Do thời tiết thuận lợi cùng với mô hình trồng lúa ứng dụng công nghệ cao tiếp tục được nhân rộng nên năng suất lúa đông xuân năm nay đạt khá. Cùng với việc thu hoạch vụ đông xuân, tính đến trung tuần tháng 6/2023, các địa phương trên cả nước đã xuống giống cho vụ lúa hè thu.
Sản lượng năm nay được dự đoán tiếp tục tăng, đạt 43,11 triệu tấn. Theo kế hoạch Bộ Nông nghiệp và nông thôn, cả năm 2023 sẽ gieo trồng 7,1 triệu ha lúa, năng suất trung bình ước đạt 60,7 tạ/ha.
Cùng với đó, bộ đặt mục tiêu tăng tỷ lệ gạo xuất khẩu trực tiếp vào các hệ thống phân phối năm nay lên 60%, trong đó 25% gạo mang nhãn hiệu Việt Nam. Xuất khẩu gạo cả năm đạt 6,5 – 7 triệu tấn, trong đó có khoảng 3 triệu tấn gạo chất lượng cao.
Tuy nhiên, nhờ nhu cầu gạo tại nhiều nước tăng mạnh, gạo Việt xuất khẩu nửa đầu năm nay đã khoảng 4,27 triệu tấn (đạt 61% mục tiêu cả năm), kim ngạch 2,3 tỷ USD, tăng 22,2% về khối lượng và tăng 34,7% về giá trị so với cùng kỳ năm trước, theo Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn).
Giá gạo xuất khẩu bình quân 6 tháng đầu năm 2023 ước đạt 539 USD/tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm 2022.
Tại cuộc họp về tình hình sản xuất và xuất khẩu gạo do Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức ngày 6/7, đại diện Hiệp hội Lương thực Việt Nam thông tin, xuất khẩu gạo đang thuận lợi, nhất là trong những tháng cuối năm bởi các thị trường lớn như Trung Quốc, Philippines, Malaysia… vẫn mua mạnh.
Vài ngày tới, Indonesia tiếp tục mở thầu 300.000 tấn và dự kiến sẽ liên tục mở thầu. Hiện xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Indonesia có mức tăng trưởng mạnh trên 1.498%.
Ngoài ra, người tiêu dùng tại thị trường khó tính như châu Âu, Hàn Quốc, Australia và một số thị trường mới mở ở các nước khu vực Trung Đông đang rất ưa chuộng các loại gạo chất lượng cao của Việt Nam, tạo cơ hội gia tăng xuất khẩu gạo.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng nhập khẩu 1,3 triệu tấn lúa và gạo; trong đó nhập khẩu từ Campuchia nhiều nhất với 1 triệu tấn lúa; tiếp đến là Ấn Độ với gạo trắng và tấm…
Theo đánh giá của Tổ chức Lương thực và nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), do ảnh hưởng của những bất ổn về kinh tế, thiên tai (El Nino), nhu cầu dự trữ lương thực của các quốc gia tăng mạnh.
Xuất khẩu gạo cần phát triển bền vững hơn
Những thuận lợi trên thị trường thế giới thời gian qua đã giúp gạo Việt nhanh chóng mở rộng thị phần tại các thị trường lớn. Đơn cử như quốc gia đông dân nhất thế giới, Việt Nam hiện đã vươn lên trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất vào Trung Quốc, bỏ xa các nhà xuất khẩu gạo khác như Myanmar, Ấn Độ hay Thái Lan.
Tuy nhiên, để duy trì và tiếp tục mở rộng thị phần trong các năm tiếp theo lại là câu chuyện khác khi chiến lược phát triển thị trường trong hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam chưa thực sự ổn định và chưa tương xứng với tiềm năng ngành hàng.
Đặc sản gạo ST được trưng bày tại Hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Sóc Trăng. Ảnh: Khắc TâmTại cuộc họp ngày 6/7, đại diện các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ông Trương Sỹ Bá, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Tân Long cho biết, hiện chưa có nhiều doanh nghiệp lúa gạo được vay vốn trung - dài hạn, chủ yếu là vốn ngắn hạn để thu mua khi vào vụ.
Ông Bá đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành có chính sách ưu đãi hơn cho đầu tư dài hạn vì bản chất nâng cao giá trị lúa gạo nằm ở cả chuỗi giá trị, từ khâu trồng, sản xuất, thu mua đến sấy, bảo quản, chế biến sau thu hoạch.
Cũng cùng quan điểm đó, Nhiều ý kiến cho rằng để thực hiện tốt Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030, cần rà soát, cập nhật các tiêu chuẩn trong chuỗi giá trị gạo phù hợp với thị trường quốc tế. Đồng thời cập nhật thông tin, hỗ trợ sản xuất theo nhu cầu thị trường, thị hiếu tiêu dùng; hỗ trợ bảo quản, chế biến, chất lượng, an toàn, truy xuất nguồn gốc…
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, bộ sẽ sớm làm việc với Bộ Công thương cùng các bộ, ngành khác để nhanh chóng tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt cơ hội từ thị trường hiện nay.
Cùng với đó, tìm ra các cơ chế, chính sách để hỗ trợ cơ cấu lại ngành lúa gạo theo hướng nâng cao chất lượng, giá trị, đảm bảo gia tăng về giá trị hơn gia tăng về số lượng. Đồng thời, đẩy mạnh liên kết sản xuất gạo chất lượng cao, chuyển dịch cơ cấu, chủng loại gạo xuất khẩu nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phù hợp với Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030, cũng như đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long".
