6 nguyên tắc vàng để phát triển hệ sinh thái kinh doanh

Năm 2014, Vinagame (VNG) trở thành startup kỳ lân đầu tiên của Việt Nam, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực cung cấp các trò chơi điện tử nhượng quyền.

Ngày nay, VNG được biết đến nhiều hơn với vai trò một nhà cung ứng hệ sinh thái công nghệ, với sàn thương mại điện tử Tiki, ứng dụng nhắn tin mạng xã hội Zalo và cổng thanh toán ZaloPay.

Các ông lớn khác như Grab, SEA, FPT, Vingroup… cũng đã và đang xây dựng hệ sinh thái cho riêng mình, với những ưu điểm như tối ưu hóa chi phí thu hút khách hàng, cung cấp dữ liệu khách hàng, duy trì khả năng cạnh tranh từ tính đồng bộ của hệ thống.

Hướng đi mới

Đơn vị nghiên cứu thị trường McKinsey dự đoán, đến năm 2025, 12 hệ sinh thái lớn sẽ chiếm lĩnh thị trường bán lẻ và cung ứng dịch vụ, tạo ra tổng doanh thu khoảng 100 tỷ USD.

Tiềm năng thị trường phát triển mạnh mẽ nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, hầu hết các hệ sinh thái ở Việt Nam vẫn còn non trẻ, với quy mô hiện nay chỉ bằng hơn 1% so với Trung Quốc và tỷ trọng doanh thu trực tiếp thấp hơn đáng kể.

Một trong những điểm yếu của hệ sinh thái kinh doanh ở Việt Nam là sự phân tán. Cụ thể, theo ghi nhận của McKinsey, hiện nay có khoảng hơn 30 ứng dụng ví điện tử đang hoạt động và chưa rõ hệ sinh thái nào sẽ chiếm lĩnh thị trường.

Bên cạnh đó, nhiều mô hình hệ sinh thái được đánh giá khá tương đồng với các nền tảng thành công ở thị trường Trung Quốc nhưng hoạt động không hiệu quả bằng do thị trường phân mảnh, tỷ lệ thâm nhập kỹ thuật số cũng như sức mua của thị trường chưa cao.

Các yếu tố trên khiến cuộc chơi hệ sinh thái trở nên khó lường và có thể sẽ mất nhiều thời gian để tìm ra những nền tảng hàng đầu chiếm lĩnh thị phần.

6 nguyên tắc vàng để thành công

Với tiềm năng phát triển cũng như “tấm gương” về sự thành công của các tập đoàn công nghệ hàng đầu trong thị trường hệ sinh thái, ngày càng có nhiều doanh nghiệp tham gia vào cuộc đua trở thành kẻ chiếm lĩnh thị trường, từ những công ty lớn cho tới các công ty khởi nghiệp.

Theo các chuyên gia của McKinsey, "cuộc chơi" hệ sinh thái tại Việt Nam sẽ tương đối khốc liệt, đòi hỏi doanh nghiệp cần phải chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi tham gia, thông qua 6 nguyên tắc vàng để định hình chiến lược.

Đầu tiên, áp dụng “tư duy hệ sinh thái”. Theo đó, doanh nghiệp cần mở rộng góc nhìn về các đối thủ cạnh tranh, cũng như sự thay đổi của thị trường dưới lăng kính đa ngành.

Cụ thể, các nhà lãnh đạo cần xác định những yếu tố, bao gồm cơ hội và rủi ro có thể tạo ra ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh và chuẩn bị sẵn kế hoạch và nguồn lực để phản ứng lại các yếu tố đó.

Thị trường hệ sinh thái có thể sẽ phải chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các ông lớn công nghệ, đòi hỏi những công ty có tiềm lực yếu hơn phải có những hiểu biết sâu sắc về thị trường và thế mạnh riêng của mình so với các đối thủ.

Thứ hai, theo dấu dữ liệu. Trong thế giới số, dữ liệu đóng vai trò như một loại tiền tệ có giá trị. Theo các chuyên gia của McKinsey, cạnh tranh trong thị trường hệ sinh thái sẽ diễn ra trên phương diện dữ liệu, về khả năng tổng hợp, lưu trữ, xử lý và phân tích để tạo ra thông tin hữu ích cho hoạt động kinh doanh.

Công ty có thể sở hữu những dữ liệu hữu ích hơn từ các ứng dụng hoạt động tốt trong giai đoạn đầu nhưng không có khả năng để duy trì trong dài hạn. Việc vận dụng linh hoạt các ứng dụng này có thể giúp công ty khám phá ra tiềm năng tăng trưởng mới, đồng thời thấu hiếu sâu sắc nhu cầu và sở thích của khách hàng.

Thứ ba, xây dựng mối quan hệ tình cảm với khách hàng. Trong thời đại của nền kinh tế trải nghiệm như hiện nay, giành được lòng trung thành từ phía khách hàng thông qua kết nối về cảm xúc là thành công lớn mà doanh nghiệp luôn hướng tới.

Các doanh nghiệp đang tập trung khai thác cảm xúc của khách hàng thông qua các công cụ để hiệu chỉnh sản phẩm và dịch vụ, dựa trên dữ liệu thu thập được, bao gồm các nội dung thu hút, mô hình kỹ thuật số giúp giải quyết khó khăn của khách hàng.

Thứ tư, đánh giá chiến lược quản trị nhân sự và điều chỉnh theo mô hình mới. Xây dựng hệ sinh thái kinh doanh yêu cầu các công ty thu hút nhân sự phù hợp cũng như phát triển mô hình quản trị và cách thức làm việc linh hoạt.

Đặc biệt, vấn đề thiếu hụt nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin đang đặt ra những cản trở nhất định cho sự phát triển của doanh nghiệp, đặt ra yêu cầu phải có những phương thức mới để thu hút và đào tạo nhân sự, như liên kết, tài trợ đào tạo với các trường đại học.

Thứ năm, xây dựng hệ thống đối tác đa dạng, bao gồm các nhà hàng, rạp chiếu phim… để đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng. Bằng phương pháp này, hệ sinh thái của doanh nghiệp dường như lớn hơn nhiều lần so với quy mô thực tế.

Cuối cùng, xác định chiến lược tổng thể để phát triển trong lĩnh vực hệ sinh thái. Tham gia một cuộc chơi hấp dẫn và cũng đầy rủi ro, doanh nghiệp có thể không trở thành thương hiệu chiếm lĩnh thị trường nhưng hoàn toàn có thể “chung sống” với các ông lớn bằng cách phát triển một đối tác hoặc nhà cung ứng cho thị trường.

Quyết định cạnh tranh để chiếm lĩnh hay trở thành đối tác để tồn tại, các nhà lãnh đạo cần hiểu rõ những ưu điểm đang tạo ra giá trị cho hệ sinh thái, đồng thời cân nhắc nội tại doanh nghiệp có thể cung cấp được gì cho khách hàng và thị trường.