Tôi có nói với ngài J là tôi chỉ nhí nhố chút vào giờ giải lao, mang lại tiếng cười cho đồng nghiệp; và hơn hết là: tôi khen áo cổ đẹp là khen thiệt! Ngài J nói với tôi rằng ông không rõ tôi có muốn làm cây hài độc thoại hay không nhưng ý định này sẽ không có mặt trong cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” đâu. Ngài J ưa thích cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” với tất cả nhân viên trong cơ quan.
Cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” là truyền thống của các công ty ở Mỹ, lớn hay nhỏ, trừ khi công ty solo 1 người thì bạn đành bỏ tiền mua một cái gương nếu muốn hoàn thành kiểu nói chuyện này.
Cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” là lúc sếp bạn, sếp tôi, HR nói chuyện với nhân viên của công ty về quá trình làm việc của bạn trong năm vừa qua, mục tiêu năm mới, mục tiêu họ kì vọng bạn phải đạt, những điều bạn mong công ty hay cá nhân nào đó của công ty giúp đỡ.
Nhiều nơi gọi nó là đánh giá cuối năm hay đánh giá quá trình làm việc nhưng tôi thích gọi nó là cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” hơn, may cho tôi, ngài J cũng thích gọi như vậy.
Tin tôi đi, nó không giống cuộc họp phụ huynh cấp 1 đâu, nó tràn đầy ý nghĩa và sự trao đổi thẳng thắn. Và sự hỏi han cũng nhiều hơn sự phê bình.
1. Năm mới, mục tiêu mới, quyết tâm mới
Tháng 1 lạnh giá lại là mùa bội thu của các công ty hay trung tâm Gym hoặc các loại hình thể dục thể thao khác nhau. Số lượng thành viên tăng đột biến gấp 4 lần so với tháng 9 khi mùa thu bắt đầu, và 80% trong số đó đăng kí thẻ thành viên năm, loại mà nếu bạn đi tập đều đặn thì giá thẻ thành viên tính theo ngày quả thực là rất rẻ. Nhưng chúng ta đều biết ⅔ số thành viên đi đều theo tỉ lệ đo lường thời gian khác chứ không phải ngày, tôi chẳng ngạc nhiên gì về sự thực này đâu, tôi còn là một phần của nó nữa ấy chứ.
Thế nhưng nếu bạn thắc mắc tại sao có sự đột phá doanh thu vào tháng đầu tiên của năm mới thì không phải vì tháng 1 có giảm giá hay sự kiện Black Friday đổi từ tháng 11 sang tháng 1 đâu, đó là vì truyền thống của người Mỹ: năm mới, mục tiêu mới, quyết tâm mới.
Và số người năm mới quyết tâm giảm cân, tạo một cơ thể đẹp hay cải thiện sức khỏe thì rất đông, có tới 1/8 dân số Mỹ có mục tiêu dạng này trong năm mới. Trước đây, người dân Mỹ hay nói “new year, new resolution” (năm mới, quyết tâm mới) thì giờ họ thêm new goal (mục tiêu mới) trước cụm quyết tâm.
Điều này dễ hiểu nhưng lại khó thực hiện, bởi vì, đặt mục tiêu mới, cụ thể vừa đủ để hoàn tất và không bỏ cuộc giữa chừng là một hình thái nghệ thuật suy nghĩ: đặt mục tiêu mới phù hợp lại có tính phát triển là khó, nó yêu cầu bạn phải hiểu bản thân mình và vị trí chuyên môn hay sức khỏe hay tinh thần của bạn ở đâu.
Nếu bạn mở báo và đọc về mục tiêu năm mới, không phải báo tôi viết - ừm thật đó, và chọn một mục tiêu trong 100 gạch đầu dòng bảng “các mục tiêu năm mới một người nên làm” thì bạn cứ chuẩn bị tinh thần rằng có thể mục tiêu đó sẽ được cho vào ngăn kéo vào tháng ba và nhấc ra vào tháng 1 năm kế tiếp.
Nghiên cứu cho thấy, 80% các mục tiêu và quyết tâm bạn đặt ra tháng 1 năm mới không thành công và vào sọt đựng giấy vào đầu tháng Hai.
Tại sao? Bởi vì các mục tiêu năm mới hiếm khi có các bước hành động. Chúng được tạo ra từ áp lực nào đó hay đơn thuần là truyền thống nhiều năm và vào một ngày tùy ý.
Chị Trâm Nguyễn, chuyên viên về luật sở hữu trí tuệ công tác tại văn phòng luật Gottlieb, Rackman & Reisman, P.C, thành phố New York, Hoa KỳAi cũng biết rằng, ăn uống tốt hơn hoặc ăn kiêng và tập thể dục đứng đầu danh sách các mục tiêu năm mới, nhưng những điều này thường không đạt được. Ăn tốt hơn nghĩa là gì? Và những gì cấu thành tập thể dục?
Năm nay, ngài J và tôi khuyến khích bạn đặt ra các mục tiêu THÔNG MINH theo phong cách người Mỹ thành đạt (của ngài J) chứ không phải các quyết tâm đơn thuần. Các mục tiêu THÔNG MINH và cụ thể, có thể đo lường được, có thời hạn và có thể đạt được.
1.1. Ngài J nói hãy suy ngẫm
Hãy suy ngẫm về tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống của bạn để xác định bạn đang ở đâu – và bạn muốn đi đâu, vươn lên thế nào. Nói một cách chính xác, mục tiêu chính là sự phản chiếu tham vọng và nỗ lực của bạn. Hãy thành thật với nhau nhé: mục tiêu luôn mang tính cá nhân, dù mục tiêu là cứu thế giới nhàm chán này theo phong cách hài hước của Marvel, thì vì mục tiêu xoay quanh bạn, tạo ra từ bạn, nó mang tính cá nhân và màu sắc của bạn.
Cuộc sống của chúng ta không xoay quanh một cách suy nghĩ hay ý kiến chung nào đó và của ai đó. Mỗi người có hệ tư duy và tính cách riêng. Chúng ta là những sinh vật phức tạp!
Bởi thế, trước khi đặt mục tiêu, hãy suy ngẫm về các vấn đề cá nhân (các cơ hội trí tuệ, sức khỏe), nghề nghiệp (tiền bạc, thang bậc phát triển nghề nghiệp), tình cảm (mối quan hệ gần gũi, làm ăn, tình bạn…) và tinh thần (khả năng tự nhận thức, khả năng tự yêu thương bản thân) trong cuộc sống của bạn.
Bạn có thể suy ngẫm một mình hoặc với bạn bè và gia đình. Đây là bước đầu tiên để xác định mục tiêu của bạn. Nếu mục tiêu của bạn không có ý nghĩa, nhất là với bạn, bạn sẽ khó đạt được chúng. Ngoài ra, nếu bạn có quá nhiều mục tiêu, bạn cũng khó có thể đạt được chúng.
Như ngài J hay nói với nhóm luật sư thực tập, mà tôi nghe lỏm: “mục tiêu chỉ cần ít nhưng chất lượng và có thể đảm bảo hoàn thành một cách tương đối hoàn hảo - là đủ cho một năm mới sắp tới!”
1.2. Hãy ghi mục tiêu của mình ra giấy
Hãy ghi rất cụ thể.
Mục tiêu của bạn nên trả lời các câu hỏi về những gì bạn muốn hoàn thành và tại sao điều đó lại quan trọng đối với bạn. Hãy đảm bảo rằng, nó có thể đo lường được. Hãy định lượng mục tiêu của bạn theo cách bạn có quyền kiểm soát. Đừng dựa vào người khác để đo lường thành công của bạn chẳng hạn như được tăng lương. Điều đó nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn.
Đảm bảo rằng mục tiêu của bạn có thể đạt được. Ngay cả những mục tiêu cao nhất cũng có thể được hoàn thành. Tất cả bắt đầu với một chuỗi các bước hành động. Hãy xác định mức độ phù hợp của nó. Tại sao điều này lại quan trọng đối với bạn bây giờ? Mục tiêu này có phù hợp với sự phát triển của cá nhân hay con đường tương lai của bạn không?
Nếu nó chưa phải quan trọng nhất cho bạn ở thời điểm 6 tháng tới 1 năm trước mắt, bạn nên tìm một mục tiêu khác, bởi nếu không bạn sẽ lại quay lại nghe tôi lải nhải về việc sắp xếp mức độ ưu tiên của mục tiêu vào tháng 1 năm sau, hoặc năm sau nữa.
Hãy đặt ra một thời hạn cụ thể để hoàn thành. Thời hạn hoàn thành tạo ra cảm giác
cấp bách để thúc đẩy chúng ta hành động.
Hãy phân tích mục tiêu thành một chuỗi các hành động nhỏ và hoàn thành từng hành động nhỏ một. Hãy nhớ thưởng cho bản thân cái gì đó mỗi khi bạn hoàn tất một mục trong chuỗi hành động này.
Lưu ý, nếu bạn có mức lương vừa phải, đừng tự thưởng cho bản thân một chai nước hoa 100ml của hãng Tom Ford sau mỗi lần hoàn thành mục tiêu. Đừng khiến cho ví tiền đau đớn trước khi mục tiêu lớn hoàn tất.
1.3. Đăng mục tiêu
Hãy dán mục tiêu của bạn ở nơi bạn có thể nhìn thấy chúng một cách thường xuyên, gương phòng tắm hay nhà vệ sinh là nơi tuyệt vời và phù hợp dù bạn có thể nhắc tới nó và cảm thấy hơi í ẹ.
Tủ lạnh cũng là một nơi tốt nếu bạn ở bếp thường xuyên. Nhưng đừng kẹp vào nhật kí hay sách nào đó mà bạn không hay đọc lắm nếu bạn không muốn tìm thấy nó vào cuối năm 2024.
1.4. Nhắc nhở bản thân về mục tiêu một cách liên tục
Tự tạo áp lực để hoàn thành mục tiêu, hãy đặt thông báo nhắc nhở trên điện thoại và cái chế độ nhắc mỗi ngày để bạn không quên về mục tiêu và chuỗi hành động phải làm để đạt được mục tiêu đó.
Trong cuộc nói chuyện cuối năm, ngoài việc nhận xét về công việc, ngài J sẽ hỏi mỗi cá nhân trong công ty xem đã đặt mục tiêu năm mới tới đâu, mục tiêu cá nhân và mục tiêu sự nghiệp là gì, đừng gộp chúng vào với nhau, hãy tách chúng ra bởi mục tiêu nghề nghiệp sẽ ít nhiều dính tới công ty, và nếu như may mắn, công ty sẽ tài trợ cho bạn thực hiện mục tiêu này.
Tuy nhiên, trước khi công ty trả tiền cho bạn và mục tiêu của bạn, hãy nộp bản chuỗi hành động cho công ty, nếu không, chuyện công ty tài trợ sẽ chỉ là “trót lưỡi đầu môi”.
2. Tăng cỡ ví, giảm kích cỡ vùng an toàn (Comfort Zone)
Hãy quay lại cuộc nói chuyện “cuối năm nói chuyện đầu năm”. Nhiều công ty Mỹ, và ngài J cũng không phải là ngoại lệ, khuyến khích nhân viên đầu tư vào kiến thức, học lên cao, sắm thêm chứng chỉ bằng cấp. Họ đa phần đều ủng hộ cá nhân bạn phát triển và bước ra khỏi vùng an toàn, nhưng hẳn không phải là bước xa quá để tự kinh doanh riêng. Nếu bạn là nhân viên tốt, giàu tiềm lực, họ sẽ khuyến khích bạn thu nhỏ vùng an toàn để nhận nhiều công việc có độ khó cao, mang tính thử thách hơn, thậm chí là bước lên vị trí lãnh đạo.
Văn phòng luật chuyên về sở hữu trí tuệ Gottlieb, Rackman & Reisman, P.C, New York City (Ảnh: Spectorgroup)Người Mỹ cho rằng, việc nuôi dưỡng nhân tài lâu dài là cần thiết và hầu như công ty tầm trung và lớn nào cũng có chính sách hỗ trợ nhân viên đi học, đi hội nghị, đi hội thảo, đi đào tạo kĩ năng mới…
Việc cấp trên khuyến khích nhân viên bước ra khỏi vùng an toàn cũng thể hiện sự mở rộng và độ thông thoáng trong suy nghĩ. Họ tập trung vào sự phát triển công ty ở mức tối đa thay vì lo lắng về sự cạnh tranh cá nhân hay việc bạn có thể lấy mất vị trí của họ, bởi người Mỹ tin rằng, những người có con mắt nhìn người, nuôi dưỡng nhân tài, đoàn kết nội bộ và phát triển năng lực cá nhân khác xứng đáng là người dẫn đầu trên hết thẩy. Vậy nên sự phát triển của nhân viên cũng là sự phát triển của sếp.
Một khi vùng an toàn của cá nhân bị thu hẹp, thử thách và công việc tăng lên, thậm chí cấp số nhân - như tôi chẳng hạn, ví tiền của bạn cũng dày lên. Ví tiền của bạn dày lên trước hết vì bạn làm công việc có độ khó cao, khó thay thế, giúp công ty tạo ra lợi nhuận, kĩ năng của bạn giờ có thể đem bán trên thị trường kể cả khi xé nhỏ nó, nhưng quan trọng hơn là bạn có tiền đề xin tăng lương tăng thưởng.
Nếu tôi của năm ngoái nói với ngài J tăng thưởng trong khi công việc vẫn thế chỉ bởi vì tôi đã ở đây lâu năm thì cá chắc ngài J sẽ gọi cho đội săn đầu người nào đó mà gửi cho ông ấy hồ sơ của tôi phàn nàn và hỏi hoàn 5% chi phí ông ấy đã trả vì nhân sự này chất lượng trung bình mà suy nghĩ hạn hẹp.
Câu chuyện ở công ty nào đó cứ mỗi 5 năm lại phải tăng lương là câu chuyện không áp dụng được cho tất cả; các công ty không bắt buộc phải làm thế. Công ty trả lương theo cách họ nghĩ là nó xứng đáng với công sức của bạn. Công ty không buộc phải tăng cho bạn nếu bạn không có đóng góp gì mới - chả có luật nào quy định thế cả.
Vì thế, để ví dày hơn, hay giảm kích cỡ vùng an toàn, thậm chí đề xuất cơ hội để thể hiện bản thân. Giảm kích cỡ vùng an toàn chính là mục tiêu năm mới của nhiều người Mỹ, cả già lẫn trẻ. Thành công nằm ở ngoài vùng an toàn chứ không nằm ở trong.
3. Đầu năm bắt đầu, cuối năm hoàn tất
Ngài J đã nói xong với tôi cuộc nói chuyện của năm nay và ngài cũng biết mục tiêu
của tôi năm 2023.
Tôi, như bao nhân sự khác của văn phòng cùng với hàng trăm triệu người làm thuê khác ở Mỹ coi cuộc nói chuyện “cuối năm cho đầu năm” là cơ hội tuyệt vời để đặt mục tiêu, xây dựng chuỗi hành động và định hướng tương lai một năm tới.
Không phải ai cũng háo hức với chuyện này, một số người sẽ để cuộc sống trôi qua bình lặng mỗi năm đều giống nhau, nhưng không phải phần lớn người Mỹ. Người Mỹ, bao gồm bản địa và nhập cư, già và trẻ, lớn và bé, trai và gái, hay tất cả ai sống và có công việc ở đất nước này hầu hết đều có: năm mới, mục tiêu mới, quyết tâm mới.
Và dù cho mục tiêu là gì, các ý kiến bên trên của tôi và ngài J đều có thể giúp bạn đạt được nó. Năm 2023 đang tới rồi, hãy đặt ra mục tiêu, biến nó thành chuỗi các bước nhỏ và rồi đầu năm bắt đầu hành động và cuối năm hoàn tất mục tiêu.
* Bài viết trình bày quan điểm của bà Trâm Nguyễn, công tác tại văn phòng luật chuyên về sở hữu trí tuệ Gottlieb, Rackman & Reisman, P.C, trụ sở tại Manhattan, New York City.
