Thái độ của các nhân viên nhà nước chính là thứ cần phải cải cách nhất

Với PGS.TS Trần Đình Thiên, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, vấn đề khiến ông đau đáu nhất mỗi khi đến các phiên họp tổ tư vấn chính là câu chuyện về cải cách thể chế và thủ tục hành chính. Mặc dù Nhà nước đã có những động thái tốt, quyết tâm cao nhưng tới thời điểm này việc cải cách thể chế lẫn thủ tục hành chính vẫn diễn ra có hơi chậm chạp.

“Quá trình tái cơ cấu bộ máy Chính phủ đang diễn ra tương đối chậm dù sắp được 10 năm tính từ thời điểm bắt đầu khởi động chính thức chương trình, khu vực nhà nước vẫn hoạt động ọc ạch và đầu tư thiếu hiệu quả”, ông Thiên nhìn nhận trong sự kiện "Kinh tế 4.0 từ tiến hóa đến cách mạng" vừa được tổ chức cuối tuần qua. 

Theo ông Thiên, nguyên nhân khiến khu vực tư nhân của Việt Nam quá yếu là do những trói buộc về thể chế và nguồn lực. Cách đây 10 năm, các doanh nghiệp tư nhân đóng góp hơn 8% vào GDP cả nước và hiện tại vẫn thế, chưa có gì được cải thiện. Theo đó, một nền kinh tế mà khu vực quan trọng nhất lại đóng góp ít nhất thì thật đáng lo ngại!

"Tôi nói với Thủ tướng, nguyên do khiến khu vực tư nhân không phát triển là bởi chúng ta để nó trì trệ quá lâu, bởi trong giai đoạn đầu tiên chỉ cần đẩy nhẹ, thành phần kinh tế này sẽ tự lăn", ông Thiên nói.

Thế nên, ngoài việc cần phải nghiêm khắc với tất cả bộ ngành, chúng ta cần phải cùng nhau hợp lực đẩy, đặc biệt là câu chuyện cắt giảm các thủ tục hành chính, hiện mới chỉ được một số bộ ngành làm quyết liệt do theo kế hoạch, mục tiêu đến tháng 4/2018 cả nước sẽ cắt giảm được khoảng 54% các điều kiện kinh doanh, nhưng đến hiện tại, theo ông Thiên mới chỉ làm được 20%.

Cũng theo ông Thiên, nguyên do sâu xa khiến công cuộc cải cách hành chính của các bộ ngành diễn ra ì ạch là bởi nó đụng chạm đến quyền lợi của một vài người trong bộ máy các cơ quan Nhà nước. Nếu chúng ta không gỡ “nút thắt” này, bằng cách sắp xếp lại toàn bộ cấu trúc – chức năng – trách nhiệm – chế tài – lợi ích phù hợp, thì mục tiêu cắt giảm thủ tục hành chính của Chính phủ sẽ rất khó hoàn thành.

“Tôi cứ cảm giác, các doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam ta đang bơi thuyền thúng ra đại dương bao la ngoài kia để đấu với các đối thủ được trang bị thuyền máy, chiến hạm tận răng. Trách nhiệm của doanh nghiệp là phải thường xuyên gây áp lực cải cách lên Nhà nước”, ông Thiên cho biết.

Trao đổi với các doanh nghiệp bên lề hội thảo Vietnam Business Outlook 2019 do Group Quản lý doanh nghiệp phối hợp với TheLEADER tổ chức vừa qua, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn TP. HCM cho biết đã khá hài lòng với hiệu quả từ chương trình cải cách hành chính nhất là khi đi làm những thủ tục hành chính chung còn các thủ tục đặc thù như vay vốn, cấp phép xây dựng... vẫn khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.

Ông Võ Minh Hải, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Hecwin Vietnam (một tổ chức kỹ sư yêu thiên nhiên "Khôi phục hệ sinh thái và chống biến đổi khí hậu", hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc - nông nghiệp) cho biết: Trong lúc thực hiện thủ tục ở các cơ quan nhà nước, tôi đã thấy họ làm việc nhanh chóng, quy trình đơn giản và tinh gọn hơn. Trong tất cả, Cục thuế TP. HCM là nơi ông Hải cảm thấy ấn tượng nhất khi những thủ tục của họ nhanh gọn hơn so với nhiều ban ngành khác.

Trước kia để đi làm một bộ hồ sơ có khi ông Hải phải mất một tuần hoặc dài hơn, bây giờ, quy trình đã ngắn lại, thậm chí hoàn thành chỉ trong hai ba ngày; nguyên do là bởi các cơ quan nhà nước đã ứng dụng công nghệ vào việc cấp phép, nên doanh nghiệp có thể khai báo hồ sơ online rồi nộp trước trên mạng.

Ông Bùi Văn Chiến, Chuyên gia makerting của một công ty xi măng cũng cho rằng, các cải cách hành chính của nhà nước cho tới thời điểm này đã có nhiều bước tiến đáng khích lệ. Đầu tiên, đối với các thủ tục hành chính cơ bản, quy trình đã khá minh bạch, các bước thực hiện đã đơn giản hơn, mức độ sẵn sàng – hướng dẫn rõ ràng khi doanh nghiệp cần từ các cán bộ nhà nước cũng đã hơn lúc trước.

Nguyên do của những bước tiến đó là nhờ một số thủ tục chuyên môn đã được số hoá, ví dụ, khi muốn thực hiện một chương trình khuyến mãi, trước đây, doanh nghiệp phải làm bản cứng mang tới Sở Công thương để nộp còn bây giờ họ chỉ cần lên cổng điện tử của sở nộp hồ sơ online là ổn.

Một ví dụ khác, hiện tại, dù quy định thời gian của Sở Công thương không thay đổi (như thông báo khuyến mại phải làm trước 3 ngày, đăng ký chương trình khuyến mại phải xin phép trước 15 ngày) nhưng khi mình bắt tay vào làm hồ sơ giấy tờ thì đã nhanh hơn trước do nhiều khâu trong quá trình làm thủ tục đã được tự động và có sự hỗ trợ của công nghệ.

“Ngoài Sở Công thương, tôi cũng thấy hiệu quả cải cách hành chính rõ rệt ở các sở ban ngành khác, giúp doanh nghiệp tốn ít thời gian và công sức để làm thủ tục hơn, ví dụ như khi đi làm hồ sơ về sở hữu trí tuệ.

Trước đây, để đăng ký sở hữu trí tuệ của một sản phẩm nào đó, chúng tôi phải làm hồ sơ bản cứng rồi gửi máy bay ra Hà Nội, nếu có gì sai sót hồ sơ sẽ phải chạy lòng vòng hoặc doanh nghiệp phải đích thân ra Hà Nội, nhưng giờ mọi chuyện đã tiện lợi và nhanh chóng hơn nhiều, doanh nghiệp chỉ cần lên khai báo và nộp hồ sơ của cổng điện tử của Cục sở hữu trí tuệ”, ông Chiến cho biết thêm.

Ông Chiến đề nghị, các sở ban ngành liên quan có thể gửi các quy định hoặc bản tin mới nhất đến email của doanh nghiệp, giúp họ cập nhật hàng ngày, để doanh nghiệp lẫn cán bộ nhà nước không phải lãng phí thời gian đi sửa những hồ sơ sai do không biết những quy định với nhất từ Nhà nước.

Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, bà Mai Ngọc – Việt Kiều Pháp đang sở hữu 3 spa lại cho rằng, mặc dù bây giờ quá trình làm thủ tục đã nhanh hơn trước nhờ công nghệ nhưng vẫn chưa hài lòng với thái độ của các nhân viên nhà nước khi đi làm các thủ tục hành chính. 

Do đó, theo bà Ngọc, thái độ của các nhân viên nhà nước chính là thành phần mà nhà nước cần cải cách nhất trong thời gian tới.