Việt Nam mới đây đã chính thức công bố Kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) tại COP28 cùng với nhóm các đối tác quốc tế (IPG).
Kế hoạch sẽ tập trung vào 8 nhóm nhiệm vụ, bao gồm hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy chuyển đổi năng lượng; thúc đẩy chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch; phát triển hệ sinh thái công nghiệp và dịch vụ năng lượng tái tạo.
Cùng với đó, Việt Nam cũng sẽ tập trung vào sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; nâng cấp hệ thống truyền tải và phân phối điện, đẩy nhanh lộ trình xây dựng hệ thống điện thông minh, phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng; chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính trong ngành giao thông vận tải.
Không chỉ vậy, kế hoạch còn tập trung vào đổi mới sáng tạo, phát triển và chuyển giao công nghệ; bảo đảm công bằng.
Các dự án, nhiệm vụ sẽ tiếp tục được các bên cùng các đối tác tiếp tục rà soát, cập nhật và hoàn thiện.
Đây là dấu mốc mới trong nỗ lực của Việt Nam thực hiện mục tiêu phát triển năng lượng sạch, hướng tới tương lai phát thải ròng bằng 0 và phát triển bền vững.
Hợp tác quốc tế và cam kết của các đối tác sẽ là chìa khóa quan trọng để đạt được mục tiêu này.
Các đối tác cam kết cung cấp15,8 tỷ USD cho Việt Nam, trong đó 8,08 tỷ USD do IPG cung cấp và 7,75 tỷ USD do Liên minh Tài chính Glasgow vì Net Zero (GFANZ) cung cấp. Nguồn vốn công của IPG sẽ được chuyển thông qua các công cụ và cơ chế tài chính khác nhau, như các khoản tài trợ không hoàn lại, các khoản vay ưu đãi và các công cụ chia sẻ rủi ro trong khoảng thời gian từ 3 đến 5 năm.
Tuyên bố JETP đã được Việt Nam và các thành viên IPG – bao gồm Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Mỹ, Nhật Bản, Đức, Pháp, Italy, Canada, Đan Mạch và Na Uy – thông qua trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN – EU cuối năm ngoái.
Thông qua JETP, các đối tác quốc tế giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính cho chuyển đổi năng lượng công bằng.
Cùng với đó, Việt Nam cũng được hỗ trợ trong thu hút đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, nâng cấp hạ tầng lưới điện; phát triển các kỹ năng và năng lực cần thiết đối với chuyển đổi công bằng thông qua giáo dục và đào tạo nghề; tăng cường tham gia của khu vực tư nhân.
Ngoài ra, các đối tác sẽ giúp Việt Nam phát triển trung tâm năng lượng tái tạo và hình thành ngành công nghiệp năng lượng tái tạo; thúc đẩy lưu trữ, cất trữ và sử dụng carbon, sản xuất thiết bị và pin lưu trữ năng lượng, sản xuất hydrogen xanh, phát triển điện gió ngoài khơi.
Các đối tác cam kết huy động nguồn lực ban đầu 15,5 tỷ USD trong vòng 3 – 5 năm tới để giải quyết nhu cầu cấp bách, mang tính xúc tác cho chuyển đổi năng lượng công bằng của Việt Nam.
JETP là một trong những giải pháp giúp Việt Nam tiếp cận các nguồn lực cần thiết để triển khai hiệu quả lộ trình phát triển carbon thấp, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu trong nỗ lực chung chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Đồng thời, phát triển các cơ hội kinh tế mới để hỗ trợ Việt Nam thực hiện mục tiêu chuyển đổi xanh, hướng tới tương lai phát thải ròng bằng 0.
Để thực hiện tuyên bố JETP, cuối tháng 8/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định phê duyệt Đề án triển khai JETP.
Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Thư ký thực hiện JETP, thúc đẩy mạnh mẽ việc triển khai thực hiện tuyên bố JETP, đặc biệt là việc xây dựng kế hoạch huy động nguồn lực.
Kế hoạch đề ra lộ trình nhằm đạt được các mục tiêu chuyển đổi năng lượng công bằng, các nguyên tắc, tiêu chí ưu tiên lựa chọn dự án và huy động nguồn tài chính cần thiết để thực hiện JETP.
Trên cơ sở Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam, Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia và Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Đề án triển khai JETP và đề xuất của các đối tác trong nước và quốc tế, kế hoạch huy động nguồn lực đề ra danh mục các dự án, nhiệm vụ để huy động tài chính từ các đối tác và các nhà tài trợ khác.
Nguồn tài chính do các đối tác cam kết huy động hiện nay mới chỉ là một phần nhỏ trong tổng nhu cầu thực hiện chuyển đổi năng lượng công bằng của Việt Nam. Việt Nam sẽ tiếp tục huy động và sử dụng nguồn ngân sách và huy động từ khối tư nhân.
