doanh nghiệp; gần 3% còn lại là các doanh nghiệp lớn. Các doanh nghiệp lớn này đều xuất phát từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ; chính điều này đã tạo niềm tin cho sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Xét về mối quan hệ giữa các doanh nghiệp này thông qua mô hình chuỗi giá trị, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp lớn giữ vai trò đầu tàu và là động lực chính trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ đóng vai trò hỗ trợ tạo giá trị gia tăng cho từng khâu.
Không hợp tác sẽ thua ngay trên sân nhà
Với sự tham gia mạnh mẽ và không ngừng gia tăng của các doanh nghiệp FDI tại thị trường Việt Nam, việc thúc đẩy các doanh nghiệp Việt đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các tầng giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu là điều cấp thiết.
Theo ông Ngô Minh Hải, Phó chủ tịch Tập đoàn TH, một trong những điều quan trọng bây giờ là cần có sự hợp tác với các doanh nghiệp FDI để tạo cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nếu không sẽ phải chấp nhận thua ngay trên sân nhà.
Tuy nhiên, bà Bùi Thu Thủy, Phó cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và đầu tư) nhận định, mối liên kết giữa các tập đoàn xuyên quốc gia với doanh nghiệp Việt Nam theo chuỗi cung ứng còn hạn chế; vẫn như đang đi trên hai đường thẳng song song mà chưa có sự bắt tay hợp tác để hai bên cùng có lợi.
Để thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp trong nước và khu vực FDI, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần đưa ra các giải pháp có tính chiến lược và cách tiếp cận mới.
Theo GS. Nguyễn Mại, Nhà nước cần tiếp tục thực hiện các chính sách như giảm chi phí đầu tư và kinh doanh, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, cấu trúc lại hệ thống logistics, cải cách thủ tục hành chính…
Đặc biệt, Chính phủ cần đưa ra các thể chế, chính sách phù hợp với từng loại doanh nghiệp để bởi lẽ mỗi loại hình doanh nghiệp đặt ra những đòi hỏi riêng về cơ chế, chính sách của Nhà nước; từ đó hỗ trợ làm tăng cả về số lượng lẫn chất lượng cho các doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, Nhà nước cần thực hiện chính sách khuyến khích liên kết giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước như đề ra các cơ chế ưu đãi về thuế, tài chính đối với những doanh nghiệp FDI có nhiều doanh nghiệp trong nước làm nhà cung ứng cấp 1; áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp Việt là nhà cung ứng cấp 1 như đối với doanh nghiệp FDI.
Đối với các doanh nghiệp trong nước, ông Mại cho rằng, doanh nghiệp cần đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng đội ngũ lao động, xây dựng chiến lược kinh doanh, thương hiệu và từng bước tích tụ vốn để tăng năng lực sản xuất, năng suất lao động và năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng.
Mặc dù Việt Nam là quốc gia có nhiều sản phẩm nông sản tiêu biểu, nhưng trong nhiều năm qua, thị trường tiêu thụ luôn là một rào cản lớn với nông sản Việt Nam. Do vậy tìm và mở rộng tiêu thụ nông sản đang là bài toán không chỉ người nông dân, doanh nghiệp mà cả Chính phủ cũng rất quan tâm tìm lời giải.
Mặc dù Việt Nam là quốc gia có nhiều sản phẩm nông sản tiêu biểu, nhưng trong nhiều năm qua, thị trường tiêu thụ luôn là một rào cản lớn với nông sản Việt Nam. Do vậy tìm và mở rộng tiêu thụ nông sản đang là bài toán không chỉ người nông dân, doanh nghiệp mà cả Chính phủ cũng rất quan tâm tìm lời giải.
Nền kinh tế thế giới, dưới tác động của hội nhập, thương mại mậu dịch và cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đang được định hình mới, đặc biệt là ở khu vực APEC.
Vốn là một trong những nhân tố quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ hoạt động không hiệu quả, không chủ động, khó đổi mới nếu tiềm lực tài chính hạn hẹp.
Trên quan điểm của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), ưu tiên hàng đầu là phải tăng quy mô thị trường để đảm bảo ngành ô tô sẽ được duy trì trong tương lai.
Tại Hội nghị Trung ương 15, ngoài công tác nhân sự, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thống nhất, thông qua các báo cáo cũng như cho ý kiến về các dự thảo quan trọng.
Khi kỳ vọng đặc khu khép lại và thị trường bất động sản du lịch rơi vào trạng thái phòng thủ, Vân Đồn đứng trước nguy cơ trở thành một điểm đến dang dở. Nhưng việc Everland Group kiên định triển khai Crystal Holidays Harbour Vân Đồn không chỉ là quyết định đầu tư ngược chu kỳ, mà là bước đi chiến lược nhằm xây dựng năng lực điểm đến để đưa Vân Đồn lên bản đồ du lịch quốc tế.
82% tổng vốn đầu tư trong các dự án khởi công, khánh thành đến từ khu vực ngoài ngân sách đang cho thấy doanh nghiệp tư nhân không chỉ tham gia, mà đã trở thành lực kéo chủ đạo của tăng trưởng kinh tế.
Xuất khẩu tôm của Việt Nam đang tiến sát kỷ lục mới nhờ đà phục hồi mạnh mẽ tại các thị trường chủ lực cùng sự chuyển dịch sang những phân khúc giá trị cao.
Tối 12/12, Masterise Homes chính thức khai trương tâm điểm thương mại - dịch vụ - giải trí Malibu Walk tại trái tim Ocean Park 1 với chuỗi sự kiện mở màn mùa lễ hội rực rỡ mang tên “The Magical Joy - Mùa giáng sinh diệu kỳ” diễn ra đến 25/12/2025.
Nguồn cung nhà ở đang tiến gần mốc đỉnh thị trường của năm 2018 khi hàng loạt dự án được tháo gỡ vướng mắc pháp lý và phê duyệt mới. Tuy nhiên, giá nhà không giảm.
Ngày 11/12/2026 tại Hà Tĩnh, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE:SSB) đã trao tặng 670.800 cây keo giống cho các hộ dân tại xã Kỳ Hoa, tỉnh Hà Tĩnh nhằm phục hồi hệ sinh thái rừng bị tàn phá nghiêm trọng bởi cơn bão Bualoi, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Qua đó nâng tổng số cây Ngân hàng trao tặng và trồng vượt 1 triệu cây xanh trên khắp cả nước nhằm phủ xanh đất trống, đồi núi trọc.
Sau khi hoàn tất giai đoạn “bao phủ trực tiếp điểm lẻ” trong năm 2025, Masan Consumer bước vào chu kỳ tăng trưởng mới với Retail Supreme giai đoạn 2, nơi công nghệ, dữ liệu và hệ sinh thái phân phối hội tụ. Điểm bùng nổ này không chỉ tạo lực đẩy cho doanh thu, lợi nhuận, mà còn đặt nền móng cho tăng trưởng dài hạn đúng thời điểm doanh nghiệp chính thức chào sàn HOSE.
Tại Hội nghị Trung ương 15, ngoài công tác nhân sự, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thống nhất, thông qua các báo cáo cũng như cho ý kiến về các dự thảo quan trọng.
Central Retail dự kiến sẽ hạch toán một khoản lỗ do suy giảm giá trị tài sản một lần và phi tiền mặt trị giá khoảng 5,9 tỷ Baht (khoảng 190 triệu USD) vào báo cáo tài chính quý 4 năm 2025.
Tối 22/12, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội (Hanoisme) phối hợp với Sở Công thương, Ban thi đua – khen thưởng (Sở Nội vụ) TP. Hà Nội đã tổ chức lễ tôn vinh doanh nhân, doanh nghiệp Thăng Long năm 2025. Chương trình nhằm ghi nhận những doanh nhân, doanh nghiệp đóng góp xuất sắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô và đất nước.
