Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải, nghị quyết của Thường vụ Quốc hội cũng như quyết định của Thủ tướng Chính phủ, yêu cầu chậm nhất đến ngày 31/12/2019, bộ phải bàn giao toàn bộ các trạm thu phí BOT trên toàn quốc cho nhà cung cấp dịch vụ để thực hiện thu phí không dừng. Tuy nhiên, đến nay dự án vẫn không đảm bảo tiến độ triển khai.
Hiện trên toàn quốc có 93 trạm thu phí BOT. Trong đó, Bộ Giao thông vận tải quản lý 74 trạm; UBND các tỉnh, thành quản lý 19 trạm. Dự án thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng (ETC) được chia thành 2 giai đoạn.
Giai đoạn 1 triển khai 44 trạm, bao gồm 26 trạm trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh và 18 trạm trên các tuyến cao tốc và các quốc lộ. Giai đoạn 2, áp dụng các trạm còn lại trên toàn quốc.
Về kết quả thực hiện, đến nay Bộ Giao thông vận tải đã lắp đặt, vận hành từ 2 - 6 làn ETC tại 39/74 trạm BOT do Bộ Giao thông vận tải quản lý. Riêng 5 tuyến cao tốc do Tổng Công ty đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý chỉ có tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình lắp đặt thiết bị; 4 tuyến còn lại chưa thể triển khai do tắc vốn. Còn 19 trạm do địa phương quản lý, hiện mới chỉ có 6 trạm đã đầu tư, kết nối; 7 trạm vẫn "án binh bất động".
Về việc dán thẻ thu phí không dừng, trong 3,5 triệu xe thuộc đối tượng dán thẻ, chỉ mới có khoảng 800.000 - 900.000 xe thực hiện.
Lý giải nguyên nhân để xảy ra chậm tiến độ triển khai thu phí không dừng theo yêu cầu của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông cho biết, dự án thu phí tự động không dừng thực hiện theo chỉ đạo của Nghị quyết số 437 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành tháng 10/2017 và chỉ đạo của Chính phủ. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khiến giai đoạn 1 của dự án chưa đạt tiến độ mà Quốc hội và Chính phủ giao.
Theo đó, thu phí tự động không dừng là hạng mục rất mới, công nghệ hiện đại trong khi đó cơ chế chưa có. Bộ Giao thông vận tải vừa làm vừa xây dựng cơ chế trình Thủ tướng Chính phủ.
Thêm vào đó, bộ chưa nhìn nhận được bao quát tất cả vấn đề phức tạp liên quan, các vấn đề liên ngành như: Vay vốn ngân hàng, kết nối thẻ, gửi tiền trước hay gửi tiền sau.
Về chủ quan, Bộ Giao thông vận tải xác định đây là vấn đề về tổ chức thực hiện, là trách nhiệm của bộ. Việc phối hợp giữa các nhà đầu tư BOT và nhà tổ chức thu phí còn nhiều khúc mắc về hệ thống, tiêu chuẩn hợp đồng mà Bộ Giao thông vận tải chưa lường hết.
Thêm nữa là các dự án của VEC thực hiện, mặc dù Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo rất nhiều nhưng VEC đang thiếu nguồn lực để làm, chưa kể giờ VEC đã chuyển sang Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nên việc chỉ đạo của bộ bị gián đoạn.
Theo ông Đông, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải đã phân tích, làm rõ những nguyên nhân chủ quan, khách quan để rút kinh nghiệm những phần liên quan đến chủ quan của mình để tiếp tục chỉ đạo, thúc đẩy nhanh dự án này.
Bộ cũng đã nghiên cứu những khúc mắc, vấn đề và cách giải quyết, đưa vào dự thảo Quyết định 07 sửa đổi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bộ Giao thông vận tải xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể liên quan đến dự án này và điều chỉnh thời gian hoàn thành dự án sang đầu năm 2021.
Liên quan đến vấn đề này, trước đó, Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân để chậm tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động trong thời gian qua.
Theo kết quả kiểm điểm, 8 tập thể có liên quan đều nghiêm túc kiểm điểm, trong đó 4 đơn vị trực tiếp liên quan đến quá trình triển khai thực hiện dự án nhận hình thức phê bình nghiêm khắc và rút kinh nghiệm.
Bộ trưởng và thứ trưởng phụ trách dự án kiểm điểm tự nhận hình thức nghiêm khắc phê bình, rút kinh nghiệm. Ngoài ra, còn 30 cá nhân thuộc các cơ quan, đơn vị có liên quan có bản kiểm điểm trách nhiệm về việc chậm tiến độ.
